ЕУ-граѓаните стравуваат за својот статус во Велика Британија

„Ужасно сум загрижен“, вели германскиот режисер Јерг Тител. „Одеднаш се чувствувам како туѓо тело, а досега оваа земја ја чувствував како моја татковина.“ Тител е оженет со својата британска колешка Алекс Хелфрехт. Двојката има две деца кои се родени во Велика Британија. Германецот е еден од многуте граѓани на ЕУ кои не знаат како ќе им изгледа животот во Велика Британија по Брегзит.

Премиерката Тереза Меј рака на срце навести дека правата на ЕУ-граѓаните во Велика Британија ќе имаат „приоритет“ при претстојните преговори за Брегзит, но тоа за многу граѓани од ЕУ кои живеат и работат на островот, не е доволно. Тие, нивните семејства, колегите и работодавачите посакуваат гаранција од страна на владата на Меј за нивниот престој во Обединетото Кралство.

„Шлаканица в лице“

Многумина сметаат дека процесот е непотребно компликуван и нетранспарентен. Режисерот Тител тоа го оценува како „шлаканица в лице“ за луѓето како него, кои „плаќале данок, создавале работни места и ја донесле својата култура“.

Сержо Диас Фигеиредо од Португалија работи во сферата на управување со згради и во Велика Британија живее повеќе од 6 години. Тој веќе поднесол барање за дозвола за постојан престој, за да биде „на сигурно“. Но, првото барање му било одбиено поради недоволни податоци. „Барањето е долго 85 страници и сега бараат и докази за моите примања и детали за трансакциите на мојата сметка во последните пет години“, се жали Фигеиредо. „Мислам дека не е во ред да се бараат толку детални податоци за мојот живот“, вели тој.

И финскиот економист Туомас Ханпера најрадо би сакал да ги има собрано сите документи веќе сега. Целиот процес, според него, е оптоварувачки: „Воопшто не сте подготвени на тоа, претходно воопшто не ми беше потребно вакво нешто.“ Особено му пречи што заедно со останатите документи мора да го предаде и пасошот, кого ќе го добие назад откако сѐ ќе биде обработено. „Едноставно не можам да си дозволам да останам без пасош на неопределно време“, вели Ханпера.

Сопругот гласал за Брегзит

Други ЕУ-граѓани порадо сакаат за чекаат. Меѓу нив е и Ана Доерти од Полска, која е вработена во сферата на надворешната трговија. Таа е омажена за Британец и десет години живее на островот, но сепак е загрижена за својот статус: „Мојот сопруг и неговото семејство гласаа за Брегзит и сметаат дека од тоа нема да бидам погодена. Но, од каде знаат?“ Доерти стравува дека ако ја напушти земјата, би можело да ѝ биде забрането да влезе повторно. „Најдобро е да се почека.“

Дополнителна несигурност создава и фактот што од властите речиси и не доаѓа никаква помош: кој сѐ треба да поднесе барање и што е неопходно за тоа, мора да откриете сами. Вивиан Марангони, Бразилка со италијански пасош, е адвокат во јавната дејност. Таа вели дека многумина се информираат на форумите на интернет и на социјалните мрежи. Таму наголемо се разменуваат помалку и повеќе информации од доверба и - хорор-приказни.

Бескрајна неизвесност?

Алистер Бејлис, портпарол на Министерството за внатрешни работи, нагласува дека правилата остануваат непроменети и дека од октомври 2016-та има можност за исполнување на барањето на 85 страници - онлајн. Меѓутоа, потоа треба сѐ да се испечати и да се испрати по пошта.

Колин Јео, адвокат за имиграциско право, сепак смета дека процесот би можел да се поедностави. Министерството, во последните 2-3 години, по посредни патишта го правело процесот сѐ покомпликуван. „Порано речиси и немавме клиенти од ЕУ-земји“, вели Јео. Но, откако во 2015 година беа променети прописите за стекнување државјанство и по гласањето за Брегзит во 2016-та, бројот е значително зголемен. „Луѓето се нервозни и ужасно лути поради начинот на којшто се третирани“, нагласува Јео. „Досега е сосема отворено кога и како на граѓаните на ЕУ кои живеат овде каков статус ќе им биде признаен.“

На ова прашање, Бернард Рајан, професор по миграциско право на Универзитетот Лестер, досега може да одговори само вака: ако сите барања бидат обработувани со актуелната брзина, на Министерството за внатрешни работи ќе му бидат потребни 25 години за обработка на сите случаи.