Бранувања околу Охридската архиепископија во учебниците

Како ќе биде претставена Охридската Архиепископија во македонските учебници по историја? Ова е последниот камен на сопнување меѓу Скопје и Софија по минатонеделната средба на мешовитата комисија за историски прашања меѓу двете земји која што се одржа во Скопје. Темата предизвика бурни реакции во јавноста, што резултираше повторно со низа деманти и објаснувања од страна на членовите на македонскиот тим во Заедничката мултидисциплинарна и експертска комисија за историски и образовни прашања. Тие со разочарување реагираа на некоректното информирање во јавноста и посочија дека се пласираат лажни информации дека се решава црковното прашање на МПЦ-ОА. 

„Во изминатите три дена се пласираат информации и се емитуваат прилози со кои се шират невистини дека Комисијата го решава црковното прашање на МПЦ-ОА, дека дискутира за теолошки и црковни прашања, догми и канони, или, пак, одредува чија е ОА“, се наведува во реакцијата. 

Демократскиот сојуз, пак, им порача дека комисијата не е надлежна да разговара и преговара за историските аспекти на Охридската Архепископија, по што треба усогласен текст да се вгради во учебниците за основно образование. „Охридската Архепископија е поврзана со вековното опстојување и посебноста на македонскиот народ, поради што да се преговара за тоа дали оваа Архепископија е македонска или бугарска е рамно на велепредавство“, велат од ДС. 

Манипулации 

Но, историчарите оценуваат дека експертската јавност, политички партии и претставници на државни институции, се доведени во ситуација да даваат свое мислење и да легитимираат измислена и непостоечка тема само врз основа на неточни информации и паушални заклучоци. Децидни се дека предмет на работата на Комисијата се прашањата за претставувањето на историјата на ОА во учебниците по историја за основно образование во двете држави, нејзината улога и значење за христијанството и словенската писменост и книжевност, а не црковно-теолошки прашања или утврдување на статусот на МПЦ-ОА или, пак, нејзино дефинирање во национална смисла, реагираат од македонскиот тим во мешовитата историска комисија.

Ова не е прв пат работата на Комисијата и нејзините решенија да бидат предмет на критики. Членовите се жалат дека нивната работа често била мета на манипулација, на паушални и неаргументирани заклучоци со цел да бидат злоупотребени. 

„Повторно сведочиме како свесно се создаваат непостоечки проблеми  и измислени закани по македонскиот идентитет со што јавноста се доведува во заблуда и се манипулира со нејзините чувства, особено со чувствата на македонскиот народ. Повторувањето на овие дезинформации во однос на работата на Комисијата ќе ги сметаме за свесно инструментализирање на нејзината работа со цел остварување на политички цели“, се додава во реакцијата. Тие повикуваа на одговорност во информирањето на јавноста за работата на Комисијата не само од страна на медиумите, туку и од сите општествено-политички актери во македонското општество. 

Бранувања 

Копретседателите на Комисијата од македонска и бугарска страна, Драги Ѓоргиев и Ангел Димитров, во одделни изјави во петокот (25.11) порачаа дека по дводневната средба биле блиску до договор, имало конструктивна атмосфера, но сепак во последен момент не можеле да се усогласат. 

Ѓоргиев изјави дека различното толкување на минатото во однос на средновековните извори е еден од главните камени на сопнување. „Недоразбирањата се во различниот пристап на толкувањето на средновековната историја, на некои теоретски пристапи кон некои прашања од тој период, и тука не успеваме да ги надминеме недоразбирањата. Исто така, кај колегите од Бугарија има еден пристап во кој тие овие прашања ги дигаат на ниво на дебата, на ниво на историографии. Овде станува збор за препораки за учебници со кои треба да се надминат одредени недоразбирања за да се подобрат учебниците во двете држави, а не да се постигне некаква согласност меѓу историографиите во Македонија и Бугарија и тука некаде настанува конфликтот околу кој не можеме да се разбереме и да го надминеме“, рече Ѓоргиев.

На прашање што конкретно бараат бугарските историчари, тој одговори дека тие сакаат да се промени начинот на кој Охридската Архиепископија е претставувана во нашите учебници.

Бугарскиот копретседавач, Ангел Димитров, во изјавата за медиумите рече дека разбира дека ова е многу важна тема, но биле блиску до решение и не знае што се случило. Коментирајќи ги забелешките дека нема мултиперспективност, туку бугарската страна инсистира на еднострано толкување, Димитров рече дека во науката и историјата не може да има две гледишта на вистината.