Етел Брукс - прва ромска професорка во САД

Веста за успехот на Етел Брукс брзо се прошири во ромската заедница во Европа: „Дали слушнавте? Имаме професорка Ромка во САД!“. Во светот има многу малку професори Роми, а една од нив е Етел Брукс, првата ромска жена професорка во САД.

Секој Ром кој се искачува на врвот е добро познат на ромската заедница: Ливија Јарока, првата Ромка во Европскиот парламент, Низаќете Бислими-Хосо, успешна адвокатка во Германија или Есма Реџепова, која често ја нарекуваат кралица на ромската музика. 

Расизмот е пречка 

Овие жени Ромки се познати во светот, бидејќи расизмот врз Ромите често го спречува напредокот. Етел и самата го доживеа тој расизам, од прва рака. „Многу пати на училиште ми велеа: „Циганче, оди на задните клупи“, вели таа, додавајќи дека тоа ја налутило и навредило во тоа време, но никогаш не ги покажувала тие чувства. Кога Етел зборува, нема лутина во нејзиниот топол глас. Но, и покрај топлината, тагата е очигледна.

Од приколка до еден од најдобрите универзитети во САД 

Ова е еден од оние топли и облачни летни денови на Универзитетот Рутгерс во Њу Џерси. Дождот штотуку престана. Тивко е. Нема студенти. Летниот распуст штотуку започна. Етел Брукс стигна далеку: Жената, која порасна во приколка, сега стои насмеана пред старата црно-црвена метална капија на американскиот универзитет каде што работи. Мајката, тетките и вујковците на Етел не смееле да одат на училиште. Тогаш од општината рекле: „тие цигански деца повеќе нема да одат на училиште“.

Двеста години во САД 

Семејството на Етел е од Масачусетс. Тие се во САД веќе 200 години и некогаш тргувале со коњи меѓу САД и Европа. Денес, нејзиното семејство живее во Масачусетс и Њу Хемпшир, каде што пораснала Етел.

Расизмот е сè уште присутен 

Се проценува дека во САД живеат околу еден милион Роми. Многу Американци не знаат многу за Ромите. Некои не ни знаат дека Ромите воопшто постојат и дека имаат своја заедница. Од друга страна, многу американски серии и филмови ги репродуцираат ромските стереотипи, често во шеги, велејќи дека Ромите крадат, прорекуваат судбина и дека нивните жени се како вештерки. Етел вели дека има расизам, особено таму каде што има поголеми ромски заедници. „Тие велат, на пример, немој да го поправате вашиот автомобил кај тие луѓе затоа што се Цигани, ќе ве измамат“, додава таа.

Од Индија до Европа 

Расизмот против Ромите постои стотици години. Експертите велат дека Ромите првично емигрирале од Индија - веројатно бегајќи од насилство, но и од економски причини - и пристигнале во Европа околу 1000 година. Лингвистите ја поддржуваат оваа теорија, бидејќи древниот индиски јазик санскрит е основата на ромскиот јазик „романес“. Се проценува дека денес во Европа живеат околу 12 милиони Роми. Ромската заедница е разновидна. Нејзините членови можат да се најдат насекаде низ светот, со различни традиции и религии и различни дијалекти на ромскиот јазик.

Но, и покрај овие разлики, Етел смета дека глобалната ромска заедница е обединета во едно: „Начинот на кој ги почитуваме и се грижиме за нашите постари членови и начинот на кој ги обожаваме нашите деца“, вели таа за ДВ. Таа нагласува дека станува збор за грижа еден за друг, за давање заемна поддршка и, како што вели, „да се чувствуваме како сите заедно понекогаш да сме против целиот свет, бидејќи како Роми знаеме што значи да се доживее расизам, дискриминација и маргинализација“. 

Поддршка од семејството 

И Етел доби ваква безусловна поддршка од своето семејство. Таа прелистува куп стари документи, кои вклучуваат хартии, фото албуми полни со црно-бели фотографии и написи во локални весници од средношколските денови. Нејзините родители ги собрале сите овие работи, бидејќи тие се еден вид запис за нејзините успеси и достигнувања: натпревари во правопис, други натпревари, говори и награди. Нејзините родители ја однеле во локалната библиотека и сакале да биде успешна на училиште. Кога таа била студентка, таткото на Етел останал дури и без лекови за семејството да има пари да и купи книги. Таа дознала за тоа по неговата смрт. 

Обезбедување точни информации за Ромите

Ѕидовите на канцеларијата на Етел се обложени со полици за книги. Овде и таму има мали врамени слики со стари семејни фотографии на баби, тетки и чичковци. Етел Брукс е професорка и претседател на студии за жени, пол и сексуалност на Универзитетот Рутгерс. Таа истражува теми како што се критичката политичка економија, глобализацијата, феминистичката теорија, национализмот и постколонијализмот. Таа за ДВ вели дека докторирала и станала професорка за да создаде база на податоци со точни информации за Ромите, бидејќи кога почнала како студент не можела да најде такви информации за ромската заедница.

Книги полни со расизам

„На првиот есенски распуст донесов дома куп книги за Ромите“, вели Етел. Седнала со тетка и и мајка и почнале да ги читаат заедно. „Им реков: Правиме нешто погрешно. Видете, овие книги велат дека треба да го направиме тоа на овој начин. Нејзината тетка ја погледнала и рекла: „Ако јас не знам како е да се биде Ром, никој не знае. Овие книги се погрешни“. Книгите беа полни со расизам и стереотипи. Како професорка, Етел работи да го промени тоа. „Сакам да создадам критичка база на информации и знаење, со која ќе им помогнеме не само на Ромите, туку и на сите маргинализирани луѓе насекаде во светот“, вели таа.

Поставена од претседателот Обама

Расизмот против Ромите го достигна својот врв за време на нацистичкиот геноцид во Втората светска војна. Германија го призна геноцидот врз Синтите и Ромите дури во 1980-тите. Поранешниот американски претседател Барак Обама ја назначи Етел во Советодавниот совет на Соединетите држави за холокаустот.

Етел вели дека тоа било важно не само за неа, туку и за Ромите ширум светот. Таа вели дека ова назначување било начин да се каже: „Тука сме и конечно можеме да ги препознаеме загубите што ги претрпе нашиот народ за време на нацизмот, во холокаустот, од страна на нацистите“.

Етел работи на универзитет, каде учат многу студенти од маргинализирани групи. Таа знае како е и сака да ги поттикне овие млади луѓе да го најдат своето место во светот. „Разбирањето кои сме навистина може да не направи силни“, вели таа.

„Опстанокот за нас е нешто што ѝ пркоси на логиката на историјата со сите нејзини талкања. Тоа е отпор за нас. Отпорот е нешто што можеме да го пренесеме, што го земаме од нашите предци и им го даваме на нашите деца.“