"یهودی ستیزی اسلامی" و "ترس از اسلام"

بنا به نظر سنجی های جدید "یهودی ستیزی" در اروپا در حال رشد است. در کشورهای اروپایی ۵۱ درصد مردم بر این باورند که یهودیان ساکن اروپا، به جای وفادری به کشور محل اقامت خود، بیشتر به کشور اسرائیل وابسته می دانند. ۴۰ درصد اروپاییان بر این نظرند که قدرت اقتصادی جهان بیش از حد در دست یهودیان متمرکز است. یهودی ستیزی سنتی و قدیمی با پیشداوری های کلیشه ای هنوز از مد نیافته است.

به دعوت بنیاد فریدریش ابرت در برلین سخنرانان مختلف در نشستی یک روزه سعی به توضیح پدیده جدیدی به نام "یهودی ستیزی اسلامی" داشتند. در کنار این مسئله شکل گیری "ترس از اسلام" به عنوان مشکلی که بیشتر از سوی مسلمانان ساکن در کشورهای غربی مطرح است نیز مورد نقد و بررسی قرار گرفت.

ناروشنی مفاهیم

یوهانس کاندل، مسئول بنیاد فریدریش ابرت، در سخنان خود به معرفی اجمالی موضوعات مورد بحث پرداخت و درباره یهودی ستیزی به طور کلی و شکل مشخص آن یعنی یهودی ستیزی اسلامی گفت: «از دهه های گذشته تاکنون بحث پیرامون یهودی ستیزی در جریان بوده و یافتن مشخصه‌ها و ویژگی‌های این پدیده همیشه مد نظر بوده است. اما حال باید به دنبال تحول این پدیده در دوران مدرن بود و بیش از همه، خطرات سیاسی که از این پدیده ناشی می شود، را روشن ساخت».

وی در ادامه با توجه به اصطلاح بحث انگیز "یهودی ستیزی اسلامی" و پدیده "ترس از اسلام" خواستار تعریفی روشن از این مفاهیم شد و بیان داشت: «آیا چیزی به نام یهودی ستیزی اسلامی وجود دارد؟ و یا اصولاً کاربرد آن درست و جایز است؟ بهتر نیست مفاهیمی مانند "یهودی ستیزی اسلامگرا" و "یهودی ستیزی اسلامی شده" بکار گرفته شود؟ آیا می توان "یهودی ستیزی" و "ترس از اسلام" را در کنار هم قرار داد؟ هر از گاهی شنیده می شود که که زندگی مسلمانان در اروپای امروز همانند شرایط زندگی یهودیان در آلمان در دوران قیصر و یا حتا فاشیسم است».

اشکال مختلف یهودی ستیزی

در ادامه لالا زوسکیند، مسئول جامعه یهودیان برلین، به سه شکل مختلف یهودی ستیزی اشاره کرد. وی در این زمینه از اشکال "سنتی"، "چپ‌‌گرا" و "اسلامی"، یهودی ستیزی نام برد. وی با اشاره به خطر اسلام‌گرائی در اروپا پدیده یهودی ستیزی اسلامی را یک ایدئولوژی جدید میان جوانان مسلمان در آلمان و اروپا دانست. مسئول جامعه یهودیان برلین به ترس جوانان یهودی در مدارس اشاره کرد و بیان داشت که دانش آموزان یهودی در آلمان، هویت دینی خود را به خاطر وحشت از همکلاسان خود پنهان می کنند. زوسکیند در پدیده یهودی ستیزی اسلامی این مشخصه را برجسته کرد که ازیک‌سو یهودیان تحقیر می شوند اما از سوی دیگر و همزمان توطئه گری و قدرت طلبی به یهودیان نسبت داده می شود.

اسلام و یهودی ستیزی

سخنران بعدی ماتیاس کونتسل، کارشناس مسایل سیاسی بود که کتابی نیز به نام "یهودی ستیزی اسلامی" به تازگی منتشر کرده است. وی در آغاز سخنرانی خود بیان داشت که یهودی ستیزی مربوط به تمام جهان اسلام نیست ولی جناح‌هایی از مسلمانان از آن، به عنوان ابزاری تبلیغاتی و ایدئولوژیک بهره می برند. وی مشخصه اصلی یهودی‌ستیزی اسلامی را ترکیبی از نظرات سنتی در اسلام و یهودی ستیزی اروپایی دانست. کوتسل با اشاره به نمونه‌هایی از صدر اسلام و آوردن نقل‌قول‌هایی از قرآن سعی بر آن داشت که برخورد دوگانه به یهودیان را توضیح دهد، اما در نهایت برخورد اسلام با یهودیان را بطور عمده منفی ارزیابی کرد. نویسنده آلمانی با اشاره به حزب الله، حماس و محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران، آنان را متهم به استفاده از حربه یهودی‌ستیزی اسلامی کرد. وی در توضیحاتی مشروح به تبلیغات ناسیونال سوسیالیسم (نازی) آلمان در زمان جنگ جهانی دوم در کشورهای اسلامی پرداخت. به نظر کونتسل نازی ها از جمله نخستین کسانی بودند که پیوند میان یهودی ستیزی اروپایی و اسلامی را ممکن دانستند و سپس آنرا عملی ساختند.

جوانان و یهودی ستیزی در آلمان

یوخن مولر، اسلام شناس آلمانی، به جنبه های تربیتی برای مقابله با پدیده یهودی ستیزی میان جوانان مسلمان در آلمان پرداخت. وی برای نمایش نظرات جوانان مسلمان در آلمان ترانه ای (رپ) را همراه با تصویر(ویدئو کلیپ) به نمایش گذاشت.

در این قطعه موسیقی جوانان خشم خود را در قالب انتقاد به اسرائیل و کشورهای اروپایی به همسالان خود منتقل می کنند. گرچه یوخن مولر بحران موجود در خاورمیانه را دلیل اصلی یهودی ستیزی نمی دانست، اما آنرا دلیلی مهم برای استمرار دشمنی با اسرائیل و یهودیان می دانست. وی با ارايه پیشنهاداتی خواستار روشنگری میان جوانان و دادن چشم اندازهای کاری و تحصیلی به آنان شد.

"ترس از اسلام"

در میزگردی پیرامون "ترس از اسلام" که در اصل همان دشمنی ومخالفت با اسلام است، شرکت کنندگان یهودی ستیزی و دشمنی با اسلام را پدیده هایی قابل مقایسه و هم‌سنگ ندانستند و نظرات موجود پیرامون اسلام ستیزی در اروپا را تا حدود زیادی اغراق آمیز دانستند.

کنعان مالک، کارشناس سیاسی از انگلستان، خانم سیران آتش و کلاوس فابر، وکلای آلمانی، درباره این پدیده از جنبه های گوناگون به بحث و گفتگو پرداختند. شرکت کنندگان با توجه به واژه "ترس" در این مفهوم (Islamophobie ) عنوان داشتند که این پدیده ظاهراً به معنای رفتاری غیرعقلانی و احساسی فهمیده می شود و در واقع یک نوع بیماری به حساب می آید. در این میزگرد اشاره بدین مطلب بود که مفهوم "ترس از اسلام" نباید منتقدان درونی جوامع اسلامی را به انفعال بکشاند. خانم آتش در بخشی از سخنان خود بیان داشت که مدافعان چپ و لیبرال اروپایی با طرح "ترس از اسلام" در کشورهای اروپایی و با حمایت از مسلمانان، فراموش می کنند که آنان مبارزه تاریخی با ادیان خود را به پایان برده اند. ولی این مبارزه برای مسلمانان هنوز در جریان است. وی با اشاره به تبعیض موجود نسبت به مهاجران در اروپا آنرا تنها شامل حال مسلمانان ندانسته وانتقاد از اسلام سیاسی را به عنوان بخشی از کار روشنگرانه به حساب آورد.