گونتر گراس در تلاش حفظ بناهاى گِلى يمن و معمارى سنتى اين كشور

گراس اگرچه امسال براى دومين بار راهى كشور يمن شده، اما مهر اين كشور در همان نخستين سفر بر دل او نشست: ”وقتى من يك سال پيش به اين كشور آمدم، اين طبيعت و اين بناها را ديدم، بى درنگ عاشق اين كشور شدم. اما در عين حال اين نگرانى وجود مرا فرا گرفت كه ديدم، بخشى از اين كاخها و همچين بناهاى معمولى در معرض انقراض و نابودى هستند و اينكه هنرى كه طى قرنهاى متمادى زنده مانده، ممكن است به دست فراموشى سپرده شود. اين شيوه معمارى از لحاظ بومشناختى قابل درك است به در تصوير طبعيت خوش مينشيند، بگونه اى كه انسان ميتواند بگويد، اين بناهاى گلى بخشى از طبعيتند و بايد آنها را حفظ كرد و به آنها رسيد.”

اين دومين بار است كه گونتر گراس راه يمن را پيش گرفته. يمنى كه از فقيرترين كشورهاى شبه جزيره عربستان محسوب ميشود و طيف ميان دو قطب متناقض ميان سفرنامه هاى رومانتيك و عاشقانه و گزارشهاى گوناگون درباره آدمربائى و سوقصدهاى تروريستى بر چهره اى آن نقش بسته است.

همانگونه كه اشاره شد، اين نويسنده صاحبنام آلمانى در همان نخسين سفرش شيفته يمن شده بود، اما با نگرانى اين روند را مشاهده و دنبال كرده بود كه ساختمانسازى بتونى به شكلى فزاينده، جاى معمارى سنتى گلى در اين كشور را ميگيرند. به همين علت، گراس چندى پيش، موضوع تاسيس مدرسه اى حرفه اى براى آموزش هنر معمارى سنتى گلى در جنوب يمن را مطرح كرده بود و اينبار در جريان سفرش به اين كشور، در شهر كوچك تريم مركز مرمت شده معمارى سنتى گلى را كه نام خود او بر آن نهاده شده، افتتاح كرد.

وى دراينباره ميگويد: ”من افتخار ميكنم كه نام من بر اين دو ساختمان، يعنى مركز آموزش معمارى سنتى گلى براى جوانان و همچنين خانه مهمانان وابسته گذاشته شده. از آنجائى كه تا كنون هيچ مدرسه اى در آلمان به نام من نيست، بسيار خوشحالم كه يمن نخستين قدم را برداشته است.”

البته گراس، گشايش يك چنين مركزى را پايان تلاش خود نميداند و به وزارت فرهنگ يمن پيشنهاد كرده است كه در دانشگاه مكلا، كرسى معمارى سنتى گلى داير شود. وى در اينباره اظهار ميدارد: ”به اعتقاد من، لازم است كه نه تنها معماران و كارآموزان را با اين كار آشنا كرد، بلكه آرشيتكتهاى جوان نيز از همان آغاز در دانشگاه، اين شيوه بديل معمارى گلى را بياموزند و آن را براى احداث بناها براى انسانهاى عادى، فقير و روستائيان كه در گذشته در اينگونه بناها زندگى ميكرده اند، بكار بندند، تا اين هنر حفظ و زنده بماند.”