گمانه‌زنی در مورد کناره‌گیری و جانشین بندیکت شانزدهم
۱۳۹۱ بهمن ۲۴, سه‌شنبه
یوزف راتسینگر، که از سال ۲۰۰۵ به عنوان پاپ بندیکت شانزدهم رهبری کاتولیک‌های جهان را بر عهده گرفت، ظهر دوشنبه (۱۱ فوریه/ ۲۳ بهمن) اعلام کرد که شامگاه ۲۸ فوریه رسما کناره‌گیری خواهد کرد.
به رغم بحران‌هایی که کلیسای کاتولیک با آن روبروست تصمیم بندیکتشانزدهم برای نزدیکان و مشاوران او نیز غافلگیرکننده بود. این امر یافتن جانشینی برای او را دشوارتر می‌کند.
کلیسای کاتولیک و تغییرات جهان
راتسینگر ۸۵ ساله در سخنانی که در جریان یک مراسم عبادی به زبان لاتین بیان می‌شد، گفته است که به علت کهولت و سن زیاد دیگر از توانایی لازم برای انجام وظایفش برخوردار نیست.
شانزدهم تاکید می‌کند که جهان با شتاب در حال تغییر است و با "پرسش‌هایی که برای زندگی و ایمان از اهمیت والایی برخوردارند" به این سو و آن سو کشیده می‌شود.
راتسینگر می‌افزاید، در ماه‌های گذشته نیروی او چنان تحلیل رفته که باید بر این واقعیت گردن می‌گذاشت که از توانایی روحی و جسمی لازم برای رهبری کاتولیک‌های جهان در چنین شرایطی برخوردار نیست.
وی پیشتر نیز اعلام کرده بود که ممکن است زمانی به دلایل جسمی و سلامتی از سمت خود کناره‌گیری کند. به رغم این از حدود هفتصد سال پیش، که پاپ گریگوری دوازدهم استعفا داد، چنین اتفاقی رخ نداده بود.
معضل پاپ بودن
هانس یورگن شلامپ، کارشناس نشریه‌ی اشپیگل می‌نویسد که کناره‌گیری پاپ با این واقعیت نیز ارتباط دارد که از مدت‌ها پیش اداره "امپراتوری کلیسا" از اختیار او خارج شده است.
در ماجرایی که به "واتیلیکس" مشهور شده و بازداشت منشی مخصوص پاپ را به همراه داشت، اسناد محرمانه و نامه‌هایی افشا شد که جنگ قدرت میان کاردینال‌ها و همچنین بسیاری از مسائل داخلی واتیکان را افشا کرد.
بنابر این گزارش تلاش راتسینگر در ماه‌های گذشته برای جلوگیری از افشای اسناد واتیکان ناکام مانده است. او همچنین قادر به اصلاح ساختار بانک واتیکان که متهم به دست داشتن در پولشویی شده بود، نشده است.
اشپیگل به نقل از ماکس زکلر، دوست قدیمی راتسینگر می‌نویسد کهه پاپ به خاطر "برخی مسائلی که این سمت با خود دارد" عذاب زیادی کشید. به گفته وی، «آدم نمی‌تواند تصور کند که چه درگیری‌هایی در رم وجود دارد.»
رقابت پنهان بر سر جانشینی پاپ
بندیکت شانزدهم در مواجهه با مشکلات مهم کلیسای کاتولیک در سال‌های اخیر، از جمله جنجال بر سر سوء استفاده جنسی کشیشان از کودکان و شکاف روزافزون میان مسیحیان امروزی با واتیکان، نیز توفیق چندانی نداشته است.
در سال‌های گذشته واتیکان جاذبه‌ی خود را در نظر بسیاری از مؤمنان مسیحی از دست داده و خروج از کلیسا به ویژه در کشورهای ثروتمند اروپا و آمریکا روندی رو به رشد داشته است.
ظاهرا موضوع جانشینی پاپ از مدت‌ها پیش مطرح بوده اما کارشناسان معتقدند پیش‌بینی نتیجه‌ی این رقابت‌ها هرگز کار ساده‌ای نبوده و نیست.
در کلیسای کاتولیک گروه‌های افراطی، محافظه‌کار، لیبرال و گروه‌های کوچکتر و پراکنده‌ای صاحب نفوذ هستند. در کنار این گروه‌ها جناح‌بندی‌هایی نیز بر مبنای تقسیمات جغرافیایی وجود دارد.
در میان این جناح‌بندی‌ها کاردینال‌های اسپانیایی – آمریکای لاتینی از نفوذ درخور توجهی برخوردارند و قدرت جناح کاردینال‌های آمریکایی نیز در سال‌های گذشته رو به افزایش بوده است.
کاردینال‌های ایتالیایی نیز همواره یک طرف رقابت بر سر تکیه زدن بر جایگاه پاپ بوده‌اند و از مزیت قرار داشتن واتیکان در رم نیز به خوبی بهره می‌گیرند.
نگران "شکاف در کلیسا"؟
به گفته‌ی کارشناسان در میان گروه‌ها و جناح‌های مختلف نیز بر سر بسیاری از مسائل روز و نحوه مواجهه کلیسا با معضلات و ملزومات دنیای مدرن اختلاف‌های فراوانی وجود دارد. در دوران راتسینگر راه بر هر گونه اصلاحات اساسی در کلیسا سد شده بود.
انتظار می‌رود بندیکت شانزدهم که از محافظه‌کاران سرسخت کلیسای کاتولیک محسوب می‌شود در بحث‌هایی مربوط به انتخاب جانشین خود نقش فعالی بر عهده بگیرد. به این ترتیب این بحث‌ها دشوار بتواند در جهت گسست از میراث یوزف راتسینگر به نتیجه برسد.
سخنگوی واتیکان، فدریکو لومباردی ابراز امیدواری می‌کند که انتخاب پاپ جدید پیش از فرارسیدن عید پاک انجام شود. در ماه مارس کاردینال‌های سراسر جهان در واتیکان گرد هم می‌ایند و مطابق مرسوم تا تعیین جانشین بندیکت شانزدهم این محل را ترک نمی‌کنند.
سخنگوی واتیکان اعتراف می‌کند که کلیسای کاتولیک با مشکلات بزرگی روبروست، اما او نگران به وجود آمدن "شکاف در کلیسا" نیست.
تحلیلگر اشپیگل این پرسش را مطرح می‌کند که کشمکش در کلیسای کاتولیک تا چه حد باید باشد که سخنگوی واتیکان که معمولا بسیار محتاطانه در مورد مسائل صحبت می‌کند، چنین عبارتی انتخاب کرده است؟