گشت ارشاد جلوی در نمایشگاه، دهن کجی به روحانی؟

به گزارش خبرگزاری ایسنا نیروهای موسوم به پلیس امنیت اخلاقی که به گشت ارشاد مشهورند در نخستین روز از برگزاری نمایشگاه کتاب تهران جلوی ورودی‌های مصلای تهران حاضر شدند و "به افرادی که به زعم آنها پوشش مناسبی ندارند تذکر می‌دهند."

نیروی انتظامی از زمان به اجرا درآمدن طرح امنیت اخلاقی در سال ۸۴ که هدف آن "گسترش فرهنگ عفاف و حجاب" عنوان می‌شود وظیفه اصلی برخورد با کسانی که "شئونات اسلامی" را رعایت نمی‌کنند بر عهده داشته است.

فعالیت‌های گشت ارشاد با انتقادهای فراوانی روبروست و حسن روحانی در مبارزات انتخاباتی سال ۹۲ با اشاره به برخورد پلیس با شهروندان گفته بود که "البته که اخلاق را باید ارتقاء دهیم اما با مأموران ویژه نمی‌شود."

نقش مبهم وزارت کشور

رئیس جمهور در مراسم گشایش بیست و هفتمین نمایشگاه کتاب تهران نیز که نهم اردیبهشت برگزار شد تاکید کرد: «صاحبان فرهنگ ما نیاز به ارشاد و گشت ارشاد ندارند و خود نیز باید دیگران را ارشاد کنند که آنها فرهنگ و ارزش‌های جامعه را خود به خوبی حفظ خواهند کرد.»

برخی از ناظران حضور گشت ارشاد در اطراف نمایشگاه کتاب را نوعی دهن‌کجی به دولت ارزیابی می‌کنند؛ به ویژه آنکه از آبان ماه سال گذشته مسئولیت اجرای "طرح امنیت اخلاقی" به وزارت کشور سپرده شد.

در یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری یکی از وعده‌های اغلب کاندیداها جمع کردن گشت‌های ارشاد بود. فرمانده نیروی انتظامی (ناجا) در واکنش به این وعده‌ها اعتراف کرد: «گشت ارشاد برای ما هم مطلوب نیست.»

خبرگزاری فارس ۲۳ اردیبهشت ۹۲ به نقل از اسماعیل احمدی‌مقدم نوشت: «ما از دستگاه‌هایی که بتوانند این مسئولیت را از لحاظ فرهنگی برعهده بگیرند و ما را از این نوع برخورد با مردم معاف کنند تشکر هم می‌کنیم اما کاندیداها باید بدانند که این مسئله مخالف‌ها و موافق‌هایی دارد.»

مکان‌های ممنوع برای گشت ارشاد

"طرح عفاف و حجاب" دو سال پیش از به اجرا گذاشته شدن از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید. اجرای این طرح بر عهده‌ی ۲۶ وزارتخانه، سازمان و دستگاه اجرایی گذاشته شده اما در عمل نیروی انتظامی مجری اصلی آن است.

احمدی‌مقدم در روزهایی که بحث سپردن مسئولیت اجرای این طرح به وزارت کشور مطرح بود با این استدلال که "ناجا در این میدان تنها ماند و نمی‌تواند یک تنه مبارزه کند" از آن استقبال کرد.

وزیر کشور آذر ماه ۹۲ ورود نیروی انتظامی به حوزه‌های مختلف را ناشی از کم‌کاری دستگاه و نهادهای مختلف در اجرای وظیفه‌ای عنوان کرد که بر عهده دارند.

عبدالرضا رحمانی‌فضلی در گفتگو با روزنامه شرق تاکید کرد که مکان‌هایی مانند "بیمارستان، فضاهای فرهنگی، دانشگاه، فرودگاه‌ها، نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های بزرگ" متولیان خودشان را دارند و نیروی انتظامی نباید به این مکان‌ها وارد شود.

با این همه هنوز مشخص نیست که آیا حضور گشت ارشاد مقابل ورودی‌های نمایشگاه کتاب با هماهنگی وزارت کشور انجام شده یا اقدامی خلاف اظهارات رئیس دولت بوده است.

مسئولیت برگزاری نمایشگاه کتاب تهران بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. تاکنون گزارشی از درخواست احتمالی این وزارت‌خانه برای کنترل بازدیدکنندگان توسط گشت ارشاد نیز منتشر نشده است.

تغییر موضع فرماندهان ناجا

رهبر جمهوری اسلامی شعار سال ۹۳ را "اقتصاد و فرهنگ، با عزم ملی و مدیریت جهادی" تعیین کرد. او اسفند ماه نیز در دیدار با اعضای مجلس خبرگان با ابراز نگرانی از اوضاع فرهنگی کشور بر ضرورت مقابله با آنچه "تهاجم فرهنگی عرب" خوانده می‌شود تاکید کرده بود.

ظاهرا با اتکا به همین نامگذاری و تاکید‌ها، فرماندهان ناجا که زمانی از معاف شدن "از این نوع برخورد با مردم" استقبال می‌کردند تغییر موضع داده‌اند.

احمدرضا رادان، جانشین فرمانده ناجا، دوم فروردین اعلام کرد که اصل فعالیت گشت ارشاد "غیرقابل چشم‌پوشی است و حتما ادامه خواهد داشت."

رادان یکی از اولویت‌های نیروی انتظامی را برخورد با کسانی عنوان کرد که به گفته‌ی او "تیشه به ریشه‌ی فرهنگ می‌زنند و به صورت سازمان یافته فرهنگ این کشور را دچار مشکل می‌کنند."