کودکان: عکس‌های ما را در اینترنت منتشر نکنید!
۱۳۹۵ شهریور ۲۶, جمعه
یک دختر ۱۸ ساله در اتریش از والدین خود به علت خودداری از حذف عکس‌هایی که از او در کودکی در فیس‌بوک منتشر کرده‌اند شکایت کرده است. او انتشار این عکس‌ها را "شرم‌آور" و نقض حریم شخصی خود خوانده است.
این دختر که نامش بنا بر قوانین اتریش فاش نشده، درباره والدین خود به یکی از روزنامه‌های این کشور گفته است: «هیچ حد و مرز و هیچ شرمی نداشته‌اند. برایشان مهم نبوده است من در توالت نشسته‌ام یا برهنه روی تخت سفری دراز کشیده‌ام، هر لحظه‌ی زندگی من عکاسی و منتشر شده است.»
بنا بر گزارش‌ها این دختر بارها از والدین خود خواسته بیش از ۵۰۰ عکسی را که از او در طول دوران کودکی‌اش گرفته و در صفحات فیس‌بوک‌شان منتشر کرده‌اند حذف کنند اما آن‌ها تا کنون این در خواست را رد کرده‌اند. از همین رو این دختر به محض رسیدن به ۱۸ سالگی در اقدامی که نخستین نمونه از آن در سطح جهان محسوب می‌شود از والدین خود به علت انتشار عکس‌هایش در کودکی شکایت کرده است.
دادگاه والدین این دختر قرار است تا دو ماه آینده در نوامبر امسال برگزار شود و وکیل او می‌گوید که این دختر شانس زیادی برای برنده شدن در دادگاه دارد. وکیل این دختر همچنین می‌گوید که از دادگاه خواهد خواست جدا از حذف عکس‌ها، جریمه نقدی هم برای والدین در نظر بگیرند.
این دختر اتریشی تنها یک نمونه از کودکانی است که روزانه عکس‌ها و ویدیوهایشان از سوی اقوام و در اکثر موارد والدین‌شان در شبکه‌های اجتماعی آن‌لاین منتشر می‌شود. والدین امروز که از هم‌نسلان اینترنت هستند، اکثرا شانس آن را داشته‌اند که خود نقش موثری در ساخت زندگی آن‌لاین‌شان داشته باشند، با این‌همه آن‌ها عموما این شانس را از کودکان خود دریغ می‌کنند.
گشت و گذاری کوتاه در فیس‌بوک و اینستاگرام، کاربر را به راحتی به صفحاتی می‌کشاند که والدین عکس یا ویدیوی کودکان خود را در آن به نمایش گذاشته‌اند. بیشتر این کودکان که تصاویرشان در موقعیت‌هایی خصوصی، برای مثال در حال خواب یا در وان حمام در دسترس عموم قرار می‌گیرد، به دلیل سن کم هیچ دخالتی در این روند نداشته‌اند. از همین رو در طول سال‌های گذشته فعالان حقوق کودک دائما درباره نقض حریم شخصی کودکان در عصر اینترنت از طریق انتشار تصاویرشان در شبکه‌های اجتماعی آن‌لاین هشدار داده‌اند.
بیشتر بخوانید: "بچه‌ها را در فیس‌بوک بزرگ نکنید"
بر اساس تحقیقی که اخیرا در بریتانیا انجام شده مشخص شده است که یک پدر یا مادر به طور متوسط هزار و ۴۹۸ عکس از کودک خود تنها تا وقتی او به سن پنج سالگی برسد منتشر می‌کند. بر اساس همین تحقیق ۸۵ درصد والدین تنظیمات حریم شخصی فیس‌بوک خود را تنظیم نکرده‌اند و ۷۹ درصد آن‌ها به اشتباه می‌پندارند که غریبه‌ها نمی‌توانند عکس‌ها را ببینند. بر اساس تحقیق دیگری، کم‌تر از یک دوم والدین نمی‌دانند که عکس‌های منتشر شده، اغلب اطلاعاتی نظیر محل گرفته شدن عکس را نیز در بردارد.
اگرچه بسیاری هشدار می‌دهند که والدین از طریق انتشار عکس‌های کودکان آن‌ها را در معرض دسترسی پدوفیل‌ها قرار می‌دهند اما بسیاری نیز دلایل متعدد دیگری را برای خودداری از انتشار عکس کودکان برمی‌شمرند. در فرانسه که سختگیرانه‌ترین قوانین را در این ارتباط دارد، مسئولان به والدین نسبت به انتشار تصاویر خصوصی کودکان هشدار داده و گفته‌اند که این اقدام می‌تواند آثار روانی همیشگی بر کودکان داشته باشد. بر اساس قوانین فرانسه، هر کسی، از جمله والدین، که بدون اجازه‌ی شخص، که می‌تواند حتی فرزندشان باشد، عکسی از او منتشر کنند به جریمه‌ای تا ۴۵ هزار یورو محکوم خواهند شد.
یک لحظه مکث
صرف‌نظر از اینکه قوانین چه راهکاری می‌توانند ارائه دهند، بسیاری از مدافعان حقوق کودک از والدین می‌خواهند تا قبل از انتشار عکس یا ویدیو تنها یک لحظه به این فکر کنند که این کودک در بزرگسالی چه احساس یا نظری نسبت به انتشار تصاویر خود خواهد داشت.
مدافعان حقوق کودک از والدین می‌خواهند تا به فرزند خود به چشم انسانی مستقل نگاه کنند که باید از خردسالی یاد بگیرد یگانه مالک بدن‌اش است و باید درباره تصویربرداری از او و انتشار یا ارسال تصویرش تصمیم‌گیرنده باشد. وقتی کودک در سنی است که می‌توان با او صحبت کرد باید این موضوع را تجربه کند که از او حتی برای ارسال عکس‌اش به پدربزرگ و مادربزرگ‌اش هم سوال می‌شود: «اشکالی ندارد این عکس‌ات را برای پدربزرگ‌ات بفرستم؟» با این کار نه تنها از حریم شخصی کودک حفاظت شده است بلکه به او یاد داده شده است که حریم خود و دیگران را محترم بداند.
بیشتر بخوانید: خطرات فعالیت پدوفیل‌ها در شبکه‌های اجتماعی کودکان
مادر یک کودک سه ساله به محققان گفته است که یک بار که سعی در تربیت فرزندش داشته او به شدت جیغ و هوار سر داده و این موضوع به نظر مادرش بامزه رسیده است و برای همین حرف خود را تکرار کرده تا پسرش دوباره گریه کند و سر و صدا راه اندازد و این بار از این کار فیلمبرداری کرده و روی شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده است. او می‌گوید به محض انجام این کار ناگهان به خودم آمدم و از خودم پرسیدم: «من الان دقیقا چه کار کردم؟» برخی والدین نیز پیش از آن‌که به فکر سهیم شدن تجربه‌های صمیمی کودک خود باشند، به فکر ثبت فوری آن ابتدا از طریق دوربین‌های تلفن‌های همراه و سپس انتشار آن هستند.
مشاهده ویدیویی که در آن مادری بیش از آرام کردن کودک در حال گریه خود مشغول فیلمبرداری از او برای مثال به مناسبت افتادن اولین دندان‌اش است یا پدری که از کودکش می‌خواهد کاری را که لحظه‌ای پیش به صورت اتفاقی انجام داده بوده جلوی دوربین تکرار کند دیگر موضوع جدیدی در اینستاگرام و فیس‌بوک نیست.
لذت نزدیکی به عزیزان در اینترنت
با این‌همه نمی‌شود از قابلیتی که اینترنت برای کنار هم آوردن عزیزان دور از یکدیگر دارد چشم‌پوشی کرد. اکنون به واسطه اینترنت امکان آن وجود دارد که عکسی که از نوزاد تازه چشم‌گشوده گرفته می‌شود دقیقه‌ی بعد به مادربزرگ یا عمه یا دایی‌اش در نقطه‌ای دیگر از جهان برسد. از همین رو برخی از والدین راهکارهایی شخصی یافته‌اند تا ضمن شریک کردن دوستان و اقوام نزدیک در لحظات زیبای زندگی خود، حریم شخصی کودکان و حق انتخاب سرنوشت آن‌ها را نیز محترم بشمارند. برخی از والدین با تغییر تنظیمات در فیس‌بوک عکس‌های کودک خود را نه تنها به صورت عمومی (public) منتشر نمی‌کنند، که آن‌ها را تنها با گروه کوچکی از نزدیکان‌شان به اشتراک می‌گذارند.
برخی از والدین به شدت مراقب‌اند هنگام انتشار تصویر کودک خود برای مثال در مهدکودکش، آدرس یا نام مهد کودک مشخص نباشد تا نشانه‌ای از محل کودک به بیننده عکس‌ها ندهد. این کار می‌تواند خطرات احتمالی را کاهش دهد.
برخی از والدین هیچ عکسی از کودک عریان خود منتشر نمی‌کنند، بنابراین عکس در ساحل، توالت و حمام اکیدا برایشان ممنوع تلقی می‌شود. و در آخر اینکه برخی نیز هیچ عکسی از کودک‌شان که در آن رویش به دوربین است و تمام چهره‌اش مشخص است منتشر نمی‌کنند.
با این‌همه به نظر می‌رسد در سال‌های پیش‌رو و با به سن رشد رسیدن بیشتر کودکان عصر اینترنت مواردی نظیر شکایت قانونی دختر اتریشی از پدر و مادر خود جهان را هر چه بیشتر به فکر یافتن راهکاری عمومی برای حمایت از کودکان در برابر پدر و مادرهایشان در شبکه‌های اجتماعی بیندازد.