کمبود رابطه عاشقانه سالمندان در سینما
۱۳۹۴ آبان ۱۴, پنجشنبه
هنرنمایی دو بازیگر پرقدرت قدیمی، شارلوت رامپلینگ در نقش کیت و تام کورتنی در نقش جف، در آغاز سال جاری در آخرین دوره جشنواره سینمایی برلین مورد ستایش قرار گرفت. اما این نکته تنها نکته برجسته و ارزشمند در فیلم "۴۵ سال" نیست. این فیلم که نمایش آن این روزها توجه زیادی برانگیخته به خاطر انگشت گذاشتن بر موضوعی اهمیت دارد که سینما کمتر به آن پرداخته است: عشق و سکس میان سالمندان.
در این فیلم به کارگردانی آندرو هیگ، زن و مردی که از ۴۵ سال پیش با هم ازدواج کرده‌اند، بر اثر حادثه‌ای تراژیک، زندگی گذشته خود را پیش چشم می‌آورند و برای برگشتن به شور و هیجان گذشته، به راه حلی اساسی متوسل می‌شوند: عشق‌ورزی.
افزون بر این فیلم در نمایش تنهایی انسان‌ها در دنیای کنونی، به رغم همزیستی و همبستری تأکید می‌کند و با تصاویری مؤثر و تأمل‌انگیز وجه غم‌انگیز زندگی انسانی را در مرحله پایانی آن نشان می‌دهد.
گریز سینما از سکس سالمندان
سکس میان افراد بالای شصت سال، در فیلم‌های سینمایی بسیار به ندرت به نمایش در آمده است. سکس در سالمندی بی‌تردید از آن شور و هیجان، و البته زیبایی ظاهری که از سکس دو بدن جوان و سرزنده انتظار داریم، دور است، اما بخشی مهم از زندگی همه انسانهاست و نباید مورد غفلت قرار گیرد.
تمام جوامع بشری، از قدیم تا روزگار ما، شادابی زندگی را ستایش می‌کنند، شور و نشاط جوانی را سرچشمه تندرستی و توانایی می‌دانند. بنا به قراردادها و سنت‌های دیرین، سالمندان کمتر از سکس صحبت می‌کنند و به این توهم دامن می‌زنند که با سکس وداع گفته و دیگر به آن نیازی ندارند. این برخلاف آموزه‌های روانشناسی مدرن است که اعتقاد دارد، انسان‌ها در هر سنی به سکس نیاز و گرایش دارند و با بالا رفتن سن، تنها فرم آن تغییر می‌کند.
سینما نیز در واقع از همان پیش‌داوری پیروی می‌کند که سکس مخصوص روزگار جوانی است. بدتر از فقدان سکس این پدیده است که دیده می‌شود برخی از فیلم‌های سینمایی سکس میان سالمندان را با تمسخر و حتی تحقیر نشان می‌دهند، گویی امری مضحک و غیرعادی را نمایش می‌دهند.
این وجه از زندگی که در سینمای سرگرم‌کننده بازتابی اندک داشته، در چند سال گذشته در چند فیلم سینمایی مطرح شده است: پیش از همه باید از فیلم "عشق" به کارگردانی میشائل هانکه، سینماگر سرشناس اتریشی نام برد. فیلم او که در سال ۲۰۱۲ هم جایزه بزرگ فستیوال کن و هم جایزه اسکار را برنده شد بر اهمیت رابطه عاشقانه در زندگی سالمندان تأکید داشت.
فرار از ملال به نیروی سکس
سینمای هالیوود نیز در سال‌های گذشته در چند فیلم رابطه میان سالمندان را به روی پرده آورده است. برای نمونه دایان کیتون و جک نیکلسون در فیلم "یکی باید کوتاه بیاد" (۲۰۰۳) به کارگردانی نانسی مایرز در سال‌های نسبتا بالای زندگی با هم رابطه عاشقانه برقرار می‌کنند.
مریل ستریپ در سال‌های گذشته در دو فیلم در رابطه عاشقانه ظاهر شده که در هر دو سن نسبتا بالایی داشته است: یکی در فیلم "پیچیده است" (۲۰۰۹) در کنار الک بالدوین و دیگری در فیلم کمدی "چشمه‌های امید" در کنار تامی لی جونز.
در فیلم اخیر سکس میان سالمندان به عنوان یک مشکل جدی اجتماعی مطرح می‌شود. زن سالمند تلاش می‌کند ملال و یکنواختی را از زندگی زناشویی خود دور کند و به تدریج درمی‌یابد که رابطه سکسی با همسر می‌تواند به او کمک کند.
سینمای اروپا در برخورد با سکس سالمندان همیشه از سینمای امریکا جسورتر بوده است. برخی از فیلم‌های فرانسوی ستارگان مشهوری مانند کاترین دونوو و فانی اردان را در ارتباط عاشقانه با مردانی هم‌سن وسال یا جوان‌تر نشان داده‌اند.
فیلم "ابر ۹" ساخته آندرآس درزن، سینماگر آلمانی، در پرداختن به سکس در سن بالا نگاهی سنت‌شکنانه دارد. در فیلمی که سال ۲۰۰۸ تولید شده، زنی بالای شصت سال با مردی بالای هفتاد سال رابطه‌ای عاشقانه برقرار می‌کند.
اما پیش از آن در سال ۱۹۷۴ بود که راینر ورنر فاس‌بیندر، سینماگر نوجوی آلمان، در فیلم "ترس روح را می‌خورد" با نشان دادن عشق زنی سالمند به جوانی مهاجر و رنگین‌پوست، تابوی سکس سالمندان را درهم شکسته بود.