کشورهای عرب به دنبال متحدان تازه
۱۳۸۹ فروردین ۷, شنبه
بیست و دومین اجلاس کنفرانس سران کشورهای اتحادیه عرب در سرت (لیبی) با ابراز ناخرسندی از فعالیت‌های این اتحادیه شروع شد. شیخ حماد بن خلیفه الثانی، امیر قطر در سخنرانی گشایش کنفرانس گفت: «اختلاف نظر میان کشورهای عربی در سالهای گذشته مانع اتخاذ سیاستی مشترک بوده است.» او افزود: «ما قصد نداریم برای عدم موفقیت خود به دنبال مقصر بگردیم، اما نباید همه چیز را به گردن شرایط دشوار بیاندازیم.»
امیر قطر انتقاد کرد که کشورهای عربی حتی نتوانسته‌اند به محاصره نوار غزه پایان دهند و به مردم کمک برسانند. ارتش اسرائیل نوار غزه را از زمانی که گروه اسلامی حماس در تابستان سال ۲۰۰۷ قدرت را به دست گرفت، محاصره کرده است. دولت مصر هم به دلخواه خود، گذرگاه رفح، یعنی معبر اصلی غزه به صحرای سینا را مسدود می‌کند.
امکان شکست مذاکرات صلح خاورمیانه
در نشست دوروزه‌ی اتحادیه عرب در سرت مباحث اصلی کنفرانس عبارت است از: نحوۀ برخورد با ادامه سیاست شهرک‌سازی اسرائیل، سرنوشت قسمت شرقی و عرب‌نشین بیت‌المقدس و همچنین شیوه‌ی برخورد با برنامه هسته‌ای ایران.
عمرو موسی دبیر کل اتحادیه عرب، به رهبران شرکت‌کننده در اجلاس هشدار داد که باید خود را برای احتمال شکست کامل روند صلح اسرائیل با فلسطینیان آماده کنند. وی رهبران عرب را ترغیب کرد که برای اعمال فشار بر اسرائیل، استراتژی تازه‌ای اختیار کنند.
محمود عباس، رئیس حکومت خودگردان فلسطینی در نشست سران اتحادیه عرب گفت تا هنگامی که اسرائیل به شهرک‌سازی در بیت‌المقدس شرقی پایان نداده، در مذاکرات غیر مستقیم با این کشور شرکت نخواهد کرد.
سران اتحادیه عرب به خصوص از پافشاری اسرائیل بر ادامه برنامه خانه‌سازی برای یهودیان در سرزمین‌های اشغالی در بیت‌المقدس شرقی، خشمگین هستند. آنها پنهان نمی‌کنند که از تلاش جامعه بین‌المللی برای حل بحران خاورمیانه سرخورده‌اند و قصد دارند در حل مناقشات منطقه از همکاری با همسایگانی مانند ایران و ترکیه بهره ببرند. عمرو موسی، دبیرکل اتحادیه عرب از همکاری نزدیکتر با همسایگان دفاع کرد و گفت که ترکیه باید در آینده نقش فعال‌تری در حل مناقشات منطقه ایفا کند.
دولت ترکیه که از دیرباز مناسباتی دوستانه با اسرائیل داشت، در ماه‌های گذشته سیاستی پرتنش با این کشور در پیش گرفته است. رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه که در اجلاس لیبی شرکت دارد، از سیاست دولت اسرائیل که بیت‌المقدس را پایتخت یکپارچه‌ی کشور می‌داند انتقاد کرد و این فکر را "دیوانگی" خواند.
بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد نیز در جریان سخنرانی در کنفرانس، از رهبران اتحادیه عرب خواست با وجود اقدام اخیر اسرائیل، به حمایت از تلاش‌های آمریکا برای از سرگیری مذاکرات بین اسرائیل و فلسطینی‌ها ادامه دهند. او گفت که بیت‌المقدس باید پایتخت اسرائیل و کشور آینده‌ی فلسطینی‌ها باشد.
صائب عریقات، مذاکره‌کننده اصلی فلسطینی‌ها از اظهارات بان کی مون استقبال کرد و نظر وی را مسیر درستی برای حل وضعیت بیت‌المقدس بر اساس قوانین بین‌المللی دانست.
همکاری با ایران به رغم آمریکا
یکی دیگر از مباحث اصلی کنفرانس مناقشه هسته‌ای ایران است که کشورهای عربی قصد دارند در آن نقش فعال‌تری به عهده بگیرند. برخی از کشورهای عربی مایل هستند که در این زمینه تماس بیشتری داشته باشند و در برابر بحران خاورمیانه نیز نقش برجسته‌تری به جمهوری اسلامی بدهند.
این موضع در برابر سیاست خارجی ایالات متحده قرار دارد که می‌کوشد با وضع تحریمهای تازه، جمهوری اسلامی را در مناقشه هسته‌ای وادار به عقب‌نشینی کند. بخشی از این سیاست آن است که ایران در منطقه هرچه بیشتر منزوی شود.
بیست و دومین دور اتحادیه عرب اولین اجلاسی است که به میزبانی معمر قذافی رهبر لیبی برگزار شده است. هشت کشور عربی به خاطر روابط تنش‌آلود خود با دولت لیبی، در این دوره از کنفرانس شرکت نکرده‌اند.