کاهش سرمایه‌گذاری خارجی در بخش انرژی در ایران

امروز (دوشنبه، ۱۴ تیر، ۵ ژوئیه) این خبر توسط خبرگزاری دولتی ایران (ایرنا) منتشر شد که در چند روز گذشته، کشورهای امارات متحده عربی، کویت و آلمان از تحویل سوخت به هواپیماهای مسافربری ایرانی خودداری کرده‌اند. ایران این اقدام را مرتبط با تحریم‌های یکجانبه آمریکا دانسته است.

بخصوص در بخش تامین انرژی ایران زیر فشار قرار می‌گیرد. شرکت‌های اروپایی تامین‌کننده انرژی چون RWE و EON در آلمان نمی‌توانند آن گونه که می خواهند در ایران سرمایه‌گذاری کنند.

اسناد داخلی مقامات دولتی مسئول که در اختیار گروه رسانه‌ای WAZ (سومین ناشر بزرگ آلمان در عرصه تولید روزنامه و نشریه) است، نشان می‌دهند که تقریبا همه پروژه‌های سرمایه‌گذاری کنسرن‌های انرژی اروپایی در حوزه‌های گازی ایران مورد تهدید هستند. طبق این اسناد، ایران نه پول و نه دانش آن را دارد که بتواند تاسیسات بزرگ را اداره یا از حوزه‌های جدید گازی بهره‌برداری کند.

شرکت‌های تولید انرژی: قطع پروژه‌ها در ایران

شرکت‌های عظیم انرژی، توتال (فرانسوی)، رویال داچ شل، استات‌‌اویل (نروژی)، رپسول (اسپانیایی) و ENI (ایتالیایی) از ایران کناره می‌گیرند. آن گونه که اسناد داخلی می‌گویند، همه این کنسرن‌ها طرح انجام پروژه‌هایی مشخص را در ایران در دست داشته‌اند یا چنین پروژه‌هایی را اجرا کرده‌اند.

یک سخنگوی "توتال" گفت، بخاطر فشار آمریکا از چند روز پیش بنزین به ایران تحویل داده نمی‌شود و توتال می‌خواهد روابط دیگر خود را نیز با این کشور متوقف کند. به گفته این سخنگو، توتال تنها بخشی از وظایف باقی‌مانده خود را که طبق قراردادهای پیشین و مربوط به کنترل فنی تاسیسات است، به پایان خواهد رساند.

سخنگوی "استات‌اویل" نیز موضعی مشابه را بیان کرد و گفت که این شرکت تعهدات امضاشده در عرصه خدمات فنی را بپایان خواهد رساند، اما قرارداد جدیدی با ایران نخواهد بست.

سخنگوی شرکت اسپانیایی "رپسول" این موضوع را واضح‌تر بیان کرد: «ما به مقامات مسئول در ایران اطلاع دادیم که پروژه خود را در حوزه پارس جنوبی ادامه نخواهیم داد.» این سخنگو افزود که "رپسول" به جای آن در برزیل سرمایه‌گذاری خواهد کرد.

کاهش وسیع منابع درآمد اقتصاد ایران

تحریم‌ها فشار زیادی بر اقتصاد ایران وارد می‌آورد. براساس اسناد داخلی‌مقامات مسئول در ایران، تنها در ده سال آینده کشور ایران برای توسعه راههای حمل و نقل و انبارهای گاز خود به بیش از ۵۰ میلیارد یورو نیاز دارد. اما به خاطر انسداد موجود، هم اکنون ایران تنها دسترسی بسیار محدودی به بازار سرمایه جهانی دارد. سرما‌یه‌گذاری‌ها اجراشدنی نیستند. در نتیجه منبع درآمدی برای اقتصاد وجود ندارد. دولت ایران از جمله مجبور شده که یارانه‌های مواد غذایی اولیه را که پرداخت آنها به لحاظ سیاسی برایش مهم بوده، کاهش بدهد.

در تحلیلی که در اسناد داخلی یادشده آمده، امکان بروز ناآرامی‌های اجتماعی دیده شده است. اینکه ایران با وجود منابع وسیع گاز و نفت مجبور به وارد کردن بنزین از کشورهای دیگر است، خود نشانگر وضعیت دشواری است که ایران در آن قرار دارد.

روابط شرکت‌های انرژی آلمانی با ایران

کنسرن‌های انرژی آلمانی نیز تا کنون علاقه زیادی برای سرمایه‌گذاری در ایران داشتند، اما این شرکت‌ها نیز بخاطر تحریم‌ها نمی‌توانند علائق خود را دنبال کنند.

کنسرن RWE مایل بود، اگر شرایط سیاسی اجازه می‌داد، حوزه‌های گازی ایران در شمال را به خط لوله نابوکو متصل کند. قرار است خط لوله نابوکو ضمانت‌‌گر دسترسی اروپا به منابع گاز در خاورمیانه و آسیای مرکزی باشد. ایران می‌توانست در این میان نقش مهمی ایفا کند، چون پس از روسیه دارای بزرگترین منابع گاز جهان است. اما روشن نیست که ایران با وجود مناقشه‌ای که بر سر برنامه اتمی‌اش وجود دارد، چه هنگام بتواند چنین نقش مهمی را در تامین انرژی در سطح جهان بازی کند.

شرکت EON به سرمایه‌گذاری در حوزه‌های گازی جنوب ایران علاقه نشان داده است. اما این معامله در آینده نزدیک انجام‌شدنی نیست. سخنگوی EON در این باره تنها گفت: «ما با ایران هم در ارتباط هستیم.» و نه چیزی بیش از این؛ نه پولی و نه پروژه‌ای. چند ماه پیش هم سازمان اطلاعات جمهوری اسلامی یک دلال را موقع سفرش به ایران دستگیر کرد که از سوی EON و دیگر شرکتهای گاز اروپایی مامور بود با ایران ارتباط بگیرد.

تنها شرکت آلمانی تامین کننده انرژی که در حال حاضر هنوز به طور مستقیم در ایران فعال است، "بایرن گاز" مونیخ است که البته موفقیت آن، به گفته سخنگوی شرکت، چندان نیست و بخاطر مسائل سیاسی فعالیتش محدود به داشتن نماینده در ایران شده است.

KG/RN