«کاهش روابط دیپلماتیک با ایران، واکنش اتحادیه اروپا به اتفاقات سفارت بریتانیا»
۱۳۹۰ آذر ۱۰, پنجشنبه
وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در نشست خود در روز پنجشنبه (اول دسامبر/۱۰ آذر) در بروکسل بر سر تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی به توافق رسیدند. بر اساس این تحریم‌ها دارایی‌های ۱۴۳ شرکت ایرانی مسدود می‌شوند و ۳۷ شخصیت ایرانی اجازه‌ی ورود به کشورهای عضو این اتحادیه را نخواهند داشت. با این حساب شمار شخصیت‌‌های حقوقی و حقیقی ایرانی مورد تحریم این اتحادیه اکنون به ۵۴۶ مورد رسیده است.
با این حال وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا بر سر تحريم نفت ايران به توافق نرسیدند. مهرداد عمادی، مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا، در گفت‌و‌گو با دویچه وله از روند صحبت‌ها و تصمیمات گرفته شده در نشست اخیر اتحادیه اروپا درباره جمهوری اسلامی ایران می‌گوید.
به گفته عمادی، کشورهای اروپایی از روز چهارشنبه (۹ آذر) تلاش‌های خود را آغاز کردهاند تا برای نفت صادراتی ایران به کشورهای یونان و پرتغال جایگزین بیایند و به احتمال بسیار زیاد در نشست بعدی کشورهای عضو اتحادیه اروپا، نفت ایران تحریم خواهد شد.
مهرداد عمادی همچنین درباره حمله مهاجمان به سفارت بریتانیا در تهران و واکنش اتحادیه اروپا می‌گوید: گام اول کاهش سطح روابط دیپلماتیک خواهد بود. به گفته وی، اتحادیه اروپا درباره حمله مهاجمان به سفارت بریتانیا در تهران به سرعت تصمیم خواهد گرفت و در هفته‌های آینده این تصمیم‌ها به سرعت عملی خواهند شد.
بشنوید: گفت‌و‌گو با مهرداد عمادی، مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا
دویچه وله: در نشست روز پنجشنبه وزیران امور خارجه اتحادیهی اروپا آیا فقط مخالفت یونان، پرتغال و اسپانیا با تحریم نفت ایران باعث عدم رسیدن به توافق بر سر تحریم نفت ایران شد یا دلایل دیگری هم وجود داشت؟
مهرداد عمادی: دلیل عمده این بود که به‌خصوص یونان و پرتغال نگران بودند از این‌که اگر عرضه‌ی نفت ایران با شرایط که ایران حاضر است با آن‌ها همکاری کند - از نظر بها و شرایط پرداخت - متوقف شود، برای اقتصاد این کشورها با توجه به دشواری‌هایی که در حال حاضر با آن روبرو هستند، هزینه بالایی خواهد داشت.
و به‌جز این سه کشور تقریبا می‌توانم بگویم که در سطح نمایندگان دیگر کشورها توافق و حتی تأکید بر تصمیم‌گیری وجود داشت.
فکر می‌کنید کشورهای اروپایی تا ماه ژؤئن که قرار است نشست بعدی سران اتحادیهی اروپا برگزار شود، راه‌حلی برای رسیدن به توافق بر سر تحریم نفت ایران پیدا کنند؟
تصور می‌کنم عدم توانایی تصمیم‌گیری در جلسه‌ی دیروز و امروز، انرژی بیشتری برای حرکت در جهت رفع نگرانی‌های یونان، ایتالیا و پرتغال در این مورد ایجاد خواهد کرد و کشورهای عمده و کلیدی اتحادیهی اروپا تا جلسه‌ی بعدی سران اتحادیه بسیار تلاش خواهند کرد که به این اقتصادهای دچار مشکل یاری رسانند و راه‌حلی برای عرضه نفت جایگزین به آن‌ها ارائه بدهند.
حتی از دیروز تا امروز این اتفاق شروع شده و کشورهای عمده اتحادیه اروپا در جست‌وجوی راهی برای یاری رساندن به این سه کشور هستند و من تصور می‌کنم تا ماه ژوئن، به احتمال زیاد تمام اتحادیهی اروپا در اجرا و مدیریت تحریم‌ها، همگامی و هم‌سویی خواهند داشت.
قبلا هم افراد و شرکت‌های ایرانی زیادی توسط اتحادیهی اروپا تحریم شده بودند. ۱۸۰ شرکت و افرادی که به‌تازگی به لیست تحریم اتحادیهی اروپا اضافه شده‌اند، چه کسانی هستند و چه کارهایی انجام داده‌اند که به این لیست اضافه شده‌اند؟
انتخاب این افراد و شرکت‌ها از سه زاویه صورت گرفته است. کسانی که برای تحریم‌شکنی بسترسازی کردهاند در چارچوب پول‌شویی و معاملات پولی و مالی.
در مرحله‌ی دوم کسانی که در پروژه اتمی و پروژه موشکی ایران، نقش‌عریان و عمده داشته‌اند.
در مرحله‌ی سوم هم کسانی قرار دارند که به صورت بسیار آشکار در ایران، بنیادی‌ترین و ابتدایی‌ترین حقوق مدنی مردم را مورد تجاوز قرار داده‌اند.
با در نظر گرفتن این سه معیار و این شاخص‌ها، این ۱۸۰ فرد و شرکت وارد لیست تحریم اتحادیه اروپا شده‌اند.
با توجه به این‌که این تحریم‌ها هم‌چون تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران نیست و فقط تحریم‌های کشورهای اروپایی علیه ایران است، تاثیر تحریم‌های یک‌جانبه اتحادیه اروپا روی اقتصاد ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
از نظر حقوقی خیلی مهم است که تحریم‌ها تأیید سازمان ملل را هم داشته باشند. چون در این صورت پذیرفتن این تحریم‌ها از سوی کشورهای دیگر به وظیفه قانونی تبدیل می‌شود. اما اتحادیهی اروپا از نظر نیازهای تکنولوژیک و نیازهای صنعتی ایران مهم‌ترین شریک بازرگانی ایران است.
تکنولوژی و صنعتی که ایران مثلا از چین و کره می‌گیرد، از نظر کیفیت متفاوت است. این را هم باید اضافه کنم که در صحبت‌هایی که دیروز و امروز انجام شد، حتی کره و ژاپن هم نشان دادند اگر اتحادیه اروپا تصمیمی بگیرد، آن‌ها هم تبعیت خواهند کرد.
پس فقط می‌ماند چین، هند و روسیه. روسیه از نظر تکنولوژیکی کالاهای مصرفی و صنعتی ایران را تولید نمی‌کند. هند و چین هم حداقل دو نسل از نظر تکنولوژی عقب هستند. در نتیجه، وقتی تحریم‌های جدید پیاده شود، توان ایران برای توسعه صنعتی و ارتقای تکنولوژی تولید و پژوهش، به شدت کاهش خواهد یافت.
این یادآور تأثیری است که تحریم‌ها بر اقتصاد اتحاد جماهیر شوروی در دهه‌ی ۱۹۷۰ گذاشت و صنایع شوروی را عقب برد. و در این چارچوب ما چنین تأثیری را [بر اقتصاد ایران] در ۲ سال اخیر می‌بینیم، اما تحریم‌های جدید این تأثیر را بسیار گسترده‌تر خواهد کرد و صدمه‌ای که به اقتصاد ایران خواهد زد، شاید بیشتر از یک نسل طول بکشد تا بتوان صنایع ایران را به سطح صنایع روز کشورهایی مانند کره یا حتی ترکیه رساند.
بعد از حمله‌ی مهاجمان به سفارت بریتانیا و باغ قلهک در تهران، بسیاری از کشورهای اروپایی یک به یک سفیران خود را از ایران فراخواندند. این گمان از سوی ناظران سیاسی مطرح بود که اتحادیهی اروپا در نشست امروز (پنجشنبه اول دسامبر) در باره احضار دسته‌جمعی سفیران کشورهای اروپایی در ایران تصمیم بگیرد. در این باره چه صحبت‌هایی بین کشورهای اروپایی صورت گرفت؟
صحبت درباره این موضوع یکی از سرفصل‌های گفت‌وگوها بود و قبل از این‌که آقای [ویلیام] هیگ [وزیر خارجه بریتانیا] به بروکسل برود، در دو صحبت متفاوت تاکید کرد که این اتفاق فقط به سفارت بریتانیا در تهران مربوط نمی‌شود، بلکه ایران برای بار دوم یک پروتکل جهانی که بیشتر از ۳۰۰ سال از نظر سابقه‌‌ی دیپلماتیک در جهان مورد توافق بوده را نقض کرده و کاملا مشخص است که این عمل با مقامات نظامی از قبل هماهنگ شده بوده است.
در این چارچوب زمینه ذهنی نمایندگان سیاسی در اتحادیهی اروپا از دو منظر برای همراهی خیلی آماده بود:
یکی این‌که این اتفاق می‌تواند برای دیگر کشورهای اروپایی هم بیافتد. به‌عنوان مثال واکنشی که سفارت نروژ نشان داد یا نگرانی‌هایی که مقام‌های هلند اظهارکرده بودند.
دوم این‌که هرگاه اتحادیهی اروپا در مورد مسئله‌ای به این مهمی از نظر امنیت نمایندگان سیاسی کوتاه بیاید، اثری بسیار منفی روی اعتبار دیپلماتیک اتحادیهی اروپا در سطح جهان خواهد گذاشت.
هر دو این موارد باعث شدند حتی کشورهایی هم که در ابتدا خیلی اشتیاق نداشتند، بپذیرند تصمیم‌گیری در این زمینه ضروری است.
بنا بر این فکر می‌کنم که تصمیم‌های اتحادیهی اروپا در هفته‌های آینده نه تنها با توافق همگانی مدیریت خواهد شد، بلکه انجام خواهد شد و خیلی به سرعت هم انجام خواهد شد.
اتحادیهی اروپا حمله به سفارت بریتانیا در تهران را محکوم کرد و اعلام کرد که به این حمله به صورت مقتضی واکنش نشان خواهد داد. تا این‌جا بین کشورهای اروپایی بحث درباره این اقدامات مقتضی چه چیزهایی بوده است؟ فکر می‌کنید اتحادیهی اروپا در هفته‌های آینده چه تصمیمی در این باره خواهد گرفت؟
گام اول کاهش سطح روابط دیپلماتیک خواهد بود که صدمه‌ی بسیار سنگینی به ایران خواهد زد و نه بالعکس. برای این‌که در سال‌های اخیر نمایندگی‌های تمام کشورهای عمده اتحادیهی اروپا در تهران بسیار کوچک شده‌اند. ولی درباره ایران این‌طور نیست؛ نمایندگی‌های ایران در آلمان، ایتالیا و اتریش از نظر تعداد، کیفیت و ارشدیت افراد حاضر، بسیار بزرگ هستند.
در این چارچوب، کاهش سطح روابط دیپلماتیک حضور سیاسی و اقتصادی ایران در اتحادیهی اروپا و از این کانال در سطح جهان را به شدت زیر فشار قرار خواهد داد. نتیجه این خواهد بود که در خیلی موارد ایران نخواهد توانست از نقاط مهم مورد نظر خود به طرز شایسته‌‌ای دفاع کند و این مورد هم باز هزینه‌ای بنیادی روی توان دیپلماتیک ایران خواهد داشت.
حسین کرمانی
تحریریه: پارسا بیات