کاربرد هوش مصنوعی برای نابينايان

آسان‌سازهای توانخواهان، تنها در خدمت ايشان نيستند و چه بسا  ابزارهای كمکی كه پيش‌تر برای آنان ساخته شده، امروزه يک تسهيل در امور همگان به شمار آيند.

درهای خودكار، كنترل‌های از راه دور و پله‌های برقی از نمونه‌های آشكار اين‌ها هستند.

پيش از آنكه در اواخر دهه ۱۹۹۰ ناويگِيشِن‌ها (مسیریاب‌ها و جهت‌یاب‌ها) ابداع و عرضه شوند، دو مهندس آلمانی به نام های توماس بومه  و پِتِر اشميت در سال ۱۹۹۶ يك دستگاه راهيابی برای نابينايان ساخته بودند كه به خاطر وزن بالا با استقبال رو به رو نشد.

بیشتر بخوانید: در دست راست عصای سفید، در دست چپ ساعت هوشمند

نمونه آخر هم اينكه پيش از عرضه دستگاه‌های سخنگويی مانند الِكسا (آمازون)، "اپِلپاد" و "گوگِل هوم"، صداسازهايی برای نابينايان ساخته شده بودند كه هم اكنون همگان برای نمونه در متروها و هنگام استفاده از اتومات‌ها از آنها بهره می‌برند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

همانگونه كه می‌دانيم در سال جاری چندين نرم‌افزار، بر پايه هوش مصنوعی  عرضه شده كه شناخته‌ترين آنها "گوگل بارد" google bard و "چت‌جی‌پی‌تی" chat gpt هستند كه كاربر می‌تواند به صورت نوشتاری و گاه گفتاری با آنها مراوده كند و پاسخ پرسش‌هايش را بگيرد و كارهای بسيار ديگری هم به كمک آنها انجام دهد.

در اين ميان در سال ۲۰۱۵ يك گروه مردم‌نهاد دانماركی به نام "بی مای آيز" be my eyes (چشمانِ من باش) تشكيل شد كه به كمک نرم‌افزاری به همين نام از داوطلبان می‌خواهد عضو شوند، يعنی آماده باشند به هنگام نيازهای روزمره از طريق تماس ويدئويی نابينايان را راهنمايی كنند كه رنگ لباسشان را تشخيص دهند، راه گم كرده‌شان را پيدا كنند و برچسب‌هايی را بخوانند. نگارنده چندين بار از اين امكان برای پيدا كردن آدرس و خواندن روی جعبه‌های گوناگون بهره برده است.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

هم‌اكنون ۷ ميليون داوطلب و دو و نيم ميليون كاربر نابينا در سراسر جهان عضو اين گروه خيرخواه هستند. از آنجا كه نابينايان در اين گروه بيشتر توضيح و توصيف تصويری را از داوطلبان می‌خواهند، شركت "اوپِن اِی آي" "open a i" سازنده "چت جی‌پی‌تی" به صرافت افتاد كه از گروه "بی مای آيز" تقاضای همكاری كند، چون اين گروه غيرانتفاعی، انباشته‌ای از صدها ميليون تصوير در اختيار دارد كه برای آموزش هوش مصنوعی حياتی است.

بیشتر بخوانید: روز عصای سفید؛ روز جهانی نابینایان

هم‌اكنون در پی اين همكاری، هر كاربری می‌تواند با نصب اپليكِيشِن "چشمانِ من باش" به كمك هوش مصنوعی، پيرامون خود را بكاود، متن بخواند، اسكناس‌ها را تشخيص دهد و چهره اشخاص را تصور كند. نگارنده چند بار راه خود را در يک پارک ناشناس به كمك اين برنامه و هوش مصنوعی پيدا كرده و حتی يک بار يک دستنوشته را خوانده است.

دور از ذهن نيست كه اين اپليكِيشن هم در آينده نزديک يك كمک‌ابزار همگانی به شمار آيد.

تازه‌ترين صداسازها

شركت داده‌پردازی و توسعه هوش مصنوعی "۱۱ لابز" 11 Labs برنامه‌ای عرضه كرده كه توسط آن می‌شود هر صدايی را شبيه‌سازی كرد. اگر چه گاهی صداهای توليدشده شباهت كامل به صدای مورد نظر ندارد، ولی كيفيت صدا آنقدر بالا و به صدای انسان نزديک است كه ديری نخواهد پاييد كتاب‌های شنيداری را با صدای اين شبه‌خواننده‌ها بشنويم. در اين مورد نابينايان از يک نرم‌افزار همگانی بهره می‌گيرند. بماند كه نياز ايشان باعث شد كه داده‌پردازان به فكر ساختن صداسازها بيفتند.

با اين وصف، روز عصای سفيد را گرامی بداريم كه تنها روز جهانی نابينايان نيست و به همه ما مربوط می‌شود.