چرخش در مناسبات آلمان و چین

مرکل در دیدار صبح جمعه‌ (۱۶ ژوئیه) خود با ون جیابائو، نخست‌وزیر چین، ضمن تأکید بر این که دو کشور در قایق مشترکی نشسته‌اند گفت که مناسبات فی‌مابین برمبنای جدیدی استوار خواهد شد.

همزمان با حضور مرکل در چین، شرکت دایملر بنز آلمان مجوز تولید کامیون در این کشور را کسب کرد. دایملر از مدت‌ها قبل در تلاش کسب چنین مجوزی بوده است. برای راه‌اندازی خط تولید کامیون، دایملر ۸۰۰ میلیون یورو در چین سرمایه‌گذاری خواهد کرد. شرکت زیمنس نیز سهم خود در فعالیت‌های تولید برق شانگهای را از ۳۳ درصد به ۴۰ درصد افزایش داد. همچنین طبق قراردادی که میان مسئولان محیط زیست دو کشور به امضا رسید، آلمان در زمینه تولید ماشین‌های برقی، ذخیره انرژی، گسترش تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و حفاظت از جریان‌های آبی، چین را کمک خواهد کرد.

بیانیه‌ای در گسست از تنش‌های سابق

بیانیه مشترکی که در پایان دیدار مرکل و جیابائو انتشار یافت، شامل ۲۸ ماده است و همکاری تنگاتنگ در زمینه‌هایی همچون حفظ محیط زیست، اقتصاد و فرهنگ را دربرمی‌گیرد. همچنین توافق شده است که نخست‌وزیران دو کشور سالانه جلسه‌ای مشورتی با هم داشته باشند.

جیابائو در مصاحبه مطبوعاتی مشترک با مرکل گفت که مناسبات دو کشور توانسته بر بحران مالی بین‌المللی غلبه کند. این مناسبات از ابتدای سال پیش فشردگی بیشتری داشته است. پیش از آن تنش ناشی از دیدار مرکل با دالایی لاما بر روابط میان دو کشور سایه انداخته بود.

تبت از سال ۱۹۵۱ جزیی از چین به شمار می‌آید. دالایی لاما رهبر بوداییان تبت که خواهان جدایی این منطقه یا خودمختاری بیشتر آن است مجبور به ترک این منطقه شده و از چند دهه‌ی پیش در تبعید به سر می‌برد. رهبری چین با همه‌ی کشورهایی که با وی مناسبات نزدیک برقرار می‌کنند، برخوردی سرد و بعضاَ تنش‌آلود پیدا می‌کند.

بخشی از بیانیه‌ی پایانی دیدار مرکل و جیابائو از پایان قطعی تنش یادشده خبر می‌دهد. در این بخش آمده است: « آلمان به سیاست به رسمیت‌شناختن چین واحد پایبند است و به تمامیت ارضی آن احترام می‌گذارد. این موضع مورد ارجگذاری و ستایش چین از آلمان است.»

با این همه مرکل گفت که همکاری میان آلمان و چین اینک به سطح و کیفیتی رسیده است که دو کشور می‌توانند مسائل حساس را به گونه‌ای شفاف و باز با یکدیگر به بحث بگذارند. او تلویحاَ رهبری چین را فراخواند که به آزادی بیان و مطبوعات احترام بگذارد. جیابائو در مقابل خواهان احترام و توجه به وضعیت خودویژه هر کشور شد. او در عین حال دعوت کرد که در ارزیابی وضعیت داخلی چین، روند اصلاحات در این کشور مورد دقت و توجه قرار گیرد.

چین به یورو اعتماد دارد

نخست‌وزیر چین در ادامه اطمینان داد که به رغم بحران یورو، کشورش کماکان به این ارز اعتماد دارد و همچنان بخش بزرگی از ذخایر ارزی چین به یورو خواهد بود. مرکل این موضع رهبری چین را نشانه‌ای با اهمیت توصیف کرد. او گفت که تلاش‌های فشرده‌ای در چارچوب اتحادیه اروپا برای تثبیت موقعیت یورو در جریان است.

هم مرکل و هم جیابائو انتقاد بین‌المللی به میزان چشمگیر صادرات آلمان و چین نسبت به وارادتشان را بی‌اساس خواندند. نخست‌وزیر چین حتی خواهان آن شد که چین و آلمان از این بابت به جای سرزنش مورد ستایش قرار گیرند. مرکل هم، ضمن ابراز خرسندی از قدرت بالای رقابت اقتصاد کشورش در گستره بین‌المللی و با اشاره به این که اقتصاد چین و آلمان بر تولید و صنعتی قوی استوار است، گفت که اعتقادی ندارد که بالا نگهداشتن مصنوعی واردات و افزایش استقراض دولت کمکی به رونق اقتصادی می‌کند. این سخن مرکل انتقادی تلویحی به سیاست‌های اقتصادی آمریکا و فشاری است که این کشور به چین و آلمان و کشورهای مشابه می‌آورد. دولت آمریکا می‌گوید که کشورهای یادشده می‌توانند با بالابردن ارزش پول خود، با تزریق پول به بازار و افزایش تقاضا در میان مردم، هم صادرات ارزان نداشته باشند و هم بر میزان واردات خود بیافزایند تا کشورهای دیگر هم از مبادلات تجاری با این دو کشور بهره‌ی متقابل ببرند.

راه چین تا رسیدن به اقتصاد بازار آزاد

مرکل در ادامه سخنانش، احتمال به رسمیت‌ شناخته‌ شدن چین به عنوان یک اقتصاد مبتنی بر بازار آزاد از سوی اتحادیه اروپا را در حال حاضر منتفی دانست. او گفت که تا رسیدن به چنین مرحله‌ای چین باید شمار دیگری از مبناها و معیارهای بیشتری را عملی کند. ضعف چین در به رسمیت‌شناختن و اجرای مالکیت معنوی اختراعات و حق لیسانس‌ها و نیز فقدان شرایط مساوی برای رقابت شرکت‌های خارجی در اقتصاد چین از جمله ضعف‌هایی است که اتحادیه ‌اروپا متوجه چین می‌کند. در صورتی که اتحادیه اروپا اقتصاد چین را بازاربنیاد ارزیابی کند، مناسبات اقتصادی دو طرف با سهولت بیشتری توأم خواهد شد. مرکل قول داد که پیشرفت احتمالی چین در زمینه‌های یادشده محملی برای بازنگری در موضع کنونی اتحادیه اروپا خواهد بود. به گفته‌ی او این بازنگری می‌تواند حتی تا قبل از اجلاس جدید گروه ۲۰ در نوامبر در کره‌ی جنوبی، صورت گیرد.

روز شنبه، همزمان با ۶۵ سالگی مرکل، وی به شهر خیان خواهد رفت تا از "ارتش تراکوتا" که معروفیت بین‌المللی دارد دیدن کند. لشکر سفالین تراکوتا شامل مجسمه سفالی هزاران سرباز مجهز مربوط به پادشاهی چین شی هوان، موسس دودمان چین در ۲۲۰ پیش از میلاد است. این آثار از مهم‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی جهان در سال‌های اخیر به شمار می‌روند. حضور جیابائو در این دیدار نشانه‌ی اهمیتی تلقی می‌شود که رهبران چین برای سفر مرکل قائل هستند.

FW/BM