چرا ایران به ترکمنستان فشار می‌‌‌آورد؟

در سال گذشته بیش از ۶۲ هزار کامیون ایرانی به مقصد ترکمنستان و دیگر کشورهای آسیای میانه از خاک این کشورعبور کرده اند. مناسبات دو کشور، از نظر حمل و نقل بالاترین پیشرفت را داشته، اما توسعه حمل نقل جاده ای و نفوذ تجار ایرانی به بازار ترکمنستان، مشکلات فراوانی نیز بروز داده است که سال‌هاست حل نشده باقی مانده و انتظار نمی‌رود بزودی حل شود.

اعتراض قبلی نتیجه ای نداد

یک‌سال پیش، کاردار سفارت ترکمنستان به وزارت امور خارجه ایران احضار شد تا درمورد ماجرای کتک خوردن راننده ایرانی توسط پلیس و همچنین وضعیت زندانیان ایرانی در ترکمنستان توضیح دهد. آن‌زمان مسئولین اداره امور اجتماعی وزارت خارجه ایران در توضیحاتی که دادند، به‌جای کلمه احضار اصطلاح "دعوت" و "تذکر دوستانه" را به‌کار گرفتند. ولی در برابر تذکر مقامات ایرانی، دولت ترکمنستان اقدام جدی به عمل نیاورد و اعتراض ها نتیجه ای نداد. این‌بار وزارت امور خارجه ایران خبر احضار سفیر ترکمنستان را رسما در سایت خود انتشارداد.

دلیل احضار سفیر ترکمنستان

در گزارش سایت وزارت امور خارجه ایران آمده است: «به‌دنبال ضرب و شتم اتباع ایرانی و رانندگان، مصادره بیش از 66 كامیون، مسائل و مشكلات زندانیان ایرانی و همچنین عدم اجرای احكام صادره از مراجع قضائی كشورمبنی بر پرداخت بدهی تجار ایران، احمد كاكابایویچ قربانف سفیر تركمنستان در تهران احضار شده است».

حسین مردی، معاون اداره امور اجتماعی وزارت امور خارجه ایران پیش از این تایید کرده بود که در مورد راننده های ایرانی و زندانیان ایرانی با مقامات ترکمنستانی صحبت کرده و سفارت جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان مواردی را که اتفاق افتاده به مقامات ترکمنستان رسانده و پیگیری های لازم را انجام داده است. این مقام وزارت امور خارجه ایران در ادامه توضیحاتش اشاره می‌کند:«ایران از مجاری قانونی اقدامات لازم را انجام می‌دهد و به مقامات ترکمنستان می‌رساند و آن‌ها بایستی این مشکلات را حل کنند».

انگیزه سیاسی ناخشنودی ایران

ترکمنستان با ایران بیش از ۱۲۰۰ کیلومتر مرز زمینی و آبی دارد.

محمدرضا فرقانی سفیر ایران در ترکمنستان به خبرگزاری مهر گفته است:«روابط دو کشور، الگو و نمونه بوده و در تمامی کشورهای منطقه زبانزد است». اما کارشناسان محلی نظر دیگری دارند. دکتر محمد دوجی نژاد، کارشناس ایرانی در امور ترکمنستان معتقد است که احضار سفیر ترکمنستان انگیزه سیاسی دارد و با موضع‌گیری اخیر ترکمنستان وهمکاری این کشور با ناتو واتحادیه اروپا درارتباط است.

محمد دوجی نژاد در گفت‌وگو با دویچه وله توضیح می‌دهد که سیاست ایران در قبال ترکمنستان تابحال بر اساس ملاحضات سیاسی بوده است: «هر وقت ترکمنستان از غرب فاصله گرفته، ایران سیاست خوشبینانه و ملایمی با ترکمنستان داشته و بر مشکلات تاجران و شهروندان ایرانی چشم پوشی کرده است، ولی وقتی مناسبات حکومت ترکمنستان با غرب بهتر می‌شود و رابطه برقرار می‌کند، به‌ویژه اخیرا که با اتحادیه اروپا پروتکل همکاری را امضا کرد، این مسئله ایران را تحریک کرده و به ترکمنستان فشار می‌آورد».

محمد دوجی نژاد در ادامه صحبت هایش اشاره می‌کند: «مشکلات رانندگان و شهروندان ایرانی، از بدو تاسیس جمهوری ترکمنستان تا به امروز وجود داشته و بدتر از این هم بوده است. حتی "شرکت پایانه" را که بر اساس توافق‌های دولتی احداث شده بود بستند و دولت ایران اعتراضی نکرد. امروز این مسئله به دلیل همکاری ترکمنستان با ناتو تحریک شده اس».

عکس العمل ترکمنستان

در سایت رسمی وزارت امور خارجه ایران آمده است که در اعتراض ایران به ترکمنستان و احضار سفیر ترکمنستان در تهران، سفیر این کشور متعهد شد تا موارد را به اطلاع دولت متبوع‌ خود برساند و نتیجه را اعلام كند.

اما ترکمنستان تا به حال هیچ واکنشی در برابر درخواست وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی نشان نداده است.

نویسنده: طاهر شیرمحمدی

تحریریه: بهنام باوندپور