پیشنهاد "احیای بانوی اول" برای جبران غیاب زنان در دولت ایران

روحانی به‌رغم تأکید بر تمایل‌اش برای حضور زنان در کابینه دوازدهم، در مورد عملی نشدن وعده‌اش تنها گفته بود: «اما نشد». در این میان روزنامه اصلاح‌طلب "آفتاب یزد" در مقاله‌ای در صفحه نخست شماره روز یکشنبه خود (۱۹ شهریور/ ۱۰ سپتامبر) زیر عنوان ""احیای بانوی اول"، پیشنهاد داده، حال که وعده روحانی برای حضور وزیر زن در کابینه تحقق نیافته، او می‌تواند دست‌کم همسرش را، "برای نشان دادن حمایت خود از زنان کشورش"، به فعالیت‌های فرهنگی و عمومی ترغیب کند.

آفتاب یزد نوشته است، حسن روحانی می‌تواند برای نشان دادن حمایت‌اش از زنان، "از اهل بیت خود شروع کند" و همچون کشورهای دیگر که در آنها همسران رؤسای دولت‌ها در کنار شوهران‌شان، چه در نقش مکمل و چه به صورت مستقل، در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایفای نقش می‌کنند، همسر خود را به چنین حرکتی فرابخواند.

نویسنده این روزنامه اصلاح‌طلب در عین حال تأکید کرده که گزاره نقش‌آفرینی "بانوی اول" نه یک مطالبه، بلکه تنها پیشنهادی است که تصمیم آن با رئیس جمهوری ایران و همسر اوست.

آفتاب یزد سپس در توضیح پیشنهاد خود می‌نویسد: «یک تصویر در تاریخ این مرز و بوم ثبت شده است که در آن نقش شخصیتی سیاسی در بزنگاه انتخابات ریاست جمهوری سال‌های قبل کشیده شده است که در کنار ردپایش، ردپای کفش‌هایی زنانه نیز به چشم می‌خورد».

این روزنامه سپس با این اشاره‌ی تلویحی به نقش زهرا رهنورد در کنار میرحسین موسوی، ادامه می‌دهد که روحانی هم «می‌تواند رهرو این مسیر باشد و مشارکت همسرش، صاحبه عربی در فعالیت‌ها‌ی اجتماعی و فرهنگی را بطلبد، تا به نیمی از مردمان کشور ثابت کند که به توانایی و حضور زنان در مناصب کلان کشوری ایمان و اعتقاد دارد».

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

نویسنده آفتاب یزد سپس به تفصیل به نقش‌آفرینی "بانوان اول" چند کشور دنیا، از جمله استرالیا، سوئد، کانادا و ژاپن در فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی کشورشان پرداخته و به این نتیجه‌ی ایده‌آل خود رسیده است که همسر و دختران رئیس جمهوری ایران هم می‌توانند مثلا در شرایط محرومیت زنان از حضور در استادیوم‌های ورزشی «با حضور خود در ورزشگاه‌ها، مخالفت حسن روحانی با قانون نانوشته "منع حضور زنان در استادیوم‌های ورزشی" را اعلام کنند».

از نظر این روزنامه اصلاح‌طلب، حضور همسر حسن روحانی در نشست‌ها و میتینگ‌های زنان و آگاهی یافتن او از "دغدغه‌های" آنان و یا حتی سخنرانی‌اش در این زمینه می‌تواند نشانگر این باشد که حمایت رئیس جمهوری ایران از زنان تنها برای جلب آرای آنها نیست، بلکه او واقعا به توانمندی‌های آنان "اعتقادی راسخ" دارد.

"فانتزی" بانوی اول برای خانواده روحانی

الهه کولایی، استاد علوم سیاسی و نماینده اصلاح‌طلب مجلس ششم، طرح این پیشنهاد را به‌رغم "بحق" بودن، "فانتزی" دانسته و گفته است که چنین خواستی با "ساختار خانوادگی حسن روحانی همخوانی ندارد".

کولایی به "آفتاب یزد" گفته است که ورود همسر روحانی به عرصه عمومی و ایفا کردن نقش "بانوی اول" توسط او "با توجه به ساختار و الگوی حاکم بر زندگی خصوصی دکتر روحانی چندان با واقعیت سازگاری" ندارد.

این فعال اصلاح‌طلب افزوده است: «آنچه که در مقطع کنونی بسیار تاثیرگذار خواهد بود، جلب حمایت آقای روحانی، معاونت زنان ریاست جمهوری و مجموعه همکاران ایشان است تا شرایط مناسب برای فعالیت‌‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی زنان را مهیا سازند و موانع این نوع فعالیت‌ها را کاهش دهند و از میان ببرند».

به گفته این نماینده پیشین مجلس، جامعه ایران جامعه‌ای یکدست نیست و واکنش یکدستی هم در قبال پدیده "بانوی اول" ندارد. کولایی جامعه ایران را به دو بخش "کاملا متمایز سنتی و مدرن" تقسیم می‌کند و بر این باور است که «شاید بسیاری از مسائلی که به نبود همسر رئیس‌جمهور در فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه منجر می‌شود، برآمده از همین ویژگی‌های بخش سنتی است که در برابر تغییر و نو شدن جامعه مقاومت خود را ادامه می‌دهد».

اشرف بروجردی، رئیس کتابخانه ملی ایران نیز "بانوی اول" را "حلقه بستی میان نهاد قدرت و بطن جامعه" می‌داند و بر انتظار جامعه از حضور پررنگ‌تر جایگاه "بانوی اول" تأکید می‌کند، اما در عین حال می‌گوید: «نمی‌توانیم بر رئیس‌جمهور تکلیف کنیم؛ شاید این انتخاب خود آقای رئیس‌جمهور و همسرش باشد».

خانم بروجردی مشکل را بیشتر "فرهنگی" می‌داند و معتقد است: «بر روی این مسئله باید کار فرهنگی انجام شود تا در آینده جا بیفتد، وگرنه منع قانونی که ندارد، منع شرعی هم ندارد، ولی این یک فرهنگ است، یک فرهنگ پذیرفته‌شده».

از نظر بسیاری از تحلیل‌گران، فشار مراجع سنتی شیعه نقشی تعیین‌کننده در تلاش برای حذف زنان از عرصه اجتماعی به‌طور اعم و غیاب آنان در میان وزیران کابینه روحانی به‌طور اخص داشته است. نظر رهبر جمهوری اسلامی در این خصوص چندان روشن نیست، اما در عین حال او به ندرت در برابر چنین فشارهایی ایستاده است. علی خامنه‌ای گرچه حضور زنان در "مناصب اجرایی" را مجاز شمرده، اما "افتخار" به آن را "انفعال در برابر گفتمان غربی" دانسته است.

مشکلات قانونی و "شرعی"

هم‌زمان با "آفتاب یزد"، نجات‌الله ابراهیمیان، عضو حقوقدان شورای نگهبان نیز بار دیگر به "مشکلات قانونی و شرعی" حضور پایاپای زنان و مردان در عرصه سیاسی اشاره کرده و گفته است، برخی افراد ‌"مسائل شرعی را مانع اطلاق رجل سیاسی برای زنان" می‌دانند.

ابراهیمیان ادامه داده است: «برداشتم با وضعیت فعلی قانون اساسی این است که در حال حاضر پذیرش خانم‌ها به عنوان رجل سیاسی شاید یک مقدار مشکل باشد».

او درباره وزیر شدن زنان و موانع محتمل شرعی در برابر آن هم از جمله گفته است: «ممکن است کسی بگوید از حیث شرعی خانم‌ها نمی‌توانند وزیر شوند یا هر سمت دیگری را برعهده بگیرند. این ارتباطی با قانون اساسی ندارد. همچنین باز هم تکرار می‌کنم من صاحب فتوا نیستم و این سوال را باید از متخصصان فتوا بپرسید».

اطلاعاتی اندک از صاحبه عربی

روزنامه اصلاح‌طلب "آفتاب یزد" در چنین شرایطی پیشنهاد "احیای بانوی اول" را به حسن روحانی داده تا رئیس‌جمهوری ایران بتواند بدین‌وسیله وعده تحقق‌نیافته‌ی حضور پررنگ‌تر زنان در کابینه دوازدهم را جبران کند. این پیشنهاد در حالی مطرح شده که حتی یافتن اطلاعاتی دقیق از همسر حسن روحانی در اینترنت کار چندان ساده‌ای نیست.

تا چند سال پیش حتی نام همسر روحانی در اینترنت یافت نمی‌شد و هنوز هم مطالب و تصاویر اندکی از او به مناسبت شرکت در چند مراسم منتشر شده‌اند.

صاحبه عربی، خانه‌دار، همسر و هم‌زمان دخترخاله حسن روحانی، متولد ۱۳۳۳ در سرخه سمنان است. گفته می‌شود که خانم عربی که در خانواده‌ای سنتی و مذهبی رشد یافته، در ۱۴ سالگی با پسرخاله‌ی ۲۰ ساله‌اش پیوند زناشویی بسته است.

حاصل ازدواج صاحبه عربی و حسن روحانی سه پسر و دو دختر بوده که یکی از پسران به دلیلی که رسما اعلام نشده، درگذشته است.

برخی فعالان و تحلیل‌گران، حضور "بانوی اول" را روزنه‌ای هر چند ضعیف برای حضور پررنگ‌تر زنان در عرصه‌های اجتماعی و چشمگیرتر شدن جلوه‌ی آنان در صحنه‌های مختلف می‌دانند.