پیامد شورش واگنر؛ آیا ارتش روسیه بدون پریگوژین تضعیف می‌شود؟
۱۴۰۲ تیر ۴, یکشنبه
یوگنی پریگوژین، رئیس گروه واگنر شامگاه شنبه ۲۴ ژوئن به طور غیرمنتظره پیشروی به سوی مسکو را متوقف کرد. این ارتش خصوصی با تصرف مناطق وسیعی، به ۲۰۰ کیلومتری پایتخت روسیه رسیده بود.
بر اساس آخرین خبرها، ارتش خصوصی واگنر که طبق آخرین آمار پریگوژین شامل ۲۵هزار نفر است، احتمالاً منحل خواهد شد. علت اصلی درگیری حول این محور بود که آیا نفرات گروه باید تابع وزارت دفاع در مسکو باشند یا به عنوان یک نیروی مستقل باقی بمانند، چنان‌که پریگوژین خواستار آن بود. حال شماری از جنگجویان واگنر قرار است در نیروهای مسلح وزارت دفاع روسیه ادغام شوند و همچنان در جنگ تهاجمی علیه اوکراین شرکت کنند.
بیشتر بخوانید: مکان پریگوژین نامعلوم است، ادامه ضد حملات پیوسته اوکراین
به گفته مقامات کرملین، پریگوژین و همه مردانش باید با وجود اقدام به قیام، از مجازات مصون بمانند. اما بسیاری از افسران واگنر آگاهانه تصمیم گرفته‌اند به وزارت دفاع روسیه نپیوندند؛ وزارتخانه‌ای که از نظر آنها به دلیل سلسله مراتب سفت و سخت فرماندهی و بوروکراسی، فلج شده است. احتمال زیادی داده می‌شود که آنها دیگر در جنگ شرکت نکنند، به ویژه که کرملین هم نسبت به وفاداری آنها اطمینان ندارد.
تضعیف ارتش روسیه بدون پریگوژین؟
پریگوژین قدرتمندترین نیروهای روسیه را جمع آوری کرده بود. او ده‌ها هزار جنایتکار را از زندان بیرون آورد و در جنگی که اکنون ۱۶ ماه از آن می‌گذرد، علیه اوکراین به کار گرفت. آنها اما در نبرد خونین بر سر تصرف باخموت در شرق اوکراین و سایر میادین جنگ به "گوشت دم توپ" بدل شدند. هزاران محکوم سابق جان خود را از دست دادند.
در کنار این زندانیان جانی سابق، مزدوران بسیار حرفه‌ای، با تجربه رزمی گسترده در ارتش خصوصی مستقر هستند. برخی از آنها در عملیات مختلف نیروهای مسلح روسیه در مناطق گوناگون خدمت کرده‌اند. برخی دیگر در عملیات قبلی واگنر برای مثال در سوریه، مالی یا در جنگ نیابتی روسیه در دونباس پیش از سال ۲۰۲۲ شرکت داشته‌اند. بسیاری از این کهنه سربازان به احتمال بازنشسته خواهند شد.
بیشتر بخوانید: توقف پیشروی نیروهای تحت فرمان پریگوژین در ٢٠٠ کیلومتری مسکو
از سوی دیگر، ساختار فرماندهی گروه واگنر غیرمتمرکز است. این باعث شد که تصمیمات در میدان نبرد سریع‌تر از رویه بوروکراتیک ارتش روسیه اتخاذ شوند. از این رو، حذف واگنر به طور قابل توجهی به تضعیف نیروهای مسلح روسیه در جنگ خواهد انجامید.
چرا ارگان‌های امنیتی روسیه با تأخیر به پیشروی واگنر واکنش نشان دادند؟
پیشروی نیروهای واگنر به سوی مسکو یک نقصان امنیتی بزرگ روسیه را برملا ساخت. بخش بزرگی از نیروهای مسلح روسیه در اوکراین مستقر هستند. این نیروها برای رویارویی با خطر غیرمنتظره در مناطق داخلی حضور نداشتند. بنابراین تنها نیروی هوایی بود که می‌توانست به موقع مداخله کند. اما ارتش روسیه برای مقابله با ضدحمله اوکراین به نیروی هوایی نیاز داشت.
عملیات در داخل کشور می‌توانست وضعیت جبهه‌های جنگ را به طرز خطرناکی درهم بریزد. گارد ملی روسیه نیز در جریان پیشروی کنترل‌نشده نیروهای واگنر ناتوانی خود را نشان داد. رهبری کرملین به زمان زیادی نیاز داشت تا موانعی برای پیشروی گروه واگنر تدارک ببیند. آنها با ایجاد موانعی بر سر مسیر کامیون‌ها و احداث عجولانه گودال‌هایی در جاده‌ها نتوانستند مانع از پیشروی نیروهای واگنر شوند.
بیشتر بخوانید: رسانه‌ها: دستگاه اطلاعاتی آمریکا احتمال عملیات واگنر را می‌داد
بر اساس گزارش‌های تایید نشده، نفراتی نیز کشته شده‌اند. گفته می‌شود حدود ۱۲ خلبان نیروی هوایی روسیه در تلاش برای توقف ستون‌های رزمی پریگوژین جان خود را از دست داده‌اند. حتی گفته می‌شود افراد واگنر چند هلیکوپتر و یک هواپیما را سرنگون کرده‌اند. با این حال، به نظر می‌آید این تردید در پریگوژین ایجاد شد که پیشروی نظامی به سوی مسکو در عمل نمی‌توانست با موفقیت توأم باشد.
آیا شورش واگنر به معنای آغاز پایان نظام پوتین است؟
بنا به ارزیابی اغلب ناظران، رئیس کرملین به‌رغم شکست‌های متعدد در جنگ علیه اوکراین، هنوز اهرم‌های زیادی برای حفظ قدرت خود دارد. همچنین این اتفاق‌نظر هست که پوتین ۷۰ ساله اکنون پس از تقریبا ربع قرن قدرت به طور چشمگیری ضعیف شده است.
به گفته عباس گالیاموف، کارشناس علوم سیاسی، حملات اخیر اوکراینی‌ها به خاک روسیه، "افسانه شکست‌ناپذیری ارتش پوتین" را نیز از بین برده است. هیچ چیز به اندازه ناتوانی در محافظت از مردم، حمایت از دستگاه قدرت را تضعیف نمی‌کند.
بیشتر بخوانید: کرملین توافق با گروه واگنر را تأیید کرد؛ پریگوژین راهی بلاروس شد
با این وجود، در جریان شورش واگنر در روز شنبه، شواهدی حاکی از شکاف درون نظام حاکم دیده نمی‌شود. نخبگان به پوتین وفادار مانده‌اند. هیچ کس به طور علنی جانب پریگوژین را نگرفت که فاقد یک پایگاه قدرت در روسیه است. همچنان این نظر حاکم است که پوتین رئیس‌جمهور پیروز انتخابات مارس ۲۰۲۴ خواهد بود. بیشتر روس‌ها هنوز به نظر او اعتماد دارند که می‌گوید منابع طبیعی و قدرت اتمی، به‌رغم فشار اقتصادی فزاینده تحریم‌های غرب، روسیه را از بحران خارج خواهد کرد. این اعتقاد مردم روسیه می‌تواند ناشی از آن باشد که آلترناتیوی برای پوتین مشاهده نمی‌شود.
الکساندر لوکاشنکو، حاکم بلاروس چه نقشی داشت؟
از قرار معلوم کسی در روسیه نبوده که بتواند با پریگوژین وارد مذاکره شود. به همین دلیل لوکاشنکو خودش را پیشنهاد داده است. این "آخرین دیکتاتور در اروپا"، آن گونه که بسیاری او را می‌نامند، بیش از ۲۰ سال است که پریگوژین تاجر را می‌شناسد. لوکاشنکو بالاخره او را به تسلیم متقاعد کرد اما بر سر چه چیزی توافق شده؛ معلوم نیست. در هر حال، پریگوژین باید از روسیه خارج شود و به بلاروس برود. برخی کارشناسان گمان دارند که با وجود تمام وعده‌ها، او به هیچ وجه در آنجا در امنیت نخواهد بود.