پوتین در تهران به دنبال چیست؟
۱۳۹۴ آذر ۱, یکشنبه
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه روز دوشنبه (۲ آذر/ ۲۳ نوامبر) برای شرکت در نشست مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی بی سی اف) به تهران سفر میکند. به گفته یوری اوشاکف، یکی از مشاوران پوتین در دیدار رئیس جمهوری روسیه از ایران "روابط دو جانبه، مناسبات دو کشور در زمینه انرژی اتمی، نفت و گاز و نیز همکاری‌های نظامی" مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
مشاور پوتین هم مثل مقامات ایرانی اشاره‌ای به رایزنی سران دو کشور بر سر بحران سوریه نکرد. اما کارشناسان از جمله شهیر شهید ثالث، روزنامه‌‌نگار و تحلیل‌‌گر مسائل خاورمیانه بر این باورند که بحران سوریه بخشی از مذاکرات بین پوتین با سران جمهوری اسلامی را تشکیل خواهد داد.
شهید ثالث میگوید: «در شرایط فعلی هیچ متحدی در منطقه برای روسیه نمیتواند جای ایران را بگیرد. با توجه به مسائل پیش‌آمده در اوکراین و کریمه و تحریم‌های سختی که آمریکا و غرب علیه روسیه اعمال کرده‌اند، روسیه برای مقابله با غرب در منطقه به خصوص آمریکا، کاملا با ایران هم جبهه شده است. نزدیکی روسیه با ایران در سوریه را باید در این چارچوب دید.»
بیشتر بخوانید: سفر پوتین به ایران به موازات ادامه حملات روسیه در سوریه
اختلافات و اشتراکات ایران و روسیه در سوریه
به نظر شهید ثالث، روسیه یک بازی سیاسی را دنبال میکند؛ به سران عربستان قول همکاری برای حل مسئله بشار اسد را میدهد، به نتانیاهو، اطمینان میدهد که نگذارد ایران پایگاهی مانند لبنان در سوریه ایجاد کند، ضمن اینکه با ایران از نزدیک در حال همکاری در جنگ سوریه است.
شهید ثالث اختلاف نظر روسیه و ایران بر سر بحران سوریه را نیز ممکن می‌داند و چنین توضیح میدهد: «شاید برای روسیه مبارزه با داعش در اولویت باشد و برای تهران حفظ بشار اسد. اما اولا، ایران به قدری در سوریه و در منطقه برای روسیه به عنوان یک متحد قوی و استراتژیک اهمیت دارد که به این سادگی دست از این اتحاد نخواهد کشید. ثانیا، روسیه با توجه به ارتش عظیم نیابتی که ایران تحت عنوان "نیروهای دفاع ملی" در سوریه سازمان داده "امروز" در موضعی نیست که بتواند نظرش را به تهران تحمیل کند. ثالثا، جاذبه‌های اقتصادی ایران در مرحله پسا تحریم، با توجه به وضع اقتصادی نه چندان خوب روسیه، آنقدر بالاست که روسیه به آسانی از آنها چشم‌پوشی نخواهد کرد.»
این کارشناس نتیجه می‌گیرد که روسیه به دنبال تثبیت موقعیت خود به عنوان شریک اقتصادی مهم ایران در آینده است و با ایران بر سر مسئله سوریه هم جبهه باقی خواهد ماند.
ارزیابی مثبت از مذاکراه پوتین با سران ایران
پترا بکر از "بنیاد علم و سیاست آلمان" در برلین که درباره بحران سوریه تحقیق میکند، به دویچه وله میگوید، هرگونه مذاکره برای پیدا کردن یک راه حل برای بحران سوریه، به برون‌رفت از بن‌بست کمک خواهد کرد. از این منظر این کارشناس گفت‌وگوی پوتین با سران ایران بر سر مسئله سوریه را مثبت می‌داند.
بیشتر بخوانید: تماس روسیه با ایران و آلمان برای برون‌رفت از بحران سوریه
کارشناس بنیاد علم و سیاست آلمان در ادامه تاکید میکند: «ما اطلاع دقیقی از جزئیات رایزنی سران دو کشور نداریم. امکان دارد آنها درباره تغییر رژیم سوریه یا پشتیبانی از اسد رایزنی کنند. تا به حال روسیه و ایران برخلاف غرب حاضر نبودند از حمایت بشار اسد دست بکشند. به نظر من احتمال اینکه روسیه و ایران از رژیم اسد حمایت کنند و موقعیت بشار اسد را تقویت کنند، بیشتر است اما امید را هم نباید از دست داد».
اوپک گازی، اهرمی علیه غرب
امید شکری کلهسر، کارشناس انرژی در توضیح هدف دیدار پوتین از تهران بیشتر به منافع مشترک اقتصادی دو کشور اشاره میکند: «ایران و روسیه که به ترتیب بیشترین منابع گازی جهان و هم چنین منابع عظیم نفت را در اختیار دارند از کاهش قیمت نفت و گاز متاثر شده‌اند. روسیه از قیمت فعلی نفت راضی است و فقط در صدد حفظ سهم خویش در بازار جهانی است. ایران هم پس از رفع تحریم‌ها در صدد احیای سهم خویش از بازار جهانی نفت است و در شرایط فعلی کسب سهم قبلی از بازار جهانی بیشتر از مسئله قیمت نفت مد نظر ایران است.»
بیشتر بخوانید: دیدار پوتین و روحانی؛ گفت‌وگو بر سر فروش نفت و اس۳۰۰
به گفته این کارشناس، مقامات روسیه و ایران در مورد قرارداد تهاتر کالا و نیز در زمینه سوآپ نفت و گاز مذاکره خواهند کرد. وی تاکید میکند که سفر پوتین به تهران پس از ۸ سال نشانگر اهمیت مجمع کشورهای صادرکننده گاز و مسائل مطرح در آن است.
این کارشناس انرژی خاطرنشان میکند: «در جریان سفر پوتین احتمال حضور شرکتهای روس در بخش نفت و گاز ایران به بحث گذاشته خواهد شد. شرکتهای روس سابقه حضور ۱۷ ساله در صنعت انرژی ایران را دارند و با توجه به رفع تحریم‌ها صنعت نفت و گاز ایران آماده سرمایهگذاری شرکتهای خارجی است. در این بین شرکتهای روس نیز شانس بیشتری دارند. شرکت نفتی لوک اویل روسیه تا سال ۲۰۱۱ در میدان نفتی اناران فعال بود و شرکت گازپروم هم در میدان پارس جنوبی فعالیت داشت و احتمال برگشت این شرکتها به ایران زیاد است».
امید شکری کلهسر، کارشناس انرژی در ادامه یادآور شد، با توجه به اینکه طی سال‌های آینده آمریکا به صادرکننده گاز تبدیل خواهد شد و این امر به ارزانتر شدن قیمت گاز و ایجاد رقابت بیشتر برای پیدا کردن بازار جدید منجر خواهد شد، شرایط برای صادرکنندگان فعلی گاز سخت‌تر خواهد شد. "اوپک گازی" در این مورد باید به دنبال راه حلی باشد تا سهم کشورهای عضو پس از آغاز صدور گاز طبیعی آمریکا حفظ شود و همچنین قیمت گاز بیش از پیش کاهش نیابد.
به گفته کلهسر، به نظر میرسد مجمع کشورهای صادرکننده گاز در قبال این امر سیاستی مشترک اتخاذ کنند و این مجمع می‌تواند اهرمی در برابر غرب باشد.
کارشناسان تاکید می‌کنند که روسیه و ایران به عنوان دو متحد استراتژیک در جنگ سوریه در یک جبهه می‌جنگند و اکنون در صددند در عرصه اقتصادی نیز گام‌های مشترکی بردارند.