پروازهای نسیه خطوط هواپیمایی ایران

بر اساس گزارش خبرگزاری مهر بدهی شرکت‌های هواپیمایی ایرانی از محل خرید بنزین از ۲۵۰ میلیارد تومان در شهریور به ۴۵۰ میلیارد تومان در آذر ماه افزایش یافته است.

"ایران ایر" و "آسمان" دوشرکت عمده‌ی بدهکار محسوب می‌شوند. طبق گزارش وزارت نفت در پایان شهریور امسال ایران ایر ۱۲۶میلیارد تومان و آسمان ۷۲ میلیارد تومان بدهی داشته‌اند.

اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها افزایش بی‌سابقه بدهی شرکت‌های هواپیمایی ایران را در پی داشته است. بر اساس این طرح بنزین هواپیما از لیتری ۱۰۰ تومان به ۴۰۰ تومان افزایش یافت. این در حالی است که این قیمت کمتر از نصف قیمت جهانی است.

معاون وزیر نفت می‌گوید که به دلیل فروش سوخت نسیه به هواپیماها کمر پالایشگاه‌ها خم شده است. علیرضا ضیغمی تصریح کرد: «پالایشگاهها به عنوان یک بنگاه اقتصادی در شرف واگذاری به بخش خصوصی توان این حجم از بدهی را ندارند.»

وی با اشاره به سودآور نبودن پالایشگاه‌های نفت در شرایط فعلی افزود: «باید با هماهنگی وزارت نفت، راه و ستاد هدفمندی یارانه‌ها مشکلات شرکت‌های هواپیمایی مرتفع شود.»

کشمکش میان وزرات راه و شرکت‌های هواپیمایی

شهریورماه اعلام شد که با موافقت دولت، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی فروش سوخت به ۱۳ شرکت هواپیمایی بدهکار در فرودگاه‌های کشور را متوقف می‌کند.

در اواسط آبان ماه نیز وزیر راه و شهرسازی، به شرکت‌های هواپیمایی در مورد پرداخت بدهی‌هایشان و همچنین بهبود خدمات هشدار داد.

علی نیکزاد گفت که شرکت‌های هواپیمایی پیشنهاد افزایش ۱۷ درصدی قیمت بلیت را به شرط افزایش کیفیت خدمات و پرداخت بدهی شرکت ملی نفت به دولت دادند درغیراین صورت دلیلی برای افزایش قیمت بلیت وجود نداشت.

وی تصریح کرد: «میزان افزایش بلیت هواپیما و پرداخت بدهی شرکت نفت بنا به درخواست شرکت‌های هواپیمایی بود و آنها به دولت اعلام کردند که تا قبل از افزایش قیمت بلیت، سوخت ۱۰۰ تومان محاسبه شود و پس از گرانی بصورت ۱۴ درصد پرداخت شود و رقم ۱۷ درصد پوشش هزینه‌ها را می‌دهد.»

با این حال رییس انجمن شرکت‌های هواپیمایی می‌گوید شرکتهای هواپیمایی چنین درخواستی را مطرح نکرده‌اند. عبدالرضا موسوی در گفت‌و گو با خبرگزاری مهر تصریح می‌کند که اجرای هدفمندی یارانه‌ها هزینه‌ی شرکت‌های هوایی را ۵۰ درصد افزایش داده است.

وی همچنین با اشاره به افزایش قیمت سوخت و تاثیر بالای آن در هزینه‌ی شرکت‌ها، می‌افزاید: « هزینه‌های سوخت از آذرماه سال گذشته به ۴۰۰ تومان افزایش یافته است در صورتی تیرماه امسال قیمت بلیت هواپیما ۱۴ درصد گران‌تر شد اما در این مدت مابه التفاوت را شرکت‌های هواپیمایی پرداختند.»

نارضایتی مشتریان، ضرردهی شرکت‌ها

مسافران پروازهای داخلی ایران از خدمات شرکت‌های هوایی راضی نیستند. هواپیماهای فرسوده، خدمات نا مناسب در زمان پرواز و تاخیر و تغییر برنامه پروازها بخشی از نارسایی‌های مورد انتقاد مسافران خطوط هوایی در ایران است.

گرچه همه این خطوط کیفیت مشابهی ندارند اما برخی مشکلات در میان آنها یکسان است. به باور کارشناسان فرسودگی ناوگان هوایی و ناتوانی مالی شرکتهای هواپیمایی مهم‌ترین عامل پایین بودن بهره‌وری در صنعت هوایی ایران است.

علیرضا بحیرایی، کارشناسن حمل و نقل هوایی در این باره به خبرگزاری دانشجویان ایران می‌گوید: «برای ارتقای بهره وری حمل ونقل هوایی باید قطعات یدکی ناوگان به موقع تامین شود که در حال حاضر به دلیل مسائل تحریم اینگونه نیست. از طرف دیگر هواپیما‌ها باید سرویس‌دهی و چک‌دورهای به موقع داشته باشند تا زمین‌گیر نشوند، اما هم اکنون تعداد زیادی از ناوگان هوایی به دلیل مشکل تامین قطعات و تعمیر زمین‌گیر هستند که این امر منجر به افت شدید بهره‌وری می‌شود. »

وی تصریح می‌کند: «شرکت‌های هواپیمایی هزینه‌های خود را براساس نرخ آزاد می‌پردازند، در صورتی که درآمد‌هایشان آزاد نیست که در این شرایط مجبور به صرفه‌جویی هستند که خواه ناخواه کاستی ایجاد می‌شود و راندمان ایرلاین‌ها پایین می‌آید.»

در این شرایط شرکت‌های هوایی از کسب و کارشان رضایت ندارند. مشتری‌ها نیز از خدماتی که از این شرکت‌ها دریافت می‌کنند راضی نیستند. برخی تصمیم‌گیران دولتی به این نیتجه رسیده‌اند که با دعوت از خطوط هوایی خارجی می‌توان بخشی از مشکلات را حل کرد.

اما مقاومت شدید ارگان‌ها و نهادهای مختلف، خصوصا شرکت‌های هوایی ایرانی که بدون رقیب در سه دهه‌ی اخیر فعالیت کرده‌اند، اجرایی شدن این تصمیم را با تردید روبرو کرده است.

مهدی محسنی
تحریریه: مصطفی ملکان