يوگا، پرورش جسم و فكر، گذار از محدوديت‌هاى بشرى
۱۳۸۴ دی ۲۰, سه‌شنبه
در ماه‌هاى سرد زمستانى، به هنگامى كه سرما بيداد می‌كند، درها و پنجره‌ها بسته‌اند و جمع خانواده بعد از كار روزانه در كنار هم گرد آمده‌اند، معناى وجود و زندگي، اين سوال هزاران ساله، باز در دل‌ها راه می‌گشايد.
هزاران سال است که آدمى در پى کشف راههايى براى کنکاش ِ درون خود است و اين سوال براى كسانى كه در ماه‌هاى سرد و دلگير پائيز و زمستان تنهايند و كسى به فكرشان نيست بيشتر مصداق می‌يابد و دلهره‌ی وجود و هستى آنها را از خود بی‌خود می‌سازد.
يوگا
يوگا کلمه‌ای سانسکريت است که از ريشه يوگ به معناى اتحاد و هماهنگى بين روح خود و روح هستى برگرفته شده است. يوگا در مذهب، فرهنگ و ادبيات بومى هند ريشه‌اى عميق دارد، اما نه دين به حساب می‌آيد و نه دخالتى در اصول اعتقادى جهان دارد. سيستم يوگا بر اساس اعتقاد به بقاى روح پايه‌گذارى شده. يوگا داراى سبک‌هاى متفاوتى است چون هاتا يوگا، كريا يوگا، كندالينى يوگا، سورا يوگا، گيانا يوگا و مانترا يوگا.
در ضمن مشابهت‌ها، هر يك از اين سبك‌ها اصولى جداگانه و مخصوص خود دارند. مثلا هاتايوگا شامل حالت‌هاى بدنى و روش‌هايى براى استراحت عميق، كنترل تنفس و پاكيزه‌سازى سيستم تمركز فكرى‌ست. در هاتا يوگا ، يك دسته حركات به نام آسانا وجود دارند كه هركدام از آنها مظهر ديدگاه و رابطه‌ای خاص است با كائنات. اگر دست‌ها به حالت دعا نگاه داشته شوند، احساس دعا به انسان دست می‌دهد و اگر مشت‌ها گره شوند و با حالتى تهديدآميز به سمت بالا قرار گيرند، حسى تهديدآميز در انسان بوجود می‌آيد. به همين جهت است كه دست‌هاى مجسمه‌هاى بودا در وضعيت‌هاى گوناگونى قرار دارند. اين وضعيت دست‌ها كه موردا ناميده می‌شوند، حالات گوناگون آگاهى انسانى را نشان می‌دهند و انرژى بدن را از اين طريق فعال ميسازند.
يوگا را نظام خوديارى ِ فردى، براى حفظ تندرستى و پيشرفت روحى – معنوى و روشى براى دستيابى به وحدت با هستى می‌دانند.
استادان بر اين نظرند كه در يوگا، حرکات کششی در کنار آخرين تکنيک‌های پيشرفته تمرکز، باعث پاک سازی بدن و آرامش روح، سلامتی و تندرستی٬ تعادل و توازن٬ خونسردی و اعتماد به نفس می‌شود.
صاحبنظران تأكيد مىكنند كه تنفس اساس زندگى‌ست و استفاده دقيق از آن براى پيشگيرى و درمان بيمارى‌هاى گوناگون مفيد است. می‌گويند بىقرارىهاى عصبى، نگرانى، افسردگى، دردهاى ستون فقرات، سوءهاضمه، حساسيت‌هاى مزمن، تنگى نفس، سردردهاى ميگرني، ضعف و خستگى عمومى و بسيارى بيمارى‌هاى ديگر را می‌توان با استفاده صحيح و دقيق از تنفس برطرف ساخت.
آموزش يوگا در سراسر جهان توسعه‌ی فراوانى يافته و مردم كشورهاى پيشرفته‌ی غربى نيز به آن روى آورده‌اند و در تعاليم و تمرين‌هاى يوگا، آن آرامش و صلح درونى‌ای را می‌يابند كه در كنيسه‌ها و كليساها جستجو كرده و نيافته‌اند.
يك سمينار يوگا در آلمان
سرى می‌زنيم به يك سمينار يوگا در منطقه‌ای توريستى در آلمان در نزديكى شهر هوبينگن. ساعت پنج و سى دقيقه‌ی بامداد، هوا گرگ و ميش است، اما بسيارى از جوانان و افراد مسن در راهند. از خواب خوش بيدار شده‌اند و در سرماى ابتداى زمستان می‌خواهند در سمينارى در مورد يوگا كه با حضور استادى جوان از هند برگزار می‌شود، شركت كنند.
پارا ماهامسا پارگيا ناناندا، با لباسى بلند و سنتى وارد سالن می‌شود. شاگردان و ديگر مدعوين يا روى زمين چهار زانو نشسته‌اند و يا روى صندلى‌هايى قرار دارند كه براى‌شان در نظر گرفته شده. به تدريج سكوتى عميق همه جا را فرامی‌گيرد و زمزمه‌ای بلند می‌شود.
چرا ۱۳۰ نفر از دورترين نقاط جهان به مدت پنج روز در سمينار كريا يوگا شركت كرده‌اند؟ آنها در جستجوى چيستند؟ بيشتر آنها در جواب اين سوال می‌گويند كه به جستجوى سلامتى و آرامش در زندگى آمده‌اند و تكنيك رسيدن به اين آرامش درونى را در يوگا يافته‌اند. آنها بر اين نظرند كه روش رسيدن به اين آرامش در يوگا بسيار آسان است و عملی.
يوگى جوان شروع می‌كند: ”خداى در درون همه‌ی ماست، اما بسيار كم‌اند كسانى كه به آن آگاهند.انسان بوجود می‌آيد تا خداى را تحقق بخشد، تا خداى را در درون خود بيابد و راه رسيدن به وجود خدا در درون هر شخص كنترل بر تنفس است، تنها از اين راه كنترل و تسلط بر خود امكان پذير می‌گردد.”
پارا ماهامسا پارگيا ناناندا آگاهانه در مورد كريا يوگا از ”شناخت” سخن به ميان می‌آورد و كلمه‌ای در مورد مذهب نمی‌گويد:
”كريا يوگا ارتباطى با مذهب ندارد. اگر كسى مسيحى باشد با تمرينات يوگا مسيحى بهترى خواهد شد، زيرا او با اين تمرينات بعد از مدتی، انجيل، اين كتاب آسمانى خود را بهتر مي‌فهميد.”
يوگى جوان بر اين نظر است كه در سراسر جهان به اندازه‌ی كافى مذاهب مختلف وجود دارند و به همين جهت احتياجى به مذاهب جديد نيست. می‌گويد: آنچه در جهان امروز ضرورى‌ست فرهنگ مدارا و تساهل است كه بايد هر چه بيشتر مورد توجه قرار گيرد. بايد ديگر مذاهب جهان را بپذيريم و به آنها احترام گذاريم.”
هايدرون يكى از شركت كنندگان اين سمينار ده سال است كه بطور مرتب در‌اين گونه سمينارها شركت می‌كند.هايدرون بر اين نظر است كه تمرينات يوگا می‌تواند زندگى انسان را بطور مثبت تغيير دهد. او كه زندگى موفقى داشته و از نظر مادى در تنگنا نبوده، روزى به اين نتيجه می‌رسد كه چيزى در زندگى‌اش كم است. چيزى كه خودش هم نمی‌داند چيست. روزى كتاب ”اتوبيوگرافى يك يوگی” به دستش می‌رسد، آن را می‌خواند و مدت‌ها به همراه شوهرش فكر می‌كنند كه آيا راه و روش يوگا را براى زندگى برگزينند يا نه. او امروز ديگر ياد گرفته كه به سكوت عشق ورزد. هايدرون كه در گذشته شخصيتى عصبى داشته، بعد از سا‌ها به آرامشى عميق دست يافته و بر وجود خود تسلط دارد. می‌گويد:
”كريا يوگا در فاز اوليه‌اش از هفت تمرين ساخته شده. اين تمرين‌ها كمك می‌كنند تا شخص آرامش خودش رو به دست بياره و بر سيستم تنفسى خودش نظارت داشته باشه. اونايى كه اين كنترل رو روى سيستم تنفسى خودشون پيدا كردند می‌دونند، افرادى كه با آرامش نفس می‌كشند، در افكارشون هم آرامش دارند و از قدرت بسيارى برخوردارند.”
پارا ماهامسا پارگيا ناناندا، يوگى جوان پس از پايان سمينار پنج روزه به هند باز می‌گردد و از آنجا عازم نقطه‌ی ديگرى از جهان می‌شود تا آموخته‌هايش را به ديگران بياموزد. او هميشه در سفر است. اما قبل از پايان سمينار آخرين تمرين خود را به همراه شركت كنندگان می‌آغازد: ”چشمانمان را ببنديم. با عشق بسيار به خداى بيانديشيم. ما به اين جهان آمده‌ايم تا دوست بداريم، تا بياموزيم، تا رشد كنيم و بعد برويم.”