وقتی جوراب نایلون پای زنان را تسخیر کرد

هفتاد و پنج سال پیش در روز ۱۵ ماه مه سال ۱۹۴۰ شرکت دوپونت با استفاده از الیاف مصنوعی نایلون جوراب‌های زنانه‌ای را وارد بازار کرد که با استقبال فراوان زنان در جهان روبرو شد.

نایلون گونه‌ای پلیمر ترکیبی و پلی آمید است که برای نخستین بار در ۹ اسفند ۱۳۱۳ (۲۸ فوریه ۱۹۳۵)، توسط والاس کاروترز در مرکز پژوهش دوپونت ساخته شد.

نخستین کاربری‌های تجاری از نایلون در ساختن برس مسواک (۱۹۳۸) و جوراب زنانه (۱۹۴۰) صورت گرفت.

پیش از ورود رسمی جوراب نایلون به بازار شرکت دوپونت ۳ هزار جفت جوراب نایلون را برای آزمایش در اختیار زنان قرار داد.

در روز ۱۵ مه سال ۱۹۴۰ که "روز نایلون" اعلام شد، شرکت دوپونت این جوراب‌ها را با شعار تبلیغاتی "پراستقامت همچون فولاد و نازک همچون تار عنکبوت" وارد بازار کرد و فروش آن در برخی مغازه‌های دست‌چین شده آغاز شد. در همان چند روز نخست پنج میلیون جفت جوراب نایلون به فروش رفت.

در آن زمان حتی بسیاری از زنان برای خرید جوراب نایلون به شهرهایی که اسامی‌شان اعلام شده بود سفر کردند تا بتوانند در روز اعلام شده یک جفت جوراب نایلون خریداری کنند. تنها در شهر پیتسبورگ ۴۰ هزار تن برای خرید جوراب نایلون به فروشگاه‌ها هجوم بردند. در آن دوران هجوم زنان به فروشگاه‌ها "شورش نایلون" نامیده شد.

پس از حمله ژاپنی‌ها به پرل هاربر و ورود آمریکا به جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۱، کاربرد الیاف مصنوعی نایلون در وسایل نظامی چون چتر نجات، جلیقه توپ خانه ضد هوایی و در نیروی دریایی افزایش یافت و باعث شد تا جوراب‌های نایلون کمیاب شوند.

اندازه الیاف بکاربرده شده در نخستین جوراب‌های نایلون بین ۷۰ تا ۴۰ دنیر (واحد اندازه‌گیری جرمی الیاف که به صورت جرم در واحد گرم بر ۹ هزار متر تعریف می‌شود) بود که بعدا به ۳۰ تا ۲۰ دنیر و از سال ۱۹۵۱ به بعد به ۱۰ دنیر تقلیل یافت.

در بین سال‌های ۱۹۴۵ تا ۱۹۵۵ میلادی جوراب‌های نایلون دوخته می‌شدند، زیرا تا آن زمان ماشین‌هایی که بتوانند جوراب را به فرم پا تولید کنند ساخته نشده بودند.

در آلمان هم در سال ۱۹۳۸ پرفسور پاول اشلاک به ماده‌ای مشابه البته با فرمولی دیگر دست یافت که در آغاز "پرلوران" و بعد "پرلون" نامیده شد. الیاف مصنوعی پرلون هم مقاوم و بسادگی قابل شستشو بودند. ثبت انحصاری نایلون توسط شرکت دوپونت دارای اشکالاتی بود، اشلاک موفق شد پرلون را به ثبت برساند و حتی قرار بود دو طرف با هم همکاری داشته باشند که با آغاز جنگ جهانی دوم موضوع منتفی شد.

تولید جوراب‌های از جنس پرلون در آلمان از سال ۱۹۴۹ با شعار تبلیغاتی "پرلون با گارانتی خوشبختی در زناشویی" آغاز شد.

جوراب‌های اولیه نایلون تا اواسط ران کشیده می‌شدند و با کمک بند‌هایی به شورت متصل می‌شدند. در بین سال‌های ۱۹۵۵ تا ۱۹۶۵ میلادی، جوراب‌های نایلون بدون خط دوخت بازارها را تسخیر کردند.

از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۷۰ که دامن کوتاه "مینی ژوپ" مد شد، جوراب‌های ساق‌کوتاه و بلند جای خود را به جوراب شلواری‌های نایلون دادند.

استفاده از جوراب‌های نایلون تنها به آمریکا محدود نماند و پس از جنگ نخست در اروپای غربی و سپس در کشورهای سوسیالیستی نیز با اقبال زنان روبرو شد. (عکس: کارخانه جوراب‌نایلون در آلمانی شرقی)

در سال‌های آغازین تولید جوراب نایلون، شرکت‌ها بخشی را برای تعمیر جوراب‌نایلون اختصاص داده بودند. حتی تعمیر جوراب‌های توری هم چند سالی به عنوان یک شغل رایج شده بود. در دهه هفتاد تعمیر جوراب دیگر منسوخ شد.

حالا گرچه جوراب‌ها بجای تعمیر دور انداخته می‌شوند، اما در مواقع اضطراری نیز زنان از لاک برای جلوگیری از گسترش "دررفتگی" در جوراب‌ها استفاده می‌کنند.

نایلون زمانی الیاف پنبه‌ای و ابریشمی را به عقب راند. الیاف مصنوعی نایلون هنوز هم موارد استفاده بسیاری دارد، اما الیاف مصنوعی دیگری با قابلیت متفاوت جایگزین آن شده‌اند. حالا دیگر این جوراب‌ها به بخش جدایی ناپذیر دنیای مد تبدیل شده‌اند.

جوراب نایلون تنها در بین زنان مقبول نیست. مردان خلاف‌کار بسیاری نیز از آن به‌عنوان ماسک و برای شناخته نشدن استفاده کرده‌اند. (عکس: رزمایش دفاع از خود در یکی از مدارس چین در ایالت شاندونگ)