وضعیت دموکراسی در پاکستان، یک سال پس از مشرف
۱۳۸۷ اسفند ۱, پنجشنبهدر یک سال گذشته دولت جدید بارها تلاش کرده است، جلوی فعالیت سیاسی نظامیان را بگیرد، اما هر بار ناچار شده، در مقابل آنها کوتاه بیاید؛ در این رابطه میتوان از مبارزهی نافرجام دولت با نیروهای افراطی داخلی و نیز رابطه با هندوستان نام برد.
دخالت فرماندهان ارتش در سیاست باعث شده که کارشناسان سیاسی، از جمله ولفگانگ مرکل آلمانی، سیستم پاکستان را "دموکراسی ناقص" بنامند. اکثر سیاستمداران پاکستانی اما نظر دیگری دارند. آنها یادآوری میکنند که در گذشته نیز دموکراسی توانسته است ارتش را از صحنهی سیاسی خارج کند و در یک سال گذشته نیز ارتش را به عقبنشینی وادار کرده است.
احسان اقبال، دبیراول حزب "مسلم لیگ" معتقد است که ملت تاکنون همهی دیکتاتورهای نظامی را وادار کرده است در مقابل دموکراسی سر تعظیم فرود آورند. او میگوید: «همهی دیکتاتورها ناچار به برگزاری انتخابات شدهاند، زیرا آنها راه دیگری نداشتهاند. جامعه با همهی دیکتاتورها مبارزه کرده و آنها را مجبور به کنارهگیری نموده است».
متحد در برابر مشرف
پس از اخراج رئیس شورای عالی قضایی پاکستان توسط پرویز مشرف، جنبشی به راه افتاد که تحت رهبری قاضیها و وکلای دادگستری به مدت یک سال علیه مشرف دست به حرکتهای اعتراضی گوناگون زد. بلاخره یک سال پیش انتخابات برگزار شد و به پیروزی مخالفان دولت انجامید. ابتدا یک دولت ائتلافی متشکل از "حزب مردم" و "مسلم لیگ" زمام امور را بهدست گرفت. این اتحادی بود نامانوس میان دو حزبی که به طور سنتی با یکدیگر دشمن بودند.
پس از مدتی "مسلم لیگ" به رهبری نواز شریف از دولت جدا شد زیرا رهبر "حزب مردم"، زرداری، مانع از آن میشد که رئیس اخراجی شورای عالی قضایی دوباره به پست خود بازگردد. احسان اقبال از این اقدام حزبش دفاع میکند، زیرا، به گفتهی او، این اقدام یک مانور سیاسی حزبی نبوده بلکه در راستای به استقلالرساندن قوهی قضاییه صورت گرفته است. او میگوید: «این تضمینی است برای حکومت قانون ...».
خطر از جانب نیروهای افراطی
ناهماهنگی میان احزاب و افزایش نفوذ طالبان، دو چالشبزرگ برای دموکراسی در پاکستان به شمار میروند. نتیجهی نامطلوب احزاب اسلامی در انتخابات سال گذشته، خبر خوشایندی برای خارج بود. با وجود این، مبارزه با افراطیون، بزرگترین سنگ محک برای موفقیت دموکراسی در پاکستان محسوب میشود. دولت جدید ابتدا به مذاکره با طالبان رویآورد، اما در تابستان گذشته اقدام به عملیات نظامی نمود و به قبیلههای ساکن مناطق مرزی در درهی سوات حمله کرد. تا کنون هیچکدام از این اقدامات نتیجهنداده است، بلکه برعکس، طالبان بیش از پیش قدرت گرفته و درهی سوات را کاملا به تصرف خود درآورده و موفق شده است، دولت را وادار به اجرای قانون شریعت در این منطقه کند.
برای کارشناس سیاسی آلمانی، ولفگانگ مرکل، افزایش بیثباتی در پاکستان تعجبآور نیست. او معتقد است که در دموکراسیهای نوپا، اینگونه بیثباتیامری طبیعی است. مرکل میگوید: «دیکتاتورها از نظر سیاسی ثبات بیشتری از رژیمهای دوران گذار دارند.» اما پرسش این است که آیا پاکستان با وجود همسایهای چون افغانستان که مرکز جنگجویان اسلامگراست، فرصتی برای دموکراتیزه شدن خواهد یافت؟