ورود مستقل رئیسی و "اختیار تام" احمدی‌نژاد و مشایی
۱۳۹۶ فروردین ۲۱, دوشنبه
یک روز مانده به آغاز ثبت‌نام نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ایران، اصولگرایان گرد آمده در تشکل موسوم به جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی (جمنا) حذف ابراهیم رئیسی از فهرست نامزدهای خود را رد کردند.
حضور رئیسی در عرصه انتخابات به عنوان نامزد اصلی جمنا که تا جمعه گذشته قطعی بود، از روز شنبه با تردیدهایی روبه‌رو شد. او در روز پنج‌شنبه (۱۷ فروردین) به عنوان نامزد برتر جمنا معرفی شد، اما دو روز بعد (شنبه) زمزمه‌هایی مبنی بر شرکت او به عنوان نامزد مستقل شنیده شد.
خبرگزاری ایلنا روز شنبه ۱۹ فروردین نوشته بود: «شنیده‌ها حاکی از آن است که حجت‌الاسلام رئیسی، با توجه به اینکه در تحلیل‌های مشاوران خود، به این نتیجه رسیده است که حضور در انتخابات ریاست جمهوری با پرچم جمنا، نه تنها آرای وی را افزایش نمی‌دهد، بلکه امکان ریزش آرای وی را به دلیل انتساب به اصولگرایان در پی خواهد داشت، لذا به صورت مستقل پای در کارزار انتخاباتی ۹۶ خواهد گذاشت».
علیرضا مرندی، عضو هیات مؤسس جمنا نیز در این رابطه گفته بود: «ممکن است ابراهیم رئیسی کاندیدای نهایی جمنا نباشد».
عزت‌الله ضرغامی، رئیس پیشین رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی و از اعضای مورد حمایت جمنا، سپس پیشنهاد کرده بود که ابراهیم رئیسی به خاطر "مرزبندی" با این تشکل فراگیر اصولگرایان و "اعلام استقلال" در اعلام نامزدی‌اش، از فهرست مورد حمایت جمنا حذف شده و افراد دیگری از فهرست جایگزین او شوند.
"اعلام استقلال" رئیسی با مشورت جمنا
جمنا البته در نهایت خواست حذف رئیسی از فهرست نامزدهای مورد حمایت خود را رد کرد. روابط عمومی این تشکل اصولگرا روز دوشنبه (۲۱ فروردین/ ۱۰ آوریل) طی بیانیه‌ای اعلام کرد که ابراهیم رئیسی اطلاعیه خود مبنی بر آمادگی برای نامزدی انتخابات ریاست جمهوری را با "اطلاع و مشورت" هیأت رئیسه جمنا منتشر کرده است. با وجود این، جمنا هنوز نامزد نهایی خود را اعلام نکرده است.
ابراهیم رئیسی که از او به عنوان گزینه‌ی محتمل جانشینی علی خامنه‌ای نیز نام برده میشود، نخستین فرد در فهرست ۵ نفره جمنا است. رئیسی در سایت شخصی‌اش اعلام کرده بود که "فارغ از گروه‌بندی‌های سیاسی رایج" قصد نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری امسال را دارد.
رئیسی روز ۱۷ اسفند ۱۳۹۴ با حکم علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، به سمت تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد. از آستان قدس به عنوان یک امپراتوری مالی و تجاری عظیم نام برده میشود.
ابراهیم رئیسی علاوه بر نداشتن تجربه و سابقه اجرایی و ناشناخته بودن در میان رأی‌دهندگان، لکه‌ای سیاه بزرگی هم در کارنامه‌ی خود دارد. او از سوی آیت‌الله حسینعلی منتظری به عنوان یکی از دست‌اندرکاران اصلی کشتار هزاران زندانی سیاسی در تابستان ۶۷ معرفی شده است.
حسام الدین آشنا، مشاور حسن روحانی، شاید هم با نظر به همین سابقه رئیسی، گفته بود: «شایسته نیست احترام آستان قدس رضوی را به کارزارسخت و تلخ انتخابات بکشانیم. مصلحت نیست قاضی را درمعرض قضاوت عمومی قراردهیم. ازگذشته عبرت بگیریم».
"شکست" جمنا
در همین حال حسن بیادی، دبیرکل "جمعیت آبادگران جوان"، به ایلنا گفته است: «از آنجا که "جمنا" نتوانسته تمامی احزاب و گروه‌های اصولگرا را با خود همراه کند، در انتخابات ریاست جمهوری موفق نخواهد بود و نتیجه انتخابات شورا هم از این امر مستثنى نیست».
بیادی جمنا را متشکل از "گروه‌های تمامیت‌خواهی" ارزیابی کرده که خود را اصولگرا معرفی کرده‌اند. به گفته‌ی این فعال اصولگرا: «در حقیقت پشت‌پرده این‌گروه‌ها کسانی هستند که خط و مسیر اصلی تفکرات جمنا را به صورت یکطرفه مشخص می‌کنند و گروه‌های دیگر اصولگرا حتی در انتخاب افراد هیچ نقشی ندارند».
رئیسی معادلات همه را به هم ریخت
ابوالقاسم رئوفیان، دبیرکل حزب اسلامی ایران زمین و از فعالان سیاسی اصولگرا نیز به شدت از ائتلاف جمنا انتقاد کرده است.
رئوفیان در گفت‌وگو با "انتخاب" گفته است: «تصمیم احمدی‌نژادی‌ها معادلات جمنایی‌ها را بهم ریخت، ورود رئیسی هم معادلات همه‌ی اینها را به هم ریخت و با چالش مواجه کرد».
به گفته‌ی رئوفیان: «اسم جلیلی را در فهرست آوردند، اما جلیلی و هوادرانش نسبت به این اقدام معترض شدند. رئیسی را نیز در زمره کاندیداهایشان قرار دادند، تنها با این هدف که با انتخاب رئیسی وحدت حداکثری ایجاد کنند، اما رئیسی مستقل آمد. او برنامه آنها را نقش برآب کرد».
دبیرکل حزب اسلامی ایران‌زمین با اشاره به ناکامی جمنا گفت: «به نظر می‌آید رئیسی باهوش‌تر از آن است که بخواهد با حمایت جمنایی‌ها ورود کند، در این صورت رای لازم را نخواهد آورد. البته نفر بعدی آنها که زاکانی و بذرپاش‌اند، شرایط احراز برای اداره امور کشور را ندارند».
مردم به نامزد رادیکال رای نمی‌دهند
این فعال اصولگرا با انتقاد از نامزدهای نهایی جمنا خاطرنشان کرد: «تعجب می‌کنم شخصیتی شایسته مثل محسن رضایی ته جدول قرار گرفت و افرادی مثل حاجی بابایی و بذرپاش و زاکانی در صدر. اصولگرایان مثل جبهه پیروان، موتلفه، جامعه مهندسین از جمنا شوکه شده‌اند و احساس کرده‌اند تفکر غالب در مهندسی انتخابات از آن رهروان و رهپویان بوده‌اند».
رئوفیان با اشاره به حمایت جبهه پایداری و مصباح یزدی از رئیسی نیز گفت: «پایداری‌ها پایگاهی در جامعه ندارند و لبیک رئیسی به جبهه پایداری به نفع او تمام نخواهد شد. به نظر می‌آید رئیسی باید با توجه به فضای کشور و برخورداری از حمایت مردمی ورود پیدا کند. معنای مستقل بودن این نیست که از جمنا به پایداری پناه ببرد. مردم به نامزد مورد حمایت طیف رادیکال رای نخواهند داد».
وی ضمن انتقاد از "قبیله‌گرایی" جمنا خاطرنشان کرد: «چرا می‌گویند باید نامزد اصلاح‌طلبان را از چشم مردم بیاندازیم تا نامزد ما رئیس جمهور بشود. خب اگر نامزد فعلی اصلاح‌طلبان که روحانی است، شایستگی بیشتری دارد، آیا تکلیف شرعی این است که او را کنار بزنیم؟».
"وحدت ظاهری" جمنا
ابوالقاسم رئوفیان ضمن تأکید بر اینکه "حزب اسلامی ایران‌زمین" به جمنا نپیوسته، گفت که خروجی جمنا "از نظر حزب ما قابل قبول نیست و معتقدیم نمی‌تواند اجماع همه طیف‌های اصولگرا را به همراه داشته باشد".
رئوفیان با بیان این که اغلب ۵ نامزد فهرست جمنا مورد تایید طیف‌های معتدل اصولگرایان نیستند، گفت: «طیف‌های اصول‌گرایی که از ابتدا با جمنا حرکت کردند و همراه بودند امروز از این نتیجه خشنود و راضی نیستند، اما به لحاظ تعهداتی که دارند اگر شده به ظاهر هم حفظ وحدت می‌کنند و این وحدت هم در حقیقت وحدت ظاهری است».
او افزود: «به نظر ما همه طیف‌های اصولگرا ازنتیجه جمنا رضایت ندارند و از همان ابتدا مشخص بود که خروجی جمنا نشان‌دهنده غلبه تفکر پایداری‌ها و یکتایی‌هاست و احزاب معتدله اصولگرا مانند جبهه ایستادگی ایران اسلامی واحزاب معتدل اصولگرا امتیازی راکسب نخواهند کرد و در حقیقت اجازه کسب امتیاز به آنها نمی‌دهند».
حزب اسلامی ایران‌زمین تا چندی پیش یکی از احزاب زیرمجموعه جبهه ایستادگی، نزدیک به محسن رضایی، بود. رئوفیان گفته است که حزب‌اش در بهمن‌ماه انصراف خود را از جبهه ایستادگی ایران اسلامی اعلام کرده و به عنوان اعتراض به تصمیم این جبهه در پیوستن به جمنا، از آن کناره گیری کرده است.
نمایندگان "تام‌الاختیار" بقایی
هم‌زمان با مخالفت هیأت رئیسه جمنا با حذف رئیسی از فهرست این تشکل اصولگرا، حمید بقایی، داوطلب مورد حمایت محمود احمدی‌نژاد برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری نیز طی نامه‌ای به ستاد انتخابات کشور، احمدی نژاد و مشایی را به عنوان نمایندگان تام‌الاختیار خود جهت ثبت‌نام به این ستاد معرفی کرد.
در نامه بقایی آمده است: «وفق ماده ۵۵ قانون انتخابات ریاست جمهوری بدین وسیله جناب آقایان دکتر محمود احمدی‌نژاد و مهندس اسفندیار رحیم مشایی به عنوان نمایندگان تام‌الاختیار اینجانب جهت ثبت‌نام در انتخابات دوره دوازدهم ریاست جمهوری معرفی می‌شوند. لطفا همکاری لازم را مبذول نمایید».
"حرف‌های سبُک" احمدی‌نژاد
در این میان اکبر ترکان، مشاور حسن روحانی نیز در شماره امروز روزنامه "آرمان" به تحلیل اختلافات میان اصولگرایان پرداخته است. او با یادآوری رفتار احمدی‌نژاد پس از پایان دولت دهم، از اعلام آمادگی کاندیداهایی ابراز تاسف کرده است که به گفته‌ی او، شایستگی جایگاه ریاست جمهوری را ندارند.
مشاور رئیس جمهوری ایران ضمن تأکید بر اینکه "آواربرداری از ثمره دولت قبل به بیش از ۴ سال زمان نیاز دارد"، گفته است: «هنوز فضای انتخابات سرد است و فکر می‌کردیم اگر آقای احمدی‌نژاد و تیمشان بیایند برخی حرف‌های حسابی می‌زنند و موضوعاتی را مطرح می‌کنند که جامعه به هیجان بیاید، رقابت‌ها افزایش پیدا کند و شرکت‌کننده‌ها بیشتر شوند»، در حالی که «ایشان حضور کم‌فروغی داشتند و حرف‌های خیلی سبکی زدند که انتظار ما را برآورده نکرد».
فیل جمنا موش زایید
اکبر ترکان درباره نتایج نشست‌های متعدد اصولگرایان در تشکل موسوم به جمنا نیز گفت: «اعضای جمنا هم زمانی که دور هم جمع شدند، طمطراق زیادی داشتند و فکر می‌کردیم با یک برنامه و پیشنهادهای عالی و در سطحی برجسته حضور پیدا می‌کنند که متأسفانه در آن طرف هم فیل موش زایید. یعنی با این همه طمطراق و رفت و آمد در نهایت کسانی آمدند که آدم‌های محترمی هستند، اما برنامه ندارند. فقط آمدند و می‌گویند می‌خواهیم کاندیدا شویم. نمی‌گویند چگونه می‌خواهند مشکلات کشور را حل کنند».
فضای کم‌فروغ انتخابات
ترکان با تأکید بر اینکه فضای انتخاباتی در جامعه "خیلی کم‌فروغ است و یک ماه مانده به انتخابات هیچ خبری نیست"، افزود: «باید ایده‌هایشان را بگویند. با پول خرج کردن که نمی‌شود کشور را نجات داد. باید ایده و طرح داشته باشند. به‌رغم احترامی که برای آنها قائل هستم، متاسفانه نه آقای رئیسی نه بذرپاش و نه ضرغامی برنامه‌ای برای انتخابات ندارند. فقط عده‌ای می‌گویند ما نمی‌خواهیم دوره روحانی تکرار شود».
ثبت‌نام از داوطلبان نامزدی انتخابات ریاست جمهوری ایران از فردا سه‌شنبه (۲۲ فروردین/ ۱۱ آوریل) به مدت ۵ روز آغاز خواهد شد.
برخی اصولگرایان ابراز امیدواری کرده‌اند که بتوانند برای نخستین بار در تاریخ جمهوری اسلامی دوره ریاست جمهوری روحانی را به ۴ سال محدود کنند. اما بزرگ‌ترین تشکل آنها، جمنا، هنوز نامزد اصلی خود را معرفی نکرده است. بعید هم به نظر می‌رسد که اختلاف‌های جدی میان اصولگرایان متشکل در جمنا اجازه ائتلافی پایدار را حول ابراهیم رئیسی را به آنان بدهد.
جبهه پایداری، دیگر تشکل اصولگرایان نیز حاضر به پیوستن به جمنا نشده و می‌خواهد در حمایت از نامزد مورد نظر خود به صحنه بیاید.
مهم‌تر از همه این که تنور انتخابات خاموش است؛ اما هر سه جریان، چه اعتدال‌گرایان و اصلاح‌طلبان، چه اصولگرایان و چه "احمدی‌نژادی‌ها"، می‌خواهند آن را به نفع خود روشن کنند.