واکنش منفی ایران به ائتلاف آمریکا و کشورهای منطقه علیه "دولت اسلامی"

گرچه در هفته‌های اول پس تسلط داعش بر بخشی از عراق بحث‌هایی در باره هماهنگی و نزدیکی آمریکا و ایران "در برابر تهدید مشترک" بالا گرفت، اما هیچ‌گاه دو طرف شایعات و خبرها در این باره را تایید نکردند. حتی "خبر موثق" یکی از بنگاه‌های خبری بین‌المللی در باره موافقت آیت‌الله خامنه‌ای با همکاری ایران و آمریکا در مقابله با داعش نیز با تایید هیچ‌‌کدام از طرف‌ها روبرو نشد.

گرچه دولت ایران تا آخرین روزها نیز همراهی وهمگامی بارزی با خواست آمریکا در کناررفتن نوری مالکی و تشکیل یک دولت وحدت ملی نداشت، اما در روزهای آخر تهران نیز موضعی مشابه در حمایت از نخست وزیری حیدر عبادی و کناررفتن مالکی گرفت که بعضا نشانه‌ای از نزدیکی بیشتر آمریکا و ایران در عراق تلقی شد.

با این همه محافل و رسانه‌های اصولگرا از ابتدا نسبت به حضور نظامی بیشتر آمریکا در عراق برای مقابله با داعش به دیده منفی و با بدبینی نگاه کرده‌اند.

نگرانی‌های قدیم و جدید ایران

سه سال پیش که نیروهای آمریکایی خاک عراق را ترک کردند، ایران آن را گشایش و فراغ خاطری برای خود تلقی کرد، زیرا " حضور نظامی دشمن بزرگ" در پشت مرزهای غربی‌اش بلاموضوع شد. بازگشت ولو محدود آمریکا به عراق برای مهار نیروهای "دولت اسلامی" گرچه تا حدودی با منافع و مصالح منطقه‌ای ایران سازگار است، ولی همزمان نگرانی‌های سابق ایران از حضور "دشمن بزرگ" در کنار مرزهایش و افزایش سهم و نقش آن در صحنه سیاسی و نظامی عراق را دوباره زنده کرده است.

در روزهای اخیر با اعلام "استراتژی جدید" آمریکا برای مقابله با گروه "دولت اسلامی" تبلیغات محافل و رسانه‌های محافظه‌کار در ایران علیه آمریکا شدت بیشتری گرفته است. بخشی از این استراتژی حمله به پایگاه‌ها و امکانات گروه یادشده در خاک سوریه است. این حملات بدون هماهنگی با دولت سوریه انجام می‌شوند و آمریکا هر گونه همکاری با این رژیم را نیز رد می‌کند. تقویت "نیروهای معارض معتدل" در سوریه هم بخشی از این استراتژی است. با توجه به اتحاد میان جمهوری اسلامی و حکومت سوریه این بخش از استراتژی آمریکا با واکنش به شدت منفی محافل سیاسی رسمی در ایران و به ویژه محافل و رسانه‌های اصولگرا مواجه شده است.

جلسه‌ای که روز پنجشنبه (۱۱ سپتامبر/ ۲۰ شهریور) پس از اعلام این استراتژی با شرکت وزیر خارجه آمریکا و ۱۰ کشور منطقه ولی بدون حضور ایران، در جده برگزار شد نیز مخالفت و خشم جناح محافظه‌کار ایران را برانگیخت. ایران کشورهای رقیبی مانند عربستان و ترکیه را از کمک‌کنندگان اصلی به داعش می‌شناسد و به ویژه به تلاش این کشورها به ادامه سیاست خود در براندازی رژیم اسد در چارچوب استراتژی جدید آمریکا، معترض و بدبین است.

دولت آمریکا تایید کرده است که عربستان در چارچوب استراتژی یادشده مسئولیت آموزش نیروهای معترض سوری را به عهده خواهد گرفت. این عوامل سبب شدند که تیتر اکثر رسانه‌های محافظه کار ایران امروز (شنبه ۱۳ سپتامبر/ ۲۲ شهریور) واکنشی خشم‌آلوده به اجلاس جده باشند: "هم‌پیمانی آمریکا با حامیان داعش"، "تقویت تروریسم در پوشش مقابله با داعش"، "ائتلاف به نام داعش به کام سعودی"، "حمله به سوریه از دروازه داعش" و ...

"هدف سرنگونی حکومت سوریه است"

علی لاریجانی، رئیس مجلس نیز روز شنبه در سخنرانی در "اختتامیه هفتمین جشنواره بین‌المللی انتخاب کتاب سال رضوی" آمریکایی‌ها و غربی‌ها را متهم کرد که "در مسئله و بحران کنونی منطقه خود را به خواب زده بودند و حال با یک رفتار شتاب‌زده و فرصت‌طلبانه اقدام کرده و با متحد کردن غربی‌ها و عرب‌ها می‌خواهند با تروریست‌ها درگیر شوند." او سپس آمریکا را متهم کرد که " به بهانه مبارزه با داعش و تروریسم می‌خواهد به سوریه فشار بیاورد".

همزمان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز در اظهاراتی در جمع روحانیون قم نگرانی خود از این که استراتژی آمریکا رژیم اسد را نیز نشانه رود پنهان نکرد. او با بیان این که "تلاش آمریکا برای ایجاد ائتلاف ضدتروریسم با همراهی برخی کشورهایی که خود از تامین کنندگان اصلی تروریست‌ها بوده‌اند مشکوک و غیر شفاف است" افزود که "اقدام آمریکا در مسیر منحرف کردن افکار عمومی جهانی نسبت به نقش محوری این کشور و حامیان آن در ایجاد، تجهیز و توسعه گروه های تروریستی به بهانه سرنگونی حکومت قانونی سوریه است."

ظرف یکی دو روز اخیر فرانسه در تلاش بوده است که نظر مساعد هم‌پیمانان خود را برای موافقت با شرکت جمهوری اسلامی در اجلاس بین‌المللی "عراق و داعش" جلب کند. این اجلاس قرار است روز دوشنبه (۱۵سپتامبر/ ۲۴ شهریور) در پاریس برگزار شود. جان کری، وزیر خارجه آمریکا رسما اعلام کرده است که از جمله به دلیل نقش ایران در سوریه (حمایت از حکومت اسد) موافق حضور این کشور در اجلاس پاریس نیست. او ابراز امیدواری کرده است که حل مناقشه هسته‌ای ایران راه برای همکاری با این کشور در مسائل دیگر نیز هموار کند.

گرچه هنوز عدم شرکت ایران در اجلاس پاریس به طور قطعی اعلام نشده، ولی بعید است که با موضع مخالف آمریکا و برخی از کشورهای عربی این شرکت عملی شود. می‌توان انتظار داشت که این رویداد نیز بر شدت حملات و انتقادهای جمهوری اسلامی علیه آمریکا و متحدان آن بیافزاید و هماهنگی‌های دو کشور در مقابله با گروه دولت اسلامی را بیش از پیش با مشکل مواجه سازد.