نمایشگاه کتاب فرانکفورت شصت‌ساله می‌شود
۱۳۸۷ شهریور ۲۵, دوشنبه
نمایشگاه کتاب فرانکفورت آلمان در زندگی شصت‌ساله‌ی خود به بزرگترین نمایشگاه کتاب جهان تبدیل شده است. امسال بیش از هفت هزار بنگاه انتشاراتی از ۱۰۱ کشور جهان در این نمایشگاه شرکت خواهند کرد (از پانزدهم تا نوزدهم اکتبر). شمار ناشران آمریکایی که به فرانکفورت می‌آیند، حتا بیش از ناشران آمریکایی است که در آمریکا در نمایشگاه‌های خودی شرکت می‌کنند. بیشترین رشد، در حوزه‌ی زبان انگلیسی وجود داشته است. بیشترین ناشران انگلیسی‌زبان، از بریتانیا به آلمان می‌آیند. در فرانکفورت حدود هفت هزار غرفه، تقریبا چهارصد هزار عنوان کتاب جدید عرضه خواهند کرد. این رقم در سال ۱۹۴۹ تنها ده هزاربود.
دلایل موفقیت نمایشگاه
یورگن بوس، مدیر نمایشگاه کتاب فرانکفورت، علت این موفقیت را این گونه توضیح می‌دهد: «این نمایشگاه از سال ۱۹۴۹ یک نمایشگاه آلمانی نبود، بلکه یک نمایشگاه بین‌المللی بود که تصادفا در فرانکفورت برگزار شد. گستره‌ی انتشارات، محلی را که جست‌وجو می‌کرد در اینجا یافت و اکنون اینجا را خانه‌ی خود می‌داند. من فکر می‌کنم سنت نقش مهمی دارد. نکته‌ی دیگر این که ما موفق شدیم موضوعات مجادله‌برانگیز را بر شالوده‌ای غیرجانبدارانه به بحث بگذاریم. دیجیتالی‌شدن جهان، سیاسی‌شدن جهان، درگیری میان بنگاه‌های انتشاراتی کوچک و بزرگ و آینده‌ی بازار کتاب، جزو این موضوعات بود. همه‌ی این موضوعات اینجا مطرح شد و هیچکس از بیان نظر خود ابایی نداشت».
یکی دیگراز دلایل موفقیت این نمایشگاه، حضور "یک میهمان افتخاری" است. نخستین میهمان در دهه‌ی هفتاد، آمریکای جنوبی بود. میهمان امسال ترکیه است. این کشور امسال تحت شعار "رنگینی مسحورکننده" می‌خواهد تنوع و شفافیت فرهنگ‌ها را به نمایش بگذارد. اورهان پاموک، برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات از ترکیه، به همراه عبدالله گل، رییس‌جمهوری این کشور و نیز فرانک والتر اشتاین‌مایر، وزیر خارجه‌ی آلمان، شصتمین نمایشگاه کتاب فرانکفورت را افتتاح خواهند کرد.
چین، میهمان سال آینده
کشور میهمان سال ۲۰۰۹، چین خواهد بود؛ کشوری که دولت آن به شدت سانسور می‌کند. جایی که حقوق بشر اعتبار چندانی ندارد. بوس، مدیر نمایشگاه کتاب فرانکفورت، در برابر این انتقاد چنین واکنش نشان می‌دهد: «ما در چین پس از انقلاب فرهنگی، شاهد یک گسست فرهنگی بودیم. دیگر هیچکس نمی‌نوشت. میراث ادبی نیز از میان رفت. از همین رو من فکر می‌کنم که ما باید به چین نیز روی آوریم، زیرا در این کشور روند تازه‌ای در حال شکل‌گیری است. از نخستین بنگاه‌های انتشاراتی دولتی، نخستین بنگاه‌های انتشاراتی مستقل پدید آمده‌اند. ما باید از این روند پشتیبانی کنیم تا دوباره تنوع ایجاد شود، نه اینکه یک نظر و یک کتاب وجود داشته باشد».
بنابراین می‌توان گفت که در چین "انجیل مائو" جای خود را به کتاب‌های گوناگون می‌دهد. چین در کنار هند جزو کشورهایی است که بازارهای آن بیشترین رشد را دارد. نمایشگاه کتاب فرانکفورت در هر دو کشوردفترهای نمایندگی دارد. دفتر نمایشگاه به‌ویژه در چین ناشرانی را پشتیبانی می‌کند که خصوصی هستند ولی هنوز تا حد زیادی تحت کنترل دولت قرار دارند.
تازه‌ترین گرایش در فرانکفورت، کتاب‌های الکترونیکی است. ۳۶۱ غرفه، محصولات دیجیتالی خود را عرضه خواهند کرد. نزدیک دو درصد محصولات نمایشگاه، کتاب واقعی نیستند، ولی به گفته‌ی بوس، محصولات تازه مانند ویدئو، کتاب‌های شنیداری و غیره، جانشین کتاب‌های واقعی نخواهند شد.