نشست مشترک وزرای سه کشور ایران، روسیه و ترکیه درباره بحران سوریه روز سه‌شنبه ۳۰ آذر (۲۰ دسامبر) در مسکو برگزار شد.
مواضع ترکیه از ابتدای جنگ سوریه تا کنون با مواضع ایران و روسیه متفاوت و گاه حتی متضاد بوده است. چه چیزی این سه کشور را اکنون بر سر یک میز نشانده است؟ آیا این نشست می‌تواند شروعی برای یک ائتلاف باشد و آیا این ائتلاف به نفع مردم سوریه خواهد بود؟
خبرهای رسیده از این نشست حاکی از آن است که تلاش سه کشور بر یافتن یک راه حل سیاسی برای بحران سوریه به خصوص پس از سقوط شهر حلب و تصرف کامل آن به دست نیروهای اسد بوده است.
بیشتر بخوانید: نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه در مسکو آغاز شد
این نشست زیر سایه دو رویداد اخیر در سوریه و ترکیه برگزار می‌شود: تصرف کامل شهر حلب به دست نیروهای بشار اسد و نیزترور سفیر روسیه در آنکارا.
افشار سلیمانی کارشناس ترکیه و منطقه درباره تاثیر تصرف حلب بر نشست مسکو به دویچه‌وله می‌گوید: «ترکیه از آزادی حلب به دست نیروهای اسد ناراحت است چرا که حالا دیگر اسد دست برتر را در سوریه دارد. بنابراین ممکن است ترکیه کمی از مواضع سرسختانه پیشینش عقب‌نشینی کرده و در برخی محورها حاضر به ائتلاف با ایران و روسیه باشد.»
او اما تاکید می‌کند که این ائتلاف نمی‌تواند درازمدت و پایدار باشد بلکه بیشتر یک ائتلاف تاکتیکی است.
"ترور سفیر روسیه می‌تواند پیامد آزادی حلب باشد"
تاثیر دیگری که سقوط حلب می‌تواند بر کشورهای منطقه داشته باشد، از دید افشار سلیمانی افزایش "عملیات متحرک و ایذایی" در کشورهای منطقه است. این کارشناس معتقد است شکست شورشیان در حلب و خروج آنها از این شهر و نیز احساس شکست آنها، می‌تواند آنها را در کشورهای منطقه پخش کند و عاملی برای انجام عملیات‌های ایذایی از سوی آنها باشد.
به اعتقاد سلیمانی هرچند هنوز ارتباط عامل ترور سفیر روسیه در آنکارا با گروه‌های تروریستی مشخص نشده اما این ترور می‌تواند یکی از همین عملیات‌ها باشد.
به همین دلیل این کارشناس معتقد است در برهه کنونی به نفع ترکیه است که برای مقابله با تروریسم کنار ایران و روسیه بایستد.
سلیمانی می‌گوید: «ترکیه باید دنبال این باشد که در کنار ایران و روسیه مبارزه با داعش را ادامه دهد. با توجه به آزادی حلب و خروج شورشیان از آنجا و شکست آنها ممکن است این شورشیان دست به عملیات ایذایی یا متحرک در کشورهای دیگر بزنند؛ چیزی که قبلا هم اتفاق افتاده است بنابراین ترکیه باید جلوی این مسئله را بگیرد.»
این کارشناس معتقد است در نشست مسکو سه کشور باید بتوانند بر سر تعیین یک خط مشترک برای تعریف تروریست‌ها در سوریه به توافق برسند و نیرویشان را برای مبارزه با این خط مشترک تروریسم متمرکز کنند.
تاثیر ترامپ و سیاست‌هایش بر سوریه
دوره ریاست جمهوری باراک اوباما ۲۰ ژانویه (یک ماه دیگر) به پایان می‌رسد و دونالد ترامپ از روز ۲۱ ژانویه سکان سیاست خارجه و داخله آمریکا را در دست می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: نگرانی از ائتلاف روسیه-ترکیه در سوریه
تفاوت سیاست‌های ترامپ و اوباما بر کسی پوشیده نیست. به همین دلیل است که برخی ناظران معتقدند تا روی کار آمدن ترامپ و عینیت یافتن شعارهای او نمی‌توان انتظار تغییرات بزرگی در منطقه را داشت به خصوص که نقش آمریکا در بحران سوریه بسیار پررنگ است.
افشار سلیمانی در این باره معتقد است: «قطعا بحران سوریه با حضور تنها سه کشور قابل حل نیست. کشورهای دیگر منطقه، اتحادیه اروپا و از همه مهمتر آمریکا در این میان باید نقش ایفا کنند. برگزاری نشست مسکو در زمانی که اوباما آخرین روزهای ریاست جمهوری‌اش را می‌گذراند با ابهامات و نگرانی‌هایی روبروست چون دولت جدید آمریکا هنوز شروع به کار نکرده و این کشور یکی از بازیگران اصلی در بحران سوریه است.»
"مسکو از تهران دور نخواهد شد"
تیرگی روابط ترکیه و روسیه پس از سقوط هواپیمای روسی توسط ارتش ترکیه کم‌کم رنگ می‌بازد و این دو کشور دوباره روابط عادی‌شان را از سر گرفته‌اند حتی تا حدودی می‌توان گفت که سیاست‌هایشان را به خصوص در ماه‌های اخیر به یکدیگر نزدیکتر کرده‌اند. این آیا به معنای دوری مسکو از تهران خواهد بود؟
پاسخ افشار سلیمانی منفی است. او می‌گوید: «روسها در بسیاری زمینه‌ها به ایران نیاز دارند و کاری نمی‌کنند که از ایران دور شوند. از سوی دیگر ناپایداری سیاست ترکیه از چشم روسها دور نمی‌ماند و مسئله سقوط هواپیمای روسی نیز هنوز فراموششان نشده بنابراین هرچه هم روسیه به ترکیه نزدیک شود، منافعش با ایران را فدای این نزدیکی نخواهد کرد.»
سلیمانی معتقد است کم و کیف رابطه روسیه با آمریکا سهم مهم‌تری در روابط تهران و مسکو دارد تا رابطه این کشور با ترکیه. او می‌گوید باید منتظر شروع ریاست جمهوری ترامپ ماند و دید روابط امریکا و روسیه به چه سمتی می‌رود و آن وقت می‌شود درباره آینده روابط تهران و مسکو گمانه‌زنی کرد.