نشست متخصصین ایرانی و آمریکایی برای نجات دریاچه ارومیه
۱۳۹۴ تیر ۳, چهارشنبه
حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، در"اولین همایش استانداران دولت تدبیر و امید" (۱۷ دی ۱۳۹۲) گفت، عدم نجات دریاچه ارومیه میلیون‌ها نفر را بی‌خانمان میکند. حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو، نیز در نخستین نشست دولت روحانی برای نجات دریاچه ارومیه تاکید کرد: «حادثه‌ای که در دریاچه ارومیه اتفاق افتاده چیزی نیست که بارها تجربه شده باشد و نمونه آن فقط در دریاچه آرال و دریاچه‌ای در آمریکا اتفاق افتاده است، بنابراین باید از تجربیات بینالمللی استفاده کنیم.»
بیشتر بخوانید: روحانی: عدم نجات دریاچه ارومیه میلیون‌ها نفر را بی‌خانمان میکند
در راستای استفاده از تجربیات بینالمللی همایشی در برلین (۱آذر ۱۳۹۲) با شرکت رحیم میدانی، معاون امور آب و آبفای وزارت نیرو و برخی از اعضای "گروه کار نجات دریاچه ارومیه" برگزار شد.
اکنون پس از گذشت حدود دو سال از این همایش متخصصین ایرانی از دانشگاه‌های تهران، تبریز و ارومیه به آمریکا سفر کردند تا با وضعیت دریاچههای این کشور در ایالت‌های کالیفرنیا، نوادا و یوتا که شباهت زیادی به دریاچه ارومیه دارند، آشنا شوند.
روز یکشنبه (۲ تیر/ ۲۳ژوئن) کارشناسان ایرانی و آمریکایی در دانشگاه کالیفرنیا در ارواین (University of California, Irvine) گردهم آمدند تا درباره احیای دریاچه ارومیه و تجربیات محققین آمریکایی همفکری و رایزنی کنند.
"دریاچههای آمریکا شبیه دریاچه ارومیه هستند"
دکتر داود رضا عرب سخنگوی "ستاد احیای دریاچه ارومیه" و یکی از شرکت‌کنندگان در نشست دانشگاه ارواین کالیفرنیا به دویچه وله میگوید: «در آمریکا دریاچه "گریت سالت لیک" را داریم که شبیه دریاچه ارومیه است. دریاچههای دیگر آمریکا هم همان مشکلات دریاچه ارومیه را به نوعی دارند. این دریاچهها چند سالی است که خشک شدند و مشکلاتی داشتند، بنابراین می‌توان درسهای آموختنی را از آنها گرفت و تجارب کارشناسان آنها را انتقال داد. در نشست روزهای یکشنبه و دوشنبه (۲ و ۳ تیر) در مورد مسائل مختلفی چون استفاده از نمک، احیای اکولوژیکی و پارتیشن بندی با همکاران آمریکایی بحث کردیم. ما با مسائل و مشکلاتی آشنا میشویم که آنها پیشتر از ما داشتند و تجربه کسب کردند. ما قصد داریم این تجربیات را در شرایط ایران بکار ببریم و آنچه را که طرح و اجرا شده ببینیم.»
سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه در ادامه تاکید میکند: «محیط زیست پیونددهنده انسانهاست و اثرات آن مرزی نمیشناسد. ما قصد نداریم نسخهای از خارج بگیریم و آن را اجرا بکنیم چون به لحاظ اقلیمی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی تفاوت‌هایی هست. البته از جهت تکنولوژی و فنآوری مشکلی نیست و ما میتوانیم آن را منتقل بکنیم ولی برای پیاده‌سازی لازم هست که ما از خارج مفاهیم کلی را بگیریم و روی آن کار بکنیم و تبدیل بکنیم به نسخه داخلی.»
انتقال تجربیات آمریکا به ایران برای احیای دریاچه ارومیه
پرفسور سروش سروشیان، رئیس مرکز هیدرو متئورولوژی و سنجش از دور دانشگاه کالیفرنیا در ارواین و بانی نشست متخصصین آمریکایی و ایرانی، به دویچه وله میگوید: «مشکلات زیست محیطی دریاچه ارومیه در آکادمی علمی آمریکا همیشه مطرح بوده است و وزارت امور خارجه آمریکا بر اساس برنامه people to people کمک کرد که تعدادی از کارشناسان ایرانی چون دکتر عرب، دکتر چاوشیان، خانم راضیه لاک و برخی دیگر از متخصصین به آمریکا بیایند. ما قصد داریم تجربه جمع آوری شده در غرب آمریکا در ایالت‌های کالیفرنیا و نوادا را به همکاران ایرانی خود انتقال دهیم و تبادل نظر بکنیم تا دوستان با تجربیات آمریکاییها آشنا شوند. همکاران ما در ایران مثلا از نزدیک ببینند که چه کارهایی در آمریکا برای حل مشکل پخش شن و یا نمک انجام شده است.»
پرفسور سروشیان اضافه میکند: «بعد از اینکه آقای روحانی بر سرکار آمدند یک جنبش خاصی در ایران به راه افتاده است و با فعالیت‌های بسیار خوبی که دارند اقدام می‌کنند. ما از آن حمایت می‌کنیم و امیدواریم این همکاری‌های علمی نتیجه بدهد.»
آقای سروشیان در ادامه صحبت‌های خود گفت متخصصین ایرانی در ظرف ۱۰ روز آینده با وضعیت دریاچههای آمریکا از نزدیک آشنا خواهند شد.
تجربیات آمریکا: سرمایهگذاری دولت و تاسیس کارخانههای نمک
دکتر بیژن کوشان زمین‌شناس و کارشناس محیط زیست که از آلمان در نشست دانشگاه ارواین شرکت کرده، به دویچه وله میگوید: «دریاچههای سالت لیک (نمکی) در یوتا و اونس در کالیفرنیا شرایطی شبیه دریاچه ارومیه دارند. وضعیت دریاچه اونس حتی بیشتر شبیه دریاچه ارومیه است و آمریکاییها برای احیای این دریاچه تحقیقات و فعالیت‌های زیادی کردند.»
بیشتر بخوانید: برگزاری همایش بینالمللی نجات دریاچه ارومیه در برلین
او توضیح می‌دهد: «آب دریاچه اونس را انتقال می‌دهند به شهر لوس‌آنجلس و دولت ۲ میلیارد دلار در آنجا سرمایه گذاری کرده تا از این آب بتواند استفاده کند. ۴ کارخانه نمک تاسیس کردند تا املاح را به صورت اقتصادی بهره‌برداری کنند. ما از این تجربه میتوانیم در ایران هم استفاده بکنیم تا منطقه رشد اقتصادی بکند و اشتغال‌زایی بوجود بیاید و دریاچه هم احیا شود.»
خوشبینیها و بدبینی‌ها درباره نجات دریاچه ارومیه
به رغم خوشبینی‌هایی که در خارج از کشور برای احیا و نجات دریاچه ارومیه وجود دارد، در داخل کشور وضعیت به گونهای دیگر است و انتقاد از عملکرد دولت بیشتر میشود. منتقدین میگویند اقدام دولت روحانی بیشتر ماهیتی نمادین داشته و در ظرف دو سال گذشته عملا تحول چشمگیری برای احیای دریاچه ارومیه اتفاق نیفتاده است.
ایوب ایرانی فام، معاون جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی، به ایرنا گفته است هنوز هم بیش از ۴۰ هزار حلقه چاه غیر مجاز در حوزه دریاچه ارومیه وجود دارد.
هادی بهادری، مجری ستاد احیای دریاچه‌ارومیه در آذربایجان غربی، هم انتقاد کرده است که هم‌اکنون ۱۹۳۷ میلیارد تومان اعتبار برای احیای دریاچه ارومیه از سوی دولت به تصویب رسیده اما برای نجات دریاچه نزدیک به ۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبار مورد نیاز است.
مجری ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی درباره آثار خشکی دریاچه ارومیه هم هشدار داده و گفته است بیماری سرطان و آسم در کودکان زیر سه سال در استان افزایش پیدا کرده است.
بیشتر بخوانید: «انتظار احیای دریاچه ارومیه کاری بیهوده است»
پرویز کردوانی که برخی از رسانه‌های ایران وی را به عنوان "پدر کویرشناسی و چهره ماندگار جغرافیای ایران" توصیف کردند، گفته است: «طرح احیای دریاچه ارومیه قابل اجرا نیست. با توجه به میزان برداشت آب‌های زیرزمینی در این منطقه برای مصارف کشاورزی، حتی شکستن سدها هم این بحران را حل نخواهد کرد و بعضی از صاحبنظران پیشنهاد خشکاندن و تبدیل دریاچه ارومیه به پارک آفتابی را مطرح کرده اند.»
به رغم این گونه اظهارنظرها کم نیستند متخصصینی که میگویند با انتقال فنآوری پیشرفته از خارج و بکارگیری تجربیات بیناالمللی می‌توان دریاچه ارومیه را احیا کرد.
به گفته داود رضا عرب، سحنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه، برای نجات دریاچه ارومیه حداقل به ۱۰ سال زمان نیاز است. وی تاکید میکند مطالعات برای احیای دریاچه آرال ۲۵ سال طول کشیده و در آمریکا نیز دریاچهها برای احیا ۱۸ تا ۴۵ سال نیاز داشتند.