نشست خبری روحانی؛ از عبوراز بحران۹۶ تا "نشاط انتخاباتی"
۱۳۹۸ مهر ۲۲, دوشنبه
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران روز دوشنبه ۲۲ مهر (۱۴ اکتبر) در یک کنفرانس مطبوعاتی با خبرنگاران داخلی و بین‌المللی به نکات مختلفی درباره سیاست منطقه‌ای، مذاکره با آمریکا، وضع اقتصادی، حقوق شهروندی و حقوق زنان و مسئله انتخابات مجلس در اسفندماه اشاره کرد.
بخش مهمی از سخنان او درباره اعتراضات دیماه ۹۶ بود. در زمستان سال ۹۶ مردم در بیش از ۱۰۰ شهر ایران به خیابان‌ها آمدند و علیه وضع بد اقتصادی و سیاست‌های داخلی و خارجی حکومت ایران شعار دادند. معترضان هر دو جناح حکومت، یعنی دولت و رهبری جمهوری اسلامی را در شعارهای خود نشانه گرفتند. روحانی در کنفرانس مطبوعاتی امروز از این دوره به عنوان «شرایط تاریخی و سیاسی خطیری» یاد کرد و گفت که این دوره سپری شده است. دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
او مدعی شد علیرغم پیش‌بینی‌هایی در این باره که سال ۹۷ و ۹۸ دوره بسیاری سختی خواهد بود، اما «دولت و ملت توانستند با همکاری یکدیگر این طوفان را پشت سر بگذارند».
شاخص‌های اقتصادی غیر واقعی
رئیس جمهوری ایران درباره وضع اقتصادی ایران نیز سخنانی گفت که به نظر بسیاری از کارشناسان خلاف واقعیت‌های موجود است. او گفت: «از اردیبهشت سال ۹۸ شاخص‌های ما درست تر شدند. تورم نقطه به نقطه ما از ۵۲ درصد به ۳۴ درصد رسیده است. بنابراین طی این چند ماه تورم نقطه به نقطه ما کاهش پیدا کرده است. پیش‌بینی های ما این است که تا پایان سال روند کاهشی خود را طی می کند.»
روحانی در جای دیگری از پاسخ‌‌اش در این باره گفت: «خوشبختانه امروز بازار ما بازار پر نشاطی است. بورس ما بیش از ۸۰ درصد رشد داشته است. ما همه حواسمان باید جمع باشد که نقدینگی درست هدایت شود.»دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
بسیاری از کارشناسان اقتصادی این ارزیابی را نادرست و غیرواقعی می‌دانند و به وضعیت وخیم معیشتی مردم اشاره می‌کنند.
هم‌چنین بانک جهانی در گزارش تازه خود گفته است که ایران در سال ۲۰۱۹-۲۰۲۰ میلادی برای دومین سال متوالی رکود را تجربه خواهد کرد و یک رشد اقتصادی منفی ۸/۷ درصدی را برای این کشور پیش‌بینی کرده است. نرخ تورم در ایران در همین بازه زمانی ۳۸ درصد تخمین زده شده است. بانک جهانی در گزارش خود چشم انداز اقتصادی ایران را در میان مدت"چالش برانگیز" دانسته است.
حسن روحانی هم‌چنین گفت که نرخ بیکاری کاهش یافته و «در تابستان امسال نسبت به سال گذشته بیکاری به ده و نیم درصد کاهش پیدا کرده است و این به معنای موفقیت ایران در بخش اقتصادی است». این در حالی آمارهای رسمی در ایران چیز دیگری می‌گویند. بر اساس این آمار که در تابستان سال جاری از سوی مرکز آمار منتشر شد، سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل از مراکز آموزش عالی از کل بیکاران در تابستان امسال ۴۳/۸ درصد بوده و از سال گذشته حدود ۵ درصد بیشتر بوده است.
رابطه با اروپا، تقلیل درآمدهای نفتی و اتکا به مالیات‌ها
یکی از سوال‌ها درباره چشم‌انداز رابطه ایران با کشورهای فرانسه، آلمان و بریتانیا بود. روحانی در پاسخ سخنان همیشگی را تکرار کرد مبنی بر اینکه این کشورها به تعهدات خود عمل نکرده‌اند و ایران هم گام‌های بعدی را برای کاهش تعهدات برجامی خود برخواهد داشت. او از عبور از مرز ۳۰۰ کیلوگرم اروانیوم غنی شده، غنی‌سازی چهار و نیم درصدی و در گام بعدی عدم رعایت زمان بندی برجامی «در تحقیق و توسعه» حرف زد و گام سوم را «یک تحول بسیار بزرگ» دانست.
کشورهای اروپایی بارها به ایران درباره برداشتن گام‌های بعدی در این زمینه هشدار داده‌اند. کاهش تعهدات برجامی می‌تواند این کشورها را در کنار آمریکا و در مقابل ایران قرار دهد و وضع را برای جمهوری اسلامی وخیم‌تر کند. فشاری که نهایتا مردم آنرا بر دوش خواهند کشید. آنها هم‌چنین ایران را در بمباران صنایع نفتی عربستان سعودی (آرامکو) مقصر دانستند و سیاست ایران در منطقه را عامل بی‌ثباتی می‌دانند.
جایگزین کردن درآمدهای مالیاتی به جای نفتی
از زمان تحریم‌های گسترده آمریکا بر صادارات نفتی ایران، درآمدهای جمهوری اسلامی به قدری از این منبع کاهش پیدا کرده است که دولت قصد دارد بخش عمده بودجه سال آینده را از درآمدهای مالیاتی، فروش اوراق بهادار و سهام قرار دهد. از او در کنفرانس مطبوعاتی سوال شد که تکیه بودجه به درآمدهای مالیاتی چقدر ممکن است آنهم در جایی که دولت با ۴۰ تا ۷۰ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی روبروست.
حسن روحانی در پاسخ گفت که دولت برای تامین منابع خود مشکلات و «گرفتاری‌هایی» دارد. او اضافه کرد که ۳۰ هزار میلیارد تومان برای بخش عمرانی پرداخت شده، حقوق‌ها و یارانه‌ها نیز «سر وقت داده شده است» اما تامین بودجه از درآمدهای مالیاتی را به یک «جراحی» سخت تشبیه و به فرار مالیاتی اشاره کرد. روحانی مستقیم به نهادهایی که از دادن مالیات و هرگونه نظارتی سرباز می‌زنند اشاره‌ای نکرد. اما این فرار مالیاتی عمدتا از سوی نهادهای وابسته به سپاه، آستان قدس و بنیاد مستعضفان که همه‌گی زیر نظر بیت رهبری هستند انجام می‌شود.
در تیرماه امسال وزارت امور اقتصادی و دارایی نام و فهرست ۱۲ نهاد را که فرار مالیاتی دارند اعلام کرد. فرید موسوی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، در همین رابطه به اعتمادآنلاین گفت: «برخی از این نهادها برای در اختیار گذاشتن اطالاعات مالیاتی‌شان، توقع حق‌الزحمه دارند.»
یکی دیگر از مواردی که او به آن اشاره کرد، پروژه مسکن مهر بود که جیب خیلی‌ها را در جمهوری اسلامی پر کرد ولی مردم را صاحب خانه نکرد. او گفت: «دولت وقتی آمد با دو مشکل رو به رو بود؛ یکی برای ساخت مسکن مهر۴۳ هزار میلیارد تومان از جیب بانک مرکزی و مردم برداشته شده بود و تورم داشتیم.» او اضافه کرد: «این خانه ها نیمه بودند. کار اصلی تکمیل خانه های نیمه کاره بود. تا کنون بیش از یک میلیارد مسکن درست کردیم. این خانه ها نه آب و برق و نه پاسگاه و مدرسه داشت. پول عظیمی برای زیرساخت ها خرج شد.» روحانی وعده «تکمیل ۹۰۰ هزار مسکن را تا پایان این دولت» داد.
سیاست خارجی ایران
در سوال‌ها هم‌چنین از رابطه میان ایران و عربستان مطرح شد. حسن روحانی از پایان جنگ یمن به عنوان شروعی برای بهبود روابط دو کشور سخن گفت و این که ایران «برای مذاکره در شرایط عادلانه هم با غرب» هم با عربستان و آمریکا آمادگی مذاکره دارد.
او مجددا سخنانی که قبل از سفر به مجمع عمومی سازمان ملل گفته بود را عنوان کرد و درباره مذاکره گفت «اگر بدانم هر زمان منافع ملت ایران تامین می‌شود وارد مذاکره می شوم و همه تبعات آن را هم به جان می خرم و حاضر به فداکاری برای رسیدن مردم به منافع شان هستم».
رئیس جمهوری ایران در مورد حمله ترکیه به شمال سوریه نیز از ترکیه انتقاد کرد و گفت: «ترکیه زودتر باید این روند را پایان دهد که منافع منطقه در آن تامین شود و روند اصلی که بازگشت آوارگان، برقراری صلح و برگزاری انتخابات آزاد است انجام شود.»
شورای نگهبان و انتخابات اسفندماه، حقوق شهروندی
حسن روحانی ابراز امیدواری بسیاری کرد که بتوان مردم را به شرکت در انتخابات اسفندماه تشویق کرد و آنرا "شکست آمریکا" دانست. او در پاسخ به یکی از سوالات درباره نظارت شورای نگهبان و انتخابات آتی مجلس گفت: «شورای نگهبان نهاد نظارت کننده است، دخالت کننده نیست» و به "لایحه جامع انتخابات" اشاره کرد که شورای نگهبان را وادار می‌کند «اعلام کند چه کسی رد شده و چرا و چه کسی تایید شده است». روحانی تاکید کرد «شورای نگهبان نهاد نظارت کننده است، دخالت کننده نیست». او این سخنان در دوره‌های پیشین نیز گفته بود اما نتوانست مانع از دخالت شورای نگهبان و نظارت استصوابی شود.
او هم‌چنین به موضوع اختیارات رئیس جمهوری در اصل ۱۱۳ قانون اساسی اشاره کرد و گفت «اصل ۱۱۳ را شورای نگهبان تفسیر کرده که عملا انگار این اصل را نداریم. به مجلس تذکر می دهم می گویند طبق تفسیر شورای نگهبان چنین است، به قوه قضاییه می گویم همین را می‌گویند. اصل ۱۱۳ اصل مهمی است. مردم به رئیس‌جمهور رای نمی‌دهند که فقط مسئول اجرای قانون باشد. مسئول نظارت هم هست».
یکی از مهم‌ترین پرسش‌ها در این کنفرانس درباره پرونده فعالان محیط زیستی، فعالان کارگران و خبرنگاران و پرونده ترورهای هسته‌ای بود. روحانی در مورد پرونده رسوایی‌آور اعترافات اجباری در رابطه با ترور دانشمندان هسته‌ای گفت: «عده ای را در دولت قبل دستگیر کردند اما ما در عمل به این نتیجه رسیدیم شواهد و قرائن کافی نیست». او ادامه داد که دولت پذیرفته است که به این افراد خسارت بدهد. او در مورد پرونده محیط زیستی‌ها نیز گفت: «وزارت اطلاعات ما گزارش بسیار دقیقی تهیه کرده من دیدم و خوانده‌ام و امیدوارم قوه قضاییه هم به آن توجه کند.»
او در مورد سوالی درباره حقوق زنان، از جمله برای ورود به ورزشگاه‌ها وعده داد که «تلاش‌هایی در این زمینه انجام شده تا چنین روندی ادامه یابد».
فساد دستگاه دولت و سوال روزنامه کیهان
خبرنگار روزنامه کیهان از اقدامات دولت در زمینه اعطای ۱۸ میلیارد دلار پول با ارز ۴۲۰۰ تومانی به وارد کنندگان سوال کرد و گفت که این پول "برباد" رفته است. روحانی در پاسخ گفت که این ۱۸ میلیارد دلار را به «مردمی داده‌ایم که آمده‌اند و برای واردات ثبت سفارش کرده‌اند. آنان این پول را دریافت کردند که جنس وارد کنند، اگر این کار را نکردند حتما باید با آنها برخورد شود». او اضافه کرد: «امسال هم تا همین امروز ۱۹ میلیارد دلار پرداخت کرده‌ایم تا جنس وارد شود. پس این حرف غلطی است که می‌گویند پول‌ها بر باد رفته است».
روحانی اضافه کرد که «خود کیهان» و «حتی مقام معظم رهبری» از این سیاست به شدت استقبال کرده‌اند. موضوع ارزهای ۴۲۰۰ تومانی از مهم‌ترین موارد فساد در دوره بحران ارز در ایران بوده است. خبرهای بسیاری در رسانه‌های ایران در این رابطه منتشر شد که بسیاری از کسانی که این ارز را گرفته‌اند، همه کاری با آن کرده‌اند جز وارد کردن کالاهای ضروری برای مردم.