نشست برلین− یک نشست و چند چالش

دکتر مهران براتی، تحلیلگر مسائل بین‌المللی در مصاحبه با دویچه‌وله، تاکید می‌کند که شورای امنیت، تحریم‌های گسترده‌تری در مورد ایران اعمال نمی‌کند، بلکه تصمیم اصلی بر سر تغییر در تحریم‌های کنونی خواهد بود.

دویچه‌وله: این نخستین نشست گروه ۵+۱ بعد از گزارش سازمانهای اطلاعاتی آمریکایی است. به نظر شما، سایه‌ی این گزارش تا چه اندازه بر سر جلسه‌ی امروز خواهد بود؟

مهران براتی: این سایه تا این حد بر سر جلسه امروز هست که هیچگونه تعجیلی برای یک تصمیم جدید از طرف شورای امنیت دیده نمی‌شود، هرچند اصل تصمیم‌گیری مورد مناقشه نیست و بخصوص انگلستان، فرانسه، آلمان و آمریکا بر سر تمام مسایلی که تا بحال مطرح‌ کرده‌اند مصر هستند. مسئله این است که جلسه‌ی آینده‌ در ماه مارس انجام گیرد یا دیرتر.

اشتاین‌مایر، وزیر خارجه‌ی آلمان گفته‌ که نمی‌تواند بطور قطع خبر از دست‌یافتن به پیش‌نویس قطعنامه‌ی احتمالی در جلسه‌ی امروز را بدهد. اما افزوده که نفس گردآمدن این شش کشور، بسیار مهم است. معنای این گفته چیست؟ مگر نخستین مرتبه است که این کشورها دورهم جمع می‌شوند؟

نخیر، مسئله‌ این است که چین و روسیه با پیش‌نویسی روبرو هستند که فرانسه و آلمان در موردش توافق کرده‌اند و آمریکا در تهیه‌ی آن شرکت نداشته است. میدانید که معاون وزیر خارجه‌ی آمریکا از مقامش استعفا کرد. ایشان قرار بود به برلین بیاید و در مورد متن مورد نظر مذاکره کند. مسئله‌ی اصلی نشست، این خواهد بود که آیا زمینه‌‌ای دیده می‌شود که آمریکا یک گام به سود روسیه بردارد در مورد سپر دفاعی موشکی در چک و لهستان؟ اگر آمریکا به روسیه تضمین بدهد که این کار دیگر انجام نخواهد گرفت، به احتمال قوی راه برای تصویب یک مصوبه‌ی جدید باز است. می‌شود این را از حالا گفت که تصمیم جدیدی برای تحریم‌های گسترده‌تر در شورای امنیت گرفته نخواهد شد. تصمیمی که گرفته می‌شود، بر سر پیاده ‌کردن اجزای تصمیمات قبلی با نوعی تغییرات است. روسیه بخصوص شکایت از این دارد که بعضی روابط بانکی‌اش با ایران، به دلیل تصمیم‌های قبلی مختل شده است. یعنی ممکن است یکسری بانکها از لیست تحریم قبلی برداشته شوند و یک سری بانک جدید اضافه شوند. در کل تصمیم جدیدی برای تحریم‌های گسترده گرفته نخواهد شد.

چرا اروپایی‌ها مدام صحبت از توافق می‌کنند، اما مقامات آمریکایی در آستانه‌ی برگزاری این نشست همواره تلاش کرده‌اند که سطح انتظارها بالا نرود. چه چالشی بین مواضع آمریکا و اروپا در این میان هست؟

آمریکا به هر صورت یک گام بسوی ایران برداشته و اعلام کرده که حاضر است با ایران مذاکره کند. آقای خامنه‌ای در صحبتی که کردند، نشان دادند که فعلا حاضر به این مذاکره نیستند و خواست‌های بیشتری دارند. جمله‌ای در صحبت آقای خامنه‌ای هست که رابطه با آمریکا برای ما امنیت بیشتر ایجاد نمی‌کند. معنی این حرف این ‌است که ما ضمانت بیشتری از آمریکا می‌خواهیم. بخصوص در مورد عدم حضور کشتی‌های جنگی آمریکا در خلیج ضمانت می‌خواهند باشند. ایران می‌خواهد در کشورهای همجوار پایگاههای نظامی آمریکا تقلیل پیدا کنند که تهدیدی علیه خود حس نکند. هنوز آمریکا نشان نداده که حاضر است گام بیشتری بسوی ایران بردارد. فعلا در هر دو کشور مسئله‌ی انتخابات مطرح هست و آمریکا از امکان مانور کمتری برخوردار است. من فکر نمی‌کنم که آمریکا بتواند طرح جدیدی را به دیگر کشورهای ۵+۱ بدهد که آنها این را قبول کنند و آمریکا هم حاضر خواهد بود بپذیرد که فعلا در سطح تحریم‌های پیشین بماند. شورای امنیت دو تصمیم گرفته است. شورای امنیت تنها ارگان اجرایی سازمان ملل است. شورای امنیت نمی‌تواند بپذیرد که تصمیماتش اصلا مورد توجه قرار نمی‌گیرد. این در مورد چین و روسیه هم صادق است. به همین دلیل اصرار در انجام تحریم پیشین تا این حد که ایران لااقل قبول بکند (سطح) تعلیق را، تا آنجا که پیش آمده نگهدارد و پیش‌تر نرود، حداقل شرطی خواهد بود که 5+1برای ایران قائل است.

الهام سخنگوی دولت گفته که ایران با هر تحریمی که اعمال بشود، به برنامه‌ی اتمی خودش ادامه می‌دهد. این هشداری است در مورد اینکه کشورهای ۵+۱ راه دیگری بروند و خود را سنگ روی یخ نکنند؟

نخیر! ۵+۱ کاری به این نخواهد داشت که ایران چه می‌گوید. ایران البته نشان داده که هم دارای دیپلماتهای ورزیده است، و هم امکان نرمش دارد. ایران بازیگر خوبی در این صحنه ا‌ست. تا چیزی نگیرد، حاضر نخواهد شد چیزی بدهد. مسئله بر سر همین دادوستد هست. من هیچگونه بدبینی به این ندارم که به علت شعارها و حرفهایی که می‌زنند این توافق وجود ندارد. برای هر دو طرف امکان توافق وجود دارد.

شروط ایران برای توافق‌ها چیست؟

همانطور که گفتم، ایران می‌خواهد هیچگونه تهدید نظامی متوجه او نباشد. برنامه تعویض رژیم از برنامه کار آمریکا برداشته شود. حمایت از گروههای اپوزیسیون، بخصوص مجاهدین خلق که با آمریکا رابطه نزدیک‌تر دارند از میان برداشته شود. حمایت آمریکا از برخی گروه‌های تجزیه طلب قطع شود و شروطی از این قبیل.