نامه زندانی محیط زیستی سپیده کاشانی؛ روایت فشارها و شکنجه‌ها
۱۴۰۱ بهمن ۴, سه‌شنبه
سپیده کاشانی یکی از کنشگران محیط زیست است که در اواخر سال ۹۶ از سوی اطلاعات سپاه پاسداران جمهوری اسلامی بازداشت شدند. او به اتهام "جاسوسی" به ۶ سال زندان محکوم شد.
خانم کاشانی پس از ۵ سال حبس نامه‌ای از زندان به بیرون فرستاده که بخش فارسی شبکه بی‌بی‌سی به آن دست یافته است. این نامه روایتی افشاگرانه از فشارها و شکنجه‌های روحی و روانی اطلاعات سپاه علیه این کنشگر محیط زیست است.
به کانال تلگرام دویچه وله فارسی بپیوندید
سپیده کاشانی در آغاز این نامه می‌نویسد: «قصد داشتیم از معدود کسانی باشیم که برای وطن بمانیم. از طبیعت و خاک و شرفمان محافظت کنیم. در عمل، نه با شعار. ۲۵ سال از عمر و جوانی‌‌مان را در راه حفاظت از میهن صرف کردیم. گنبد و ترکمن صحرا، گلستان، ارس، ارومیه، طبس، بافق، مسجدسلیمان، شوشتر، هجیج، ملکان فرزندان‌مان شدند. تا اینکه در ۴ بهمن ۱۳۹۶ توسط افراد اطلاعات سپاه بطور وحشیانه و با خدعه و نیرنگ دستگیر و زندانی شدیم.»
در بهمن ۹۶ هفت کنشگر محیط زیست - هومن جوکار، امیرحسین خالقی، سام رجبی، طاهر قدیریان، نیلوفر بیانی، سپیده کاشانی، مراد طاهباز و کاووس سیدامامی - از سوی اطلاعات سپاه پاسداران بازداشت شدند. چندی بعد مسئولان زندان اوین اعلام کردند که کاووس سیدامامی در زندان خودکشی کرده است. مرگ سیدامامی هنوز در پرده‌ای از ابهام است. نهادهای حقوق بشری حکومت جمهوری اسلامی را مسئول مرگ کاووس سیدامامی در زندان می‌دانند.
خانم کاشانی در این نامه می‌گوید، بازجو به او عکس بیجان سیدامامی را نشان داده است: «باور نکردم. ممکن نبود کاووس مرده باشد. او پر از شور زندگی و امید بود. نه، او زنده است. کاووس نمرده. من اعتراف نمی‌کنم. به کار نکرده اعتراف نمی‌کنم. اعدامم کنید. بازجو موبایلش را به من می‌دهد، فیلم جسد بیجان و شریف کاووس را نشان می‌دهد. مریم در اطرافش مویه می‌کرد و او را صدا میزد کاووسی بلند شو، کاووسی جوابمو بده. بی‌حال و بی‌رمق و بی‌امید به سلولم بازگشتم. بازجو گفت فیلم بعد جسد هومنه.»
بیشتر بخوانید: فرزند سیدامامی: مسئولان مرگ پدرم کسانی‌اند که او را زندانی کردند
او در ادامه این نامه می‌نویسد: «یک به ظاهر روحانی حکم اعدام هومن جوکار جان خسته‌ام را می‌خواند... همان هومنی که وجب به وجب این خاک را می‌بوید و می‌پرستد و می‌شناسد. باور کرده بودم. هر روز و هر لحظه فکر می‌کردم چوبه‌ای برپا می‌شود و بازجو آنچه گفته عملی می‌کند.»
دادگاه انقلاب جمهوری اسلامی در ۲۹ بهمن ۱۳۹۸، پس از گذشت بیش از ۲ سال از بازداشت این کنشگران محیط زیست، آنها را در مجموع به ۵۸ سال زندان محکوم کرد.
بیشتر بخوانید: برگزاری غیرعلنی چهارمین جلسه محاکمه متهمان محیط زیستی
مراد طاهباز و نیلوفر بیانی به اتهام "همکاری با آمریکا" به ۱۰ سال زندان، هومن جوکار و طاهر قدیریان به اتهام "همکاری با آمریکا" به ۸ سال زندان، سام رجبی، سپیده کاشانی و امیرحسین خالقی حمیدی به اتهام "جاسوسی" به ۶ سال زندان و عبدالرضا کوهپایه به اتهام "اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت" به ۴ سال زندان محکوم شدند.
شهناز اکملی، امیر نوری و عبدالرضا کوهپایه در اول فروردین ۱۳۹۹ مشمول عفو و آزاد شدند.
فحاشی و هتک حرمت
سپیده کاشانی در نامه خود در باره بازجویی‌های اطلاعات سپاه می‌نویسد: «بازجویی‌ها طولانی و همراه با داد و بیداد و فحاشی، هتک حرمت، دروغ تهدید، تهمت، تفتیش عقاید بود. بازجو اصرار داشت که من کلیمی-بهایی مخفی هستم. ساعت ها ایستاده بازجویی می‌شدم. حتی اجازه نداشتم سرم را به دیوار تکیه بدهم. دائما و ساعت‌های متوالی از پله‌های ترسناک بازجویی مجبور به بالا و پایین شدنم می‌کرد. در اتاق تاریک بازجویی می‌شدم. صدای ترسناک بازجو را از بلندگو می‌شنیدم. در اتاقی که در و دیوار آن خونی بود بازجویی می‌شدم. نکند این خون هومن باشد، یا خون سام یا امیرحسین و طاهر یا آقای طاهباز، بازجو می‌گفت، شاید شما رو نزنیم، ولی به پسرها رحم نمی‌کنیم.»
بازجوی اطلاعات سپاه به او گفته بود، چهار نفر از بازداشتی‌ها را اعدام خواهند کرد: «مراد، طاهر، نیلوفر، هومن عزیزم. هرچه بازجو گفته بود، شد. نکند این هم ... نه ممکن نیست، اصلا نمی‌توانستم نه غذا بخورم، نه بخوابم، فقط به فقدان عزیزانم می‌اندیشیدم. به بازجو می‌گفتم بالاخره دادگاهی هست، قاضی هست. حقانیت ما ثابت می‌شود. ولی [بازجو] می‌گفت توی دهن قاضی می‌زنم اگر حکمی غیر از حکم مرا قرائت کند. قاضی کیه، اونم آدم خودمونه، و بود. حکمی را قرائت کرد که بازجو خواسته بود. دفاعی هم در کار نبود. دادگاهی نمایشی و کیفرخواست ساختگی. بدون ادله محکمه پسند.»
کاشانی در مورد شکنجه‌هایی که علیه همسرش هومن جوکار اعمال شده است می‌گوید: «هومن به من گفت، اوائل بازداشت، نیمه‌های شب برای بازجویی می‌رفت. در راه بازجویی، زیر پله‌ها در نقطه کور دوربین‌ها، با چشم‌بند رو به دیوار متوقفش کردند و بعد از پشت سر مورد ضرب و شتم قرار گرفته، از شخصی به نام "سلطان" نام می‌برد که با انبردست او را به کشیدن ناخن تهدید می کرده، سلطان آنها را به هر کار غیرانسانی تهدید می‌کرده است.»
او می‌افزاید: «بازجو می‌گفت من [کاشانی] مهره سوخته‌ام، اگر هم آزاد شوم، یا با گلوله کشته میشم یا در یک تصادف ساختگی.»
بیشتر بخوانید: مرگ کاووس سیدامامی؛ افکار عمومی در انتظار توضیح
خانم کاشانی در باره بازداشت خواهرش نوشته است: «حکم بازداشت تنها خواهرم را نشانم دادند. عکس او را هنگام بازجویی دیدم، خواستند مطمئن شوم که بازداشت شده، تیر خلاص را به من زدند. ولی من چیزی برای گفتن نداشتم. تمام واقعیت‌ها را گفته بودم، نوشته بودم، بارها و بارها ولی نه آنچه آنها می‌خواستند.»
او می‌گوید: «نمی‌دانم چندین انسان با چنین دسیسه‌ها و نیرنگ‌ها و فشار و شکنجه پای اعترافات ساختگی نشستند و به موجب آن اعترافات پای چوبه‌های دار رفتند و یا احکام سنگین گرفتند و از نعمت آزادی محروم شدند. امیدوارم دیگر شاهد چنین بی‌عدالتی‌ها نباشیم و حق و حقیقت جاری شود.»
سپیده کاشانی در پایان نامه خود می‌افزاید: «گرچه ما کارشناسان محیط زیست رنج غیرقابل تصور و طولانی را متحمل شدیم اما در واقع عزت و شرفمان را حتی برای آزادی که حق‌مان بود از دست ندادیم.»
نامه مشابهی از یک زندانی دیگر
نیلوفر بیانی، یکی دیگر از متهمان پرونده کنشگران محیط زیستی نیز در دی‌ماه ۱۳۹۷ از زندان در نامه‌ای به رئیس بند ۲-الف نوشت که یک تیم بزرگ در بازجویی‌های طولانی، "کثیف‌ترین توهین‌های جنسی را با جزییات چندش‌آور تخیلی مطرح می‌کردند و از من می‌خواستند تصورات جنسی آنها را تکمیل کنم".
بیشتر بخوانید: فاش‌گویی نیلوفر بیانی؛ معاون روحانی: در جریان نیستم
خانم بیانی در نامه دیگری به علی خامنه‌ای در بهمن۱۳۹۷ نیز نوشت، یک بار به همراه ۷ مرد مسلح به ویلایی خصوصی در لواسان منتقل شده تا "با وجود امتناع، مجبور به نظاره رفتار غیراخلاقی و غیراسلامی آنها در استخر خصوصی" بشود.
در پی آن اسحاق جهانگیری، معاون رئیس‌جمهور حسن روحانی گفته بود که از نامه‌های نیلوفر بیانی خبر ندارد، اما مسئله در دولت پیگیری می‌شود.
وکیل کنشگران: حق آنها ماندن در زندان نیست
حجت کرمانی، وکیل مدافع شماری از کنشگران به سایت روزنامه "پیام ما" در مورد وضعیت موکلانش می‌گوید: «با وجود ارائه درخواست آزادی مشروط کارشناسان محیط زیست زندانی، متاسفانه به دلیل مخالفت ضابط پرونده با آزادی مشروط، این درخواست‌ها حتی به دادگاه هم ارسال نشده است. این در حالی است که ما معتقدیم تصمیم‌گیرنده نهایی دادگاه است و ضابط پرونده چه مخالفت کند و چه موافق باشد، قاضی اجرای احکام موظف است درخواست محکومان را به دادگاه ارسال کند و این دادگاه است که با توجه به جمیع شرایط در مورد استحقاق یا عدم استحقاق آزادی مشروط حکم صادر می‌کند.» و "ضابط پرونده" از قرار معلوم اطلاعات سپاه است.
بیشتر بخوانید: اعتراض خانواده محکومان زیست محیطی به مرخصی مشروط زندانیان
حجت کرمانی می‌افزاید: «عباس جعفری دولت‌آبادی، دادستان وقت تهران در فروردین سال ۹۷ دلیل بازداشت فعالان را "استفاده از پروژه‌های محیط زیستی به عنوان پوشش برای جمع‌آوری اطلاعات راهبردی طبقه‌بندی‌شده" دانست، اما در اردیبهشت‌ماه همان سال، کارشناسان وزارت اطلاعات به کمیسیون امنیت ملی مجلس آمدند و توضیح دادند که فعالان محیط زیستی دست‌کم ۶۰ کیلومتر از مکان تحت‌نظر نهادهای نظامی دور بوده‌‌اند و علاوه بر آن تجهیزات فیلم‌برداری فعالان محیط زیست به‌هیچ‌روی نمی‌توانسته از یکی، دو متر آن‌طرف‌تر تصویری تهیه کند.»
به اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید
در خرداد‌‌ماه همان سال نیز عیسی کلانتری، رئیس وقت سازمان محیط زیست درباره این بازداشت‌ها گفت: «وزارت اطلاعات به این نتیجه رسیده است که هیچ مدرکی دال بر جاسوسی آنان و واقعیت این تهمت‌ها بر این افراد وجود ندارد.»
حجت کرمانی می‌گوید: «تا به امروز دو نفر از این افراد یعنی نیلوفر بیانی و مراد طاهباز به‌رغم سپری کردن نیمی از دوران حبس، از مرخصی استحقاقی برخوردار نشده‌اند. در سال‌های بازداشت همچنین دو تن از آنها پدر و مادر خود را از دست داده‌اند. لیلی هوشمند افشار، مادر سام‌رجبی در دی‌ماه سال ۹۹ در حالی بر اثر بیماری فوت کرد که فرصت دیدار با فرزند خود را پیدا نکرد. هوشنگ جوکار، پدر هومن جوکار نیز در مرداد‌ماه سال ۱۴۰۰ بر اثر کرونا درگذشت».