موافقت مجلس با یک فوریت طرح اقدام متقابل دولت در اجرای برجام
۱۳۹۴ مهر ۱۲, یکشنبه
نمایندگان مجلس شورای اسلامی روز یکشنبه (۱۲ مهر/ ۴ اکتبر) در یک نشست علنی که برای بررسی طرح دو فوریتی "اقدام متناسب و متقابل دولت در اجرای برجام" (برنامه جامع اقدام مشترک) برگزار شده بود، تنها با یک فوریت آن موافقت کردند. این نتیجه با ۱۶۸ رأی موافق، ۵۷ رأی مخالف و ۹ رأی ممتنع از مجموع ۲۴۷ نماینده‌ای که در مجلس حضور داشتند، حاصل شد.
در این نشست علی لاریجانی، رئیس مجلس، به عنوان موافق طرح دو فوریتی صحبت کرد و در پاسخ به منتقدانی که مجلس را متهم به عجول بودن می‌کنند، گفت: «می‌گویند چرا عجله دارید؟ هر کسی از مناسبات بین‌المللی خبر داشته باشد، می‌داند که ما زمان نداریم. ما فکر می‌کردیم کنگره وتو می‌کند و ما زمان داریم، اما نشد و اکنون دیگر زمان نداریم. هر چه تاخیر شود به ضرر ماست.»
بیشتر بخوانید: ارائه گزارش کمیسیون ویژه بررسی برجام به تعویق افتاد
غلامرضا تاجگردون، یکی از نمایندگان عضو کمیسیون برجام نیز در نطق خود خطاب به نمایندگان مخالف که از جمله "دلواپسان" توافق هسته‌ای ایران و شش قدرت جهانی بوده‌اند، گفت: «من به دوستانم پیشنهاد می‌کنم تعارف نکنید؛ طرح بدهید و برجام را رد کنید تا مردم تکلیفشان را با شما بدانند.»
وی در ادامه برجام را "واقعیت رهایی از محدودیت‌ها" خواند و تأکید کرد که "مردم باید بدانند چه‌هزینه‌های غیرضروری داده‌ایم و این هزینه‌ها نباید ادامه یابد."
احمد توکلی، نماینده تهران نیز از جمله نمایندگانی بود که در موافقت با این طرح سخن گفت. طراح طرح دو فوریتی "اقدام متناسب و متقابل دولت در اجرای برجام" علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، بود.
انتقاد حمید رسایی
در نشست علنی روز یکشنبه عباس عراقچی، از اعضای تیم‌مذاکره‌کننده هسته‌ای و حسن قشقاوی، معاون پارلمانی وزیر امور خارجه به هنگام قرائت گزارش کمیسیون ویژه بررسی برجام در مجلس حضور داشتند.
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، پیش از سفر اخیر خود به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل، عباس عراقچی را به عنوان "رئیس ستاد پیگیری برجام" منصوب کرد.
حمید رسایی، نماینده تهران که یکی از مخالفان این طرح به شمار می‌رفت، از علی لاریجانی به دلیل نطق یک‌ساعته در دفاع از طرح انتقاد کرد و به وی اخطار داد: «شما در جلسه صبح امروز گفتید که ’از دفتر مقام معظم رهبری تماس گرفتند و گفته‌اند چرا زودتر درباره برجام تصمیم‌گیری نمی‌کنید‘، انتساب چنین مواردی به دفتر رهبر معظم انقلاب باید بررسی شود.»
بیشتر بخوانید: پایان تجمع مخالفان برجام با "مشخص شدن نظر" خامنه‌ای
لحن منفی گزارش کمیسیون
کمیسیون ویژه مجلس برای بررسی برجام در گزارش خود "مجموعه نقاط ضعف" برجام و همچنین قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد را "محصول تلاش آمریکا برای تبدیل کردن برجام به ابزاری برای مهار راهبردی ایران و همچنین ایجاد زیرساختی برای نفوذ در کشور به بهانه فضای پسابرجام" ارزیابی کرد.
در متن این گزارش آمده: «این سند در بازه زمانی بسیار طولانی برخی از مهمترین حقوق ملت ایران را محدود کرده و تکالیفی بیش از دیگر اعضای معاهده عدم اشاعه برای آن در نظر می‌گیرد.»
یکی از انتقادات وارد شده از سوی کمیسیون برجام جایگزینی برجام به جای معاهده ان‌پی‌تی است. این کمیسیون در گزارش خود نوشته که "این موضوع را که برجام به مدت ۱۵ سال ـ و در برخی موارد بدون هرگونه سقف زمانی ـ جایگزین NPT برای ایران شده و عملاً ایران را از این معاهده استثناء کرده است، به عنوان یک نقطه ضعف جدی برای این توافق در نظر می‌گیرد."
ایراد دیگری که این کمیسیون به متن برجام وارد آورده، فقدان مرجعی برای راستی‌آزمایی طرف‌های مذاکره در انجام تعهدات‌شان است.
کمیسیون ویژه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به داشتن پیشینه‌ای "بسیار نامطلوب در امانت‌داری و انجام وظیفه فنی و قانونی" متهم کرده و نوشته است، در حالی که آژانس مرجع راستی‌آزمایی انجام تعهدات ایران قرار داده شده، "خارج از اراده آمریکا و سایر طرف‌ها هیچ مرجعی در برجام برای راستی‌آزمایی انجام تعهدات طرف‌های مذاکره در نظر گرفته نشده است."
در مجموع جمع‌بندی کمیسیون از برنامه جامع اقدام مشترک از منظر جنبه‌های حقوقی، علمی و فنی، دفاعی و امنیتی، سیاسی، اقتصادی (به ویژه مسئله تحریم‌ها) بسیار منفی بوده و تهیه‌کنندگان گزارش برجام را در راستای منافع ملی ایران ندانسته‌اند. آنها در پایان گزارش خود ۱۰ بند را زیر عنوان "پیشنهادات خطاب به دولت" مطرح کرده‌اند.
به گزارش ایسنا یک روز پیش از قرائت گزارش برجام در مجلس، برخی از اعضای کمیسیون برجام که از موافقان آن بوده‌اند، در اعتراض به نحوه تدوین گزارش نهایی جلسه کمیسیون را به نشان اعتراض ترک کرده‌اند.
عباسعلی منصوری آرانی، یکی از معترضان، با انتشار مطلبی در صفحه‌شخصی‌اش در شبکه اینستاگرام توضیح داد، "امروز شنبه یازدهم مهرماه در کمیسیون برجام برخلاف قاعده‌ای که قرار بود گزارش تدوین شود و مبنای آن کمیته‌ها بودند یک مرتبه گزارشی تدوین شده با ادبیات مشخص ارائه شد. من و آقای پزشکیان و تاجگردون به اعتراض جلسه را ترک کردیم چون هرچقدر هم تغییرات ایجاد می‌شد با بررسی‌ها و دیدگاهی که به برجام داشتیم خیلی فاصله داشت. "
علی لاریجانی، رئیس مجلس، در پایان جلسه روز یکشنبه و پس از موافقت نمایندگان با یک فوریتی بودن طرح "اقدام متناسب و متقابل دولت در اجرای برجام" اعلام کرد که این طرح برای بررسی به کمیسیون ارجاع شده و سپس در صحن علنی مجلس مطرح خواهد شد.