مناظره انتخاباتی؛ قالیباف در مخمصه، رئیسی در حاشیه
۱۳۹۶ اردیبهشت ۹, شنبه
حواشی جنجالی مناظره نخست کاندیداهای انتخابات ۹۶، محور گزارش‌ها و سرمقاله‌های رسانه‌های داخلی است. مناظره‌ای که آغازی سرد و کند داشت و با حرف‌های جهانگیری سرعت گرفت و گرم شد. غالب رسانه‌ها از معاون اول روحانی به عنوان ستاره مناظره و از رئیسی به عنوان حاشیه آن نام برده‌اند.
در این مناظره، از فقر، حاشیه‌نشینی، بیکاری، مسکن و نظام فاسد و کاهل اداری یاد شد اما افکار عمومی و رسانه‌ها، جنبه سیاسی، شیوه پاسخگویی و ادبیات سخنران‌ها را برجسته کردهاند.
در بیشتر تحلیل‌ها، تلاش قالیباف برای تلافی کنایه‌های "سرهنگ" و "حمله گازانبری" در مناظره‌های ۹۲ ناکام ارزیابی شده است. اکثر ناظران، تهاجم قالیباف به دولت را مدیریت نشده و موجب زیر ذره‌بین رفتن هرچه بیشتر خودش دانسته‌اند. حضور ضعیف و کلی‌گویی‌های رئیسی و در حاشیه ماندن میرسلیم و هاشمی‌طبا نیز در اکثر گزارش‌های روز شنبه مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
وبسایت فرارو می‌نویسد: «حواشی و اظهار نظرها نشان داد که قالیباف تمایل زیادی برای قرار گرفتن در برابر روحانی را دارد و موفق هم شد که توجه‌ها را به سمت خود جلب کند. البته عملکرد رئیسی نیز تا حدود زیادی زمینه را برای وی فراهم کرد. زیرا حضور خنثی رئیسی باعث شد، قالیباف بیش از پیش عرض‌اندام کند و با زبان بی‌زبانی بگوید که من به مراتب بهتر از رئیسی عمل خواهم کرد و باید کاندیدای نهایی باشم.»
فرارو از قول فیاض زاهد، تحلیلگر سیاسی می‌نویسد: «قالیباف در این مناظره تلاش کرد روحانی را در کنج قرار دهد به او حمله کند اما برخلاف انتظارش در مخمصه جهانگیری گرفتار شد و خودش در کنج قرار گرفت.» از نظر فیاض زاهد، استراتژی تهاجمی قالیباف او را آسیب‌پذیر می‌کند زیرا عملکردش در شهرداری او را ضربه‌پذیر کرده است.
حسین کنعانی مقدم، فعال اصولگرا نیز گفته است: «آقای رئیسی در حاشیه امن ایستاده بود که مبادا آتش مثلت روحانی، جهانگیری و قالیباف گریبان‌گیر ایشان شود. اگر قرار باشد که آقای رئیسی به این روند ادامه دهد نه می‌تواند در رای دهندگان ایجاد انگیزه کند و نه آرای خاکستری را جذب کند.»
کنعانی مقدم، مناظره را پر از کلیشه و نامزدها را فاقد درک عمیق از مشکلات کشور دانسته است:«یک دورهمی بود که فقط جای مهران مدیری خالی بود.» او عمکرد روحانی و جهانگیری در مناظره را مثبت ارزیابی کرده اما گفته که قالیباف نتوانست به خوبی پاسخگوی حرف‌های این دو باشد: «آمده بود که روی مین برود و به خط بزند.»
مقایسه قالیباف و احمدی‌نژاد
غلامحسین کرباسچی، دبیرکل حزب کارگزاران، برخورد قالیباف با روحانی در اولین مناظره را الگوبرداری از شخصیت‌های شکست خورده همچون احمدی‌نژاد دانست. خبرگزاری انتخاب به نقل از کرباسچی نوشت: «بنده فکر می‌کنم آقای قالیباف با توجه به تجربه‌ای که در دو دوره انتخابات گذشته به خصوص در دوره قبل که با آقای روحانی رو در رو شده بود داشته، خود را از قبل برای چنین برخوردی آماده کرده بود منتهی این روش تکراری الگوهای شکست خورده است که بدون منطق روی هوا بگوید ۴درصد و ۹۶ درصد. آخر روی چه حسابی این آمار را بیان می‌کرد؟»
کرباسچی افزوده که این الگوها و صحبت‌های شعاری که رئیس دولت قبل رایج کرده، برای افکار عمومی جاذبه‌‌ای ندارد.
شهردار پیشین تهران، حضور ضعیف رئیسی در مناظره را ناشی از عدم آشنایی او به حوزه‌های اجرایی و غیرقضایی دانسته و "حرف‌های کلی که برایش تهیه شده" را نقد کرده است: «باید در بیان آمار و ارقام کمی بیشتر دقت کند کما اینکه وقتی می‌گوید یک میلیون ازدواج به یک میلیون مسکن نیاز دارد خیلی واضح است که برای این تعداد ازدواج به پانصد هزار مسکن نیاز است چراکه هر دو نفر که با هم ازدواج کنند یک واحد مسکن نیاز دارند.»
"رسانه‌های اجاره‌ای"
حسین شریعتمداری اما در گفت‌وگو با خبرگزاری "تسنیم"، نزدیک به سپاه، در باب ناکارآمدی‌های دولت حرف زده و مناظره را فرصتی برای آشکار شدن "دروغ‌های" رسانه‌های حامی روحانی دانسته است: «در این مناظره تشت رسوایی روزنامه‌ها و سایت‌های زنجیره‌ای نیز با سر و صدای زیادی از بام فرو افتاد. این رسانه‌ها که در اجاره دولت یازدهم بودند برای سرپوش گذاشتن ناکارآمدی‌های دولت به انواع دروغ‌ها متوسل می‌شدند؛ مناظره کاندیدا به وضوح نشان داد این‌ها از خود اختیاری ندارند و در واقع "طوطی‌صفتان پس معرکه" هستند.»
حسین شریعتمداری، حضور روحانی در مناظره را ضعیف توصیف کرده و در مورد احتمال باقی‌ماندن جهانگیری به جای او تا مرحله آخر انتخابات گفته است: «باید صبر کرد؛ چون خود آقای جهانگیری گفته بود که برای کمک به روحانی آمده البته این امر با یکی از اصول قانون اساسی مغایرت دارد. به نظرم باید در این باره گفت "شد غلامی که آب جوی آرد, آب جوی آمد و غلام ببرد"
توضیح اینستاگرامی روحانی
حسن روحانی، ساعاتی بعد از اتمام مناظره، در اینستاگرام خودش توضیح داده که چرا میان حرف‌های قالیباف پرید: «هدف از مناظره‌ها، توضیح برنامه‌هاست تا مردم بتوانند بین نامزدها یک نفر را انتخاب کنند. اگر نقل قولی می‌خواهیم انجام دهیم یا نسبتی بدهیم، باید صحیح و راست باشد. علت اینکه امشب سخنان یک نامزد را متوقف کردم، این بود که دروغ ادامه پیدا نکند و گناهان ایشان زیاد نشود.»
روحانی گفته که بحث ایجاد چهار میلیون شغل را مستلزم درآمد ارزی و ورود سالانه ۱۰ میلیون توریست دانسته بود: «در انتخابات سال ۹۲ در برنامه تلویزیونی «با دوربین» اشاره کردم که ما سه میلیون و ۳۰۰ هزار بیکار در کشور داریم. اگر ۱۰ میلیون توریست سالانه وارد کشور شود، ۱۳.۶ میلیارد درآمد ارزی و ۴ میلیون شغل ایجاد می‌شود.»
او بار دیگر اهدای لوح تقدیر به بابک زنجانی در سال ۱۳۸۶را ناشی از انتخاب دستگاه‌های مربوطه در سال‌های گذشته دانسته و گفته که فردی که امروز به عنوان مفسد اقتصادی در زندان بسر می‌برد و محکوم به اعدام شده، یکی از «کارآفرینان برتر» به انتخاب دستگاه‌های مربوطه در سال‌های گذشته می‌باشد که در مراسمی که در سال ۱۳۸۶ بنده به عنوان سخنران برنامه دعوت شده بودم و به درخواست مسئولین برگزارکننده، لوح تقدیر تهیه شده را نیز به کارآفرینان برتر اهدا کردم، این فرد نیز لوحی را دریافت کرده است. حال چگونه افرادی در نقش حامی او ظاهر می‌شوند و سعی در سرپوش گذاشتن بر فساد بزرگ ۳ میلیارد دلاری و ربط دادن اعمال وی به دریافت یک لوح دارند، جای شگفتی دارد.»
انتقاد میرسلیم
مناظره دوم کاندیداهای انتخابات ۱۳۹۶، روز جمعه ۱۵ اردیبهشت با محور اقتصاد برگزار خواهد شد. قرار بود موضوع مناظره اول، اقتصاد باشد که در آخرین ساعات به موضوع اجتماعی تغییر کرد.
روز شنبه نهم اردیبهشت، مصطفی میرسلیم، نامزد حزب مؤتلفه، نامه‌ای خطاب به کاندیداهای دیگر نوشت و از آنها گله کرد که به جای پاسخ به سوال‌های طرح شده، با یکدیگر کشمکش کردهاند. او به کاندیداها هشدار داده که مراقب نظاره‌گری دشمن باشند و در مناظره بعدی به گونه‌ای حرف بزنند که وعده‌ها عملی باشد.