«ممکن است آمریکا از عربستان برای فشار بر چین و روسیه استفاده کند»• مصاحبه
۱۳۸۶ دی ۲۶, چهارشنبه
اعضای گروه ۵+۱ سه‌شنبه آینده (۲۲ ژانویه) در برلین پرونده اتمی ایران را بررسی خواهند کرد. هم‌زمانی این نشست با پایان سفر بوش و سارکوزی، این گمان را برانگیخته که آمریکا و فرانسه در پی جلب توافقات منطقه‌ای علیه ایران هستند. دکتر احمد زیدآبادی تحلیلگر مسا‌ئل سیاسی در ایران معتقد است، همگامی عربستان با مواضع آمریکا و فرانسه می‌تواند در همراهی چین و روسیه با دیگر اعضای شورای امنیت تأثیر بگذارد.
دویچه وله: نشست گروه ۵+۱ قرار است سه شنبه آینده تشکیل شود. این نشست درست بعد از پایان سفر خاورمیانه‌ای جرج بوش است. آیا ما یک رابطه‌ی معنی‌داری بین این دو می‌توانیم برقرار کنیم، به این مفهوم که جرج بوش درپی جلب اعتماد و جلب نظر بوده برای پیشرفت اهداف خودش درنشست آتی ۵+۱؟
احمد زیدآبادی: سفر بوش خیلی به این موضوع مربوط نمی‌شود. چون کشورهایی که آقای بوش ازشان دیدار کرد، اعضای دائم شورای امنیت نیستند. اما من فکر می‌کنم به سفر آقای البرداعی بسیار مربوط باشد که بعد از سفر ایشان صورت می‌گیرد. به دلیل اینکه مذاکراتی که آقای البرداعی با مقامهای ایران کرده، قاعدتا گزارشش را به اعضای دائم شورای امنیت و آلمان ارائه می‌کند و آنها براساس این سعی می‌کنند به هر حال یا تصمیم بگیرند و یا پایه‌ی یک تصمیم را بنیان بگذارند و یا اینکه سعی کنند دوباره با کش‌دادن مذاکراتشان بر سر قطعنامه‌ی سوم، فرصت‌های دیگری هم به ایران بدهند.
سفر آقای سارکوزی چطور؟ آقای سارکوزی در سفر اخیرشان به خاورمیانه خیلی علنی درمورد فعالیت‌های اتمی کشورهای عربی صحبت کردند، حتا چندتا پیمان امضا کردند در این ارتباط. فکر می‌کنید این می‌تواند تاثیری بگذارد بر نشست آتی شورای امنیت؟
خب آقای بوش و آقای سارکوزی علاقمندند که این قطعنامه هرچه سریع‌تر تصویب و به ایران فشار وارد بشود. اما سفری که دارند انجام می‌دهند، مستقیما مربوط به قطعنامه نخواهد بود. به دلیل اینکه، همانطور که گفتم، کشورهای خاورمیانه به هرحال نقشی در آن مذاکرات و حتا در شورای امنیت ندارند. ولی این دو سعی می‌کنند خارج از چارچوب سازمان ملل، متحدین خودشان را در منطقه هم پیشاپیش به‌نحوی هماهنگ وهمگام کنند به گام‌هایی که می‌خواهد شورای امنیت سازمان ملل بردارد. و یا اگرهم به فرض آن مذاکرات به نتیجه‌ای نرسید و منجر به صدور قطعنامه‌ای در کوتاه‌مدت نشد، در واقع در خارج از شورای امنیت کشورهای منطقه را ترغیب کنند که به آن روند اعمال فشار علیه ایران بپیوندند.
درست است که کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس هیچکدامشان عضو شورای امنیت نیستند، ولی فکر نمی‌کنید اطمینان اعضای شورای امنیت ازاینکه این کشورها موافق ادامه‌ی تحریم‌ها علیه ایران باشند، می‌تواند بر مذاکرات این شورا تاثیرگذار باشد ؟
قاعدتا کشوری مثل عربستان اگر متقاعد بشود که ایران باید تحت تحریم قرار بگیرد، می‌تواند بر روسیه و چین نفوذ موثری داشته باشد. البته باید با آنها مذاکره کند و حتا اعمال فشار کند. گاهی هم این اتفاق می‌افتد. یعنی آمریکایی‌ها به جای اینکه مستقیم خودشان با روسیه و چین مذاکره کنند، یکی از متحدان منطقه‌ای‌شان که نفوذ دارد بر آن کشورها، مثلا عربستان را پیش می‌رانند که او برود مذاکره بکند و در این مورد به‌هرحال فکر می‌کنم حرف اینها گوش شنواتری دارد در پکن و مسکو. از این جهت این احتمال وجود دارد.
گزارش سازمان‌های جاسوسی و اطلاعاتی آمریکا در مورد فعالیت‌های اتمی ایران چطور؟ این گزارش که نشان می‌داد ایران در حقیقت تا سال ۲۰۰۳ به دنبال ساختن سلاح بوده و از سال ۲۰۰۳ این فعالیت‌هایش را قطع کرده، فکر می‌کنید چقدر تاثیرگذار باشد بر روند مذاکرات گروه ۵+۱؟
این گزارش خب یک گزارش آمریکایی‌ست و گاهی همه تصور می‌کنند که یک سازمان بین‌المللی این گزارش را مطرح کرده، بنابراین می‌تواند تاثیرگذار باشد. به‌هرحال چون آمریکایی‌ها این گزارش را داده‌اند، تفسیر این گزارش هم خواه‌ناخواه با خود آنهاست. بنابراین بعید است که کشورهای دیگر بخواهند براساس یک گزارش آمریکایی، یعنی منظورم گزارشی از جانب هیات حاکمه‌ی آمریکا، و با استناد به آن بخواهند علیه سیاست خارجی آمریکا استدلال کنند. واقعیت این است که آمریکایی‌ها به‌هرحال این مسئله را مطرح کردند که در واقع زمان بخرند یا به‌قولی برای خودشان تنفسی ایجاد کنند در روند حل مسئله‌ی ایران و حتا، به متحدین‌شان حالی کنند که قصد حمله‌ای قریب‌الوقوع به ایران را ندارند. اما ظاهرا در مذاکرات پشت پرده به آنها تفهیم می‌کنند که شرط موفقیت در این قضیه، اعمال فشار سنگین روی ایران است و بدون این اعمال فشار ممکن است ایران برگردد به همان مقاصد قبلی. ضمن اینکه به‌هرحال خارج از همه‌ی این مسایل، شورای امنیت دو قطعنامه دارد که ایران را ملزم کرده است روند غنی‌سازی را به‌حال تعلیق دربیاورد. مادامی که ایران بر این نکته پافشاری بکند که غنی‌سازی را تعلیق نمی‌کند، من فکر می‌کنم آمریکایی‌ها از استدلال حقوقی برای متقاعدکردن دیگر کشورهای عضو دائم شورای امنیت استفاده کنند، در جهت اینکه ضروری است که ایران برای مقاومتی که در مقابل شورای امنیت کرده است، به نحوی تنبیه بشود.
آیا روسیه و چین هم فکرمی‌کنید در این میان متقاعد بشوند؟ چون بعد از گزارش اطلاعاتی ایالات متحده، روسیه و چین از گسترش تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران خیلی استقبال نکردند!
روسیه و چین از همان ابتدا که برنامه‌ی هسته‌ای ایران مطرح شد در شورای حکام، هیچوقت با میل و رغبت نخواستند در این قضیه وارد بشوند و در واقع پیشتاز این قضیه نیستند. آنها یک بازی ظریف و پیچیده را دنبال می‌کنند. اولا آنها خواهان دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای نیستند و این کاملا روشن است. اما فکر می‌کنند که فشارهای آمریکا باید در این زمینه در واقع پیش برود، بدون اینکه آنها بخواهند هزینه‌ای بکنند. بنابراین حالا که فکر می‌کنند آمریکا پیشتاز این مسئله است، سعی می‌کنند بازی دوگانه‌ای انجام بدهند، هم از ایران امتیازاتی بگیرند و هم با همسوشدن با ایالات متحده، از آمریکا امتیازاتی بگیرند. از این جهت به نفع‌شان هست. ولی درمجموع جهت‌گیری کلی آنها از ابتدای پرونده تا کنون این بوده است که بعد از یک سلسله چانه‌زنی و بده بستان‌ها در مجموع با آمریکا همراه شده‌اند و این روند همچنان ادامه پیدا می‌کند.
طبق توافقی که اخیرا ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام داده، قرار است که تا ماه آینده، ایران به کلیه‌ی سوال‌های آژانس پاسخ بدهد. فکر می‌کنید آیا ممکن است شورای امنیت اعمال تحریم‌های بیشتر را به این زمان موکول بکند؟
بستگی دارد اطلاعاتی که ایران می‌خواهد ارائه بکند، چقدر از نظر آمریکایی‌ها و متحدین اروپایی‌شان استراتژیک و با اهمیت است. قاعدتا از نظر آنها برنامه‌ی اتمی ایران جنبه‌های غیرشفافی دارد که دوست دارند شفاف بشود. اگر احساس بکنند که این اطلاعاتی که ایران می‌دهد شفاف می‌کند و آنها می‌توانند درک روشنتری از این قضیه داشته باشند و این هم منوط باشد به اینکه فعلا قطعنامه‌ای تصویب نشود، این کار را خواهند کرد. و من فکر می‌کنم روند این چانه‌زنی‌ها هم تا همان موقع طول می‌کشد. به‌هرحال اگر قطعنامه‌ای بخواهد تصویب بشود، تا همان چهار هفته‌ی دیگر که قرار شده ایران تمام اطلاعات را ارائه کند و با گزارشی که آقای البرداعی باید برای ماه مارس بدهد، احتمالا همه اینها ممکن است همزمان بشود.