"معمای حل نشده" اسامه بنلادن، از تولد تا مرگ
۱۳۹۱ اردیبهشت ۱۲, سه‌شنبه
تاریخ تولد اسامه بنلادن روشن نیست. روایات مختلف از چند تاریخ در فاصله مارس ۱۹۵۷ تا فوریه ۱۹۵۸ می‌گویند. پدر او، محمد بنلادن، یک مولتی میلیاردر یمنی بود که در جوانی به تابعیت عربستان سعودی در آمد.
محمد بنلادن ۲۲ بار ازدواج کرد و دارای ۵۲ فرزند بود. اسامه هفتمین فرزند محمد و تنها پسر یکی از همسران او به نام عالیه غانم بود. عالیه شهروند سوریه بود. محمد در یکی از سفرهای خود به سوریه با او ازدواج کرد و او را همراه خود به عربستان برد.
محمد بنلادن روز سوم سپتامبر سال ۱۹۶۷ در سانحه سقوط هواپیما کشته شد. در آن زمان، اسامه تنها ۹ یا ۱۰ سال داشت. کفالت او و برادرانش را که همه نابالغ بودند، سه نماینده ملک فیصل پادشاه عربستان به عهده گرفتند.
دوران کودکی
اسامه دوران دبستان را از سال ۱۹۶۷ در مدرسه‌ای گذراند که به سبک انگلیسی اداره می‌شد. این مدرسه در مرکز جده قرار داشت. معلم علوم طبیعی اسامه از او به عنوان "یک‌شاگرد متوسط" و یک معلم ایرلندی به عنوان "شاگردی خوب" یاد کرده‌اند.
اسب‌سواری و رانندگی با اتومبیل‌های صحرایی در بیابان‌های منطقه سرگرمی اسامه در دوران جوانی بود. نوشته‌اند که معلم ورزش او در دوران نوجوانی از اعضای کاریسماتیک اخوان‌المسلمین بود و او را تحت تاثیر خود قرار داد.
گرایش‌های مذهبی اسامه از ۱۴ سالگی اندک اندک تشدید شد. اطرافیانش گفته‌اند که نماز شب او از همان زمان هرگز ترک نشد. او به تدریج از همه تفریحات و موسیقی فاصله گرفت و شکوه و شکایت نسبت به وضعیت جهان اسلام و "دور‌ی جوانان مسلمان از خدا" را آغاز کرد.
۱۹۷۶ اسامه بنلادن برای تحصیل در رشته اقتصاد و مهندسی ساختمان وارد دانشگاه ملک عبدالعزیز جده شد. اما در دوران دانشگاه نیز بیش از درس به فعالیت‌های مذهبی توجه داشت. برخی از استادان این دانشگاه عضو اخوان‌المسلمین بودند و بر اسامه تاثیر نهادند.
برخی منابع می‌گویند که بنلادن با محمد قطب برادر سید قطب از رهبران اصلی اخوان‌المسلمین مصر در ارتباط بوده و از طریق او نوشته‌های سید قطب را مطالعه می‌کرده است. سید قطب خود در سال ۱۹۹۶ اعدام شده بود.
اسامه در سال ۱۹۷۴ در سوریه با نجوا ابراهیم غانم دخترخاله ۱۴ ساله خود آشنا شد و با او ازدواج کرد. حاصل این ازدواج ۱۱ فرزند بود. اسامه در سال‌های ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۹ با چهار زن دیگر نیز ازدواج کرد.
بنلادن، ایران و افغانستان
در سال ۱۹۷۹ پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و ورود ارتش سرخ به افغانستان، بنلادن به مبارزه مسلحانه برای تحقق اهداف ایدئولوژیک خود در کشورهای اسلامی تمایل پیدا کرد.
نزدیکان او گفته‌اند که انقلاب اسلامی ایران، ورود ارتش سرخ به افغانستان و اشغال مسجد بزرگ مکه به وسیله منتقدان کاخ سعودی در سال ۱۹۷۹ از عوامل مهم گرایش بنلادن به مبارزه مسلحانه بوده است.
تاسیس مرکز بیت‌الانصار در سال ۱۹۸۴ نقش بنلادن را در نبرد مجاهدین افغانستان علیه ارتش اتحاد شوروی برجسته کرد. این دفتر در پیشاور تاسیس شد و هدف آن تجهیز داوطلبان عرب و اعزام آن‌ها به افغانستان بود. "مکتب القدمت" و دانشگاه "دعوی‌الجهاد" از دیگر مراکزی بود که به وسیله بنلادن یا با پشتیبانی او در پاکستان ایجاد شد.
تاسیس القاعده
با خروج نیروهای ارتش سرخ از افغانستان، وظیفه شرعی ۳ هزار جهادگر عربی که بنلادن برای جنگ علیه "کفار سرخ" تجهیز کرده بود پایان یافت. او، روز ۱۱ اوت ۱۹۸۸ میلادی با ایمان الظواهری مصری و گروهی دیگر از رهبران مجاهدان عرب در پیشاور گردهم آمدند و القاعده را تاسیس کردند. هدف القاعده از سوی بنلادن در درجه اول "تریبت لژیون‌های نخبه عرب" اعلام شد.
در فاصله سال‌های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۲ بنلادن به جده بازگشت و به راه‌سازی مشغول شد. دارایی این مرد در آن زمان ۷ میلیون دلار آمریکا برآورد شد. مطبوعات عربستان سعودی دائما عکس‌های او و مردانش را در افغانستان منتشر و او را عامل مهمی در شکست ابرقدرت شوروی معرفی می‌کردند.
در سال ۱۹۹۰ پس از اشغال کویت به وسیله عراق، ریاض از بیم ادامه اشغالگری صدام حسین از آمریکا خواست که صدها هزار سرباز خود را در خاک عربستان مستقر کند. اسامه بنلادن ضمن اعتراض به این اقدام کوشید رهبران عربستان سعودی را متقاعد کند که می‌تواند ۱۰۰ هزار نیروی داوطلب برای دفاع از عربستان در برابر عراق تجهیز کند.
در سال ۱۹۹۲ بنلادن برای میانجی‌گری میان گروه‌های اسلامی به افغانستان بازگشت و در آنجا مدعی شد که عربستان قصد دارد با همکاری سازمان امنیت پاکستان او را سربه‌نیست کند. عربستان سعودی سرانجام در سال ۱۹۹۵ تابعیت بنلادن را رسما از او سلب کرد.
زمین‌دار بزرگ سودان
در همان سال، بنلادن پس از ترک افغانستان به سودان رفت. دولت سودان در سال ۱۹۹۰ از بنلادن دعوت کرده بود که به تابعیت این کشور درآید. بنلادن در سودان مدعی شد که از مبارزه سیاسی دست کشیده است. او چندین شرکت تاسیس کرد که همه زیر پوشش شرکت مادری به‌نام وادی‌العقیق قرار داشتند. اسامه بارها برای خرید گندم و روغن به دولت سودان وام داد و در مقابل جاده سازی زمین‌هایی را مالک شد که او را به بزرگ‌ترین زمین‌دار سودان تبدیل می‌کرد.
دسامبر ۱۹۹۲ انفجار دو بمب در بندر عدن یمن سبب مرگ دو نفر شد. هدف بمب‌گذاری‌ها احتمالا سربازان آمریکایی بودند که به ماموریت سومالی می‌رفتند. القاعده بعدا مسئولیت این بمب‌گذاری‌ها را به عهده گرفت. رسانه‌های آمریکایی نیز این عملیات را نخستین حملات تروریستی القاعده معرفی کردند.
در سال ۱۹۹۴ بنلادن با عماد مقینه رئیس امور امنیتی حزب‌الله لبنان و عمر عبدالرحمان رهبر نابینای اسلامگرایان بنیادگرای مصر دیدار کرد. این دیدار در غرب نشانه پیوند القاعده با حزب‌الله لبنان و شاخه تندروی اخوان‌المسلمین تلقی شد. گروه عبدالرحمان از سال ۱۹۹۲ متهم به انجام عملیات تروریستی در نیویورک بود. پلیس فدرال آمریکا مدعی بود که بنلادن از این گروه پشتیبانی مالی می‌کند.
در فاصله سال‌های ۱۹۹۴ تا یازده سپتامبر ۲۰۰۱ عملیات تروریستی متعددی در گوشه و کنار جهان سفارت‌خانه‌ها و موسسات متعلق به ایالات متحده آمریکا را هدف گرفت و تلفات‌انسانی و زیان‌های مالی زیادی به بار آورد. در اغلب موارد سرویس‌های مخفی غرب بنلادن و القاعده را مسئول این ترورها معرفی کردند.
با عملیات تروریستی یازده سپتامبر، جرج دبلیو بوش مبارزه با ترور را سرلوحه برنامه‌های خود کرد. اشغال عراق، حمله به افغانستان و تشدید تنش میان جهان اسلام و جهان غرب، نتایج این درگیری‌ها بود.
پس از سال‌ها تعقیب و تعیین جایزه‌های بزرگ، سرانجام ایالات متحده آمریکا روز دوم ماه مه سال ۲۰۱۱ میلادی اعلام کرد که کماندوهای این کشور اسامه بنلادن را در ویلایی واقع در شهر ابیت‌آباد پاکستان به‌دام انداخته و کشته‌اند.
از همان زمان مناسبات واشنگتن با اسلام‌آباد تیره شد. دولت پاکستان به‌عنوان متحد آمریکا در مبارزه با تروریسم اعلام کرد که از عملیات کماندوهای آمریکایی تا پس از انجام آن بی‌خبر مانده است. منابع آمریکایی اعلام کردند بیمناک آن بوده‌اند که هواداران بنلادن در دستگاه‌های انتظامی و امنیتی پاکستان در صورت کسب اطلاع از عملیات بنلادن را فراری دهند.
جنازه بنلادن به‌گفته آمریکایی‌ها به دریا انداخته شد تا مدفن او به زیارتگاهی برای بنیادگرایان اسلامی تبدیل نشود.