مطالبات جامعه فرهنگی از دولت جدید روحانی
۱۳۹۶ اردیبهشت ۳۱, یکشنبه
حسن روحانی در نخستین پیام خود پس از پیروزی در انتخابات اعلام کرد که خود را "ملزم" به پیگیری و تحقق مطالبات مردم و حامیانش می‌داند. در دوران مبارزه انتخاباتی به گونه‌ای چشمگیر هزاران هنرمند، نویسنده و اهل فرهنگ با انتشار بیانیه‌های مختلف و با ذکر نام خود از روحانی حمایت کردند.
تحلیل‌گران سیاسی یکی از دلایل پیروزی قاطع روحانی در انتخابات ریاست جمهوری را تلاقی مطالبات گروه‌ها و قشرهای مختلف با وعده‌ها و سیاست‌های روحانی ارزیابی می‌کنند. در حوزه فرهنگ و هنر به‌رغم تلاش‌های دولت اول روحانی، دستاوردها محدود بود.
روحانی پیش از پیروزی در انتخابات گفته بود که برای انجام برخی از کارها "بازوان توانایی" نداشته و با حمایت بیشتر مردم امکان چانه‌زنی او نیز در آینده بیشتر می‌شود. حال دستیابی به این وضعیت دیگر آرزو نیست. روحانی از حمایت بیش از ۵/ ۲۳ میلیون رای‌دهنده برخوردار است.
جلوگیری از برگزاری کنسرت‌ها
نگاهی به چهار سال گذشته نشان می‌دهد که سرایندگان و نوازندگان با مشکلات و محدودیت‌های گوناگونی مواجه بودند. جلوگیری از برگزاری کنسرت‌های موسیقی نه تنها برای هنرمندان، بلکه برای علاقمندان هنر نیز غیرقابل قبول بود.
روزنامه وقایع اتفاقیه در گزارش یکشنبه خود (۳۱ اردیبهشت/۲۱ مه) به شماری از این محدودیت‌ها برای هنرمندان اشاره کرده است. در این گزارش تصریح شده که در چهار سال گذشته "آنقدر در شهرستان‌ها کنسرت لغو شد که عددش از دست خارج شده است."
برای نمونه می‌توان به لغو کنسرت شهرام ناظری در نیشابور، فرزاد فرزین در ایلام، گروه لیان در شیراز، همایون شجریان در تالار وزارت کشور، سالار عقیلی در مشهد، علیرضا قربانی در مشهد و سیروان خسروی در شیراز اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: وزارت ارشاد: نمی‌توانیم ممنوعیت فعالیت شجریان را رفع کنیم
در بسیاری از این کنسرت‌ها به دلیل حضور همسرایان و همنوازان زن، گروه‌های موسیقی نتوانستند به روی صحنه بروند. این کنسرت‌ها همگی دارای مجوز‌های قانونی بودند، اما به دلیل تصمیم برخی از مقامات قضایی، مسئولان محلی یا گروه‌های" فشار" از اجرای کنسرت‌ها جلوگیری شد.
در گزارش "وقایع اتفاقیه" به نقل از حسین علیزاده آمده است: «در گذشته زنان فقط در چند شهر اجازه حضور به روی صحنه را نداشتند اما درحال حاضر تقریبا همه شهرها دارند هماهنگ میشوند که در گروه، نوازنده و همخوان زن نباشد.»
در اغلب موارد دولت روحانی و وزارت ارشاد مسئول جلوگیری از این برنامه‌های موسیقی نبوده‌اند، اما تلاشی نیز برای جلوگیری از مداخله نهادها و افراد "خودسر" و غیرمسئول انجام نداده‌اند.
فیلم‌ها و کتاب‌های ممنوعه
در عرصه فیلم و کتاب نیز مشکلات و محدودیت‌ها کم نبوده است. برخی از فیلم‌ها در دوره دولت یازدهم امکان اکران نیافتند. فیلم‌هایی نظیر "عصبانی نیستم"، آشغال‌های دوست‌داشتنی" و "ارادتمند: نازنین، بهاره، تینا" نمونه‌هایی هستند که به سینماهای کشور راه نیافتند.
این فیلم‌ها همگی دارای مجوز دولتی بودند ولی به دلایل نامعلومی از سوی دولت اکرانشان ممنوع شد. بدون تردید کسانی وزارت ارشاد را در تنگنا قرار دادند، اما با استناد به ده‌ها نامه و گفت‌وگوهای اعتراضی از سوی هنرمندان، می‌توان گفت که سینماگران "عقب‌نشینی" دولت گذشته روحانی را نمی‌پذیرند.
حوزه نشر و کتاب
خشاریار دیهیمی، مترجم و منتقد سرشناس ایرانی در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایلنا در روز یکشنبه (۳۱ اردیبهشت/۲۱ مه) تاکید کرد که "مطالبه اهل فرهنگ، مطالبه‌ای مستمر، دائمی و همیشگی" است.
دیهیمی از روحانی خواست که با تشکیل دولت دوازدهم، رویکردی جدید نسبت به مسايل فرهنگی اتخاذ کند. یکی از مهم‌ترین مطالبات در این زمینه واگذاری امور فرهنگی به خود اهل فرهنگ است.
دیهیمی در این مصاحبه گفت: «واقعیت این است که اهل فرهنگ صاحب و مالک اصلی این خانه هستند و مدیران و وزیران وغیره فقط می‌توانند امور اداری مسائل مربوط به فرهنگ را برعهده بگیرند. این موضوع را باید همه دوستان قبول کنند که اهل فرهنگ صاحب خانه فرهنگ هستند و فرهنگ یک امر خلاقه است و بحث تولید فرهنگی است.»
بیشتر بخوانید: بحران نشر در ایران؛ نویسنده و ناشر زیاد، کتاب‌خوان کم
دیهیمی در بخشی دیگر از این گفت‌وگو به تخصیص بودجه به "نهادهای فرهنگی موازی دولت" پرداخت؛ نهادهایی که گرچه از بودجه کشور بهره‌مند میشوند، اما اصولاً خارج از نظارت و ضوابط دولتی کار خود را پیش می‌برند.
دیهیمی از دولت خواست که با برنامه‌ریزی و شفافیت از "زیاد‌ه‌خواهی" چنین نهادهایی جلوگیری کند. به گفته او یکی دیگر از مکانیزم‌های کنترل ایجاد فضای "پاسخگویی" است.
دیهیمی افزود: «امیدوار هستم حالا که مشکلات اقتصادی کمی کمتر شده و مسائل سیاسی با رای قاطع مردم خیلی از این پس کمتر و کمتر خواهد شد، دولت دوازدهم در مجموع یک نگاه فرهنگی به مسائل اتخاذ کند و ارتقای فرهنگ و اخلاق و بینش مردم را در دستور کار داشته باشد.»