مجمع عمومی سازمان ملل متحد و بحث در مورد گسترش شورای امنیت

مجمع عمومی سازمان ملل در روز سه‌شنبه (۱۶ سپتامبر) آغاز به کار کرد. بحث عمومی سالانه در مجمع، که در آن گروهی از سران کشورهای مختلف شرکت می‌کنند، هفته‌ی دیگر شروع خواهد شد.

در روز ۲۳ سپتامبر جورج بوش رئیس جمهور آمریکا برای آخرین بار در مجمع عمومی سخنرانی خواهد کرد. از ایران قرار است، محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور، در مجمع عمومی شرکت کند.

دستور کار مجمع عمومی

سازمان ملل ۱۹۲ عضو دارد. مجمع عمومی، اجلاس بزرگ نمایندگان اعضای سازمان ملل است. مجمع، هر ساله در سومین سه‌شنبه‌ی ماه سپتامبر در مقر مرکزی سازمان ملل در نیویورک تشکیل می‌شود.

امسال موضوع‌های مختلفی در دستور کار مجمع عمومی سازمان ملل قرار دارند. از جمله‌ی آنها وضعیت در آفریقا و چاره‌جویی برای تأمین کمک‌های عمرانی است.

در مجمع عمومی همچنین در باره‌ی دگرگونی‌های اقلیمی بحث خواهد شد و نیز درباره‌ی اهداف هزاره، اهدافی که سازمان ملل در سال ۲۰۰۰ برای مبارزه با فقر و گرسنگی در جهان پیش گذاشته است. بیلان کار در تلاش برای دستیابی به اهداف هزاره حاکی از وجود یک اراده‌ی جهانی برای تحقق آنهاست، اما نتیجه‌ی تلاش‌ها هنوز خرسندکننده نیست. از میزان فقر در جهان کاسته شده، اما گرسنگی و تهی‌دستی همچنان یکی از بزرگترین معضل‌های جهانی است.

بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد در آستانه‌ی تشکیل مجمع عمومی اعلام کرد که امسال در مورد توجه به تغییرات جوی، تأکید ویژه‌ای خواهد کرد. یک موضوع‌ مبرم سیاسی از نظر بان کی مون، ادامه‌ی حبس خانگی خانم آن سان سوکی، رهبر اپوزیسیون برمه است. دبیر کل تصمیم دارد این موضوع را در مجمع عمومی طرح کند.

موضوع گسترش شورای امنیت

در مجمع، هر عضوی یک رأی دارد: چه لیشتن‌اشتاین با ۳۵ هزار جمعیت، چه چین با یک میلیارد و ۳۲۱ میلیون. ولی مجمع عمومی در سازمان ملل پایه‌ی قدرت را تشکیل نمی‌دهد. قدرت در شورای امنیت متمرکز است − به طور مشخص در دستان ۵ کشور دارای حق وتو − و این ترکیب قدرت نه از مجمع عمومی، که در آن همه‌ی اعضا به لحاظ صوری برابرند، بلکه از آرایش قوای بین‌المللی در دوره‌ی پس از جنگ جهانی دوم برخاسته است.

مجمع عمومی نمی‌تواند تصمیماتی بگیرد که برای همه‌ی اعضا الزامی باشد. ولی قطعنامه‌های شورای امنیت لازم‌الاجرا هستند. از ابتدای تشکیل سازمان ملل متحد، قدرت فوق‌العاده‌ی متمرکز در شورای امنیت در مقابل بی‌قدرتی مجمع عمومی موضوع بحث و انتقاد بوده است. در دوره‌ی اخیر بحث در این مورد بالا گرفته است. مجمع عمومی امسال یکی از فرازهای مهم بحث جهانی در این مورد خواهد بود.

در آستانه‌ی تشکیل مجمع عمومی امسال تحول مهمی رخ داد. کار در مورد ایده‌ی گسترش شورای امنیت، از کمیته‌ای که به همین منظور تشکیل شده بود، گرفته شد و به خود مجمع عمومی محول گردید. توافق عمومی پدید آمد که از ۲۸ فوریه‌ی ۲۰۰۹ مذاکرات میان دولتها برای گسترش شورای امنیت آغاز ‌شود.

آخرین تصمیم‌گیری در مورد گسترش شورای امنیت به سال ۱۹۶۵ برمی‌گردد. در این سال تعداد اعضای غیردایم، از ۶ کشور به ۱۰ کشور رسید. در سال ۱۹۹۳ گروه کاری‌ای تشکیل شد، برای آنکه دوباره موضوع گسترش شورای امنیت را بررسی کند. در میان کشورها این نظر چیره است که ترکیب فعلی متناسب با الزام‌های سیاست بین‌المللی در قرن بیست و یکم نیست. اختلاف‌ها در مورد تعداد کشورهایی است که بایستی به ترکیب شورای امنیت اضافه می‌شوند و نیز درباره‌ی حق وتو و کلاً نحوه‌ی تمرکز قدرت در شورای امنیت.

یک پیشنهاد ظاهراً پرطرفدار این است که ۷ عضو دیگر به ترکیب شورای امنیت اضافه شوند. برای اضافه شدن به اعضای دارای حق وتو نیز کاندیداهایی وجود دارند. نامزدهای مطرح عبارت‌اند از آلمان، ژاپن، هندوستان و یک کشور آفریقایی.

جمهوری اسلامی ایران خواهان اختصاص یک کرسی دائمی به یک کشور اسلامی است. تهران از سازمان کنفرانس اسلامی خواسته است در این جهت تلاش کند.

انتقاد به شورای امنیت در نطق آغازین

رئیس امسال مجمع عمومی سازمان ملل، که میگل دسکوتو بروکمن (Miguel d’Escoto Brockmann)، وزیر خارجه‌ی سابق نیکاراگوئه است، در سخنرانی آغازین خود شدیدا به اعضای دایمی شورای امنیت تاخت. وی گفت برخی از آنها آشکارا نمی‌توانند «خوی جنگی» خود را ترک کنند. به گفته‌ی دسکوتو بروکمن، این یک «واقعیت دردانگیز، اما انکارناشدنی» است که دارندگان حق وتو صلح و امنیت جهانی را به خطر می‌افکنند. او در این رابطه از کشور خاصی نام نبرد. او اما در ادامه سخن خود صراحتا از آمریکا نام برد و از ایالات متحده به خاطر محاصره‌ی اقتصادی ۴۶ ساله‌ی کوبا انتقاد کرد.

ر/ آسوشیتدپرس، خبرگزاری فرانسه، خبرگزاری آلمان