فیلترشدن تلگرام در سال ۹۷، از شایعه تا واقعیت
۱۳۹۶ اسفند ۲۸, دوشنبه
گزارش‌ها در آخرین روزهای سال ۹۶ حاکی از احتمال فیلترشدن پیام‌رسان تلگرام درسال جدید است. ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی روز یکشنبه (۱۸ مارس/ ۲۷ اسفند) در حاشیه جلسه غیرعلنی مجلس به خبرنگاران گفت که در شورای عالی فضای مجازی "به طور خاص در زمینه فیلتر تلگرام تصمیمی گرفته نشده است."
فیروزآبادی اما همزمان در یادداشتی که روز یکشنبه در وبسایت خبرآنلاین منتشر شد، به شدت از تلگرام انتقاد کرد و نوشت: «با صراحت می‌گویم ادامه فعالیت تلگرام با وضعیت فعلی به صلاح نیست.»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
او در یادداشت خود اپلیکیشن تلگرام را از نظر مهندسی و سطح تکنیکی "شماره یک" توصیف کرده و با این وجود انتقاد کرد که تلگرام "یک سرویس عقب‌افتاده ارائه می‌کند. کانال به دلیل یک طرفه بودن و فقدان هویت عقب‌افتاده‌ترین سرویس است که حتی لایک و دیس‌لایک هم ندارد."
فیروزآبادی کانال‌های تلگرامی را به دنبال ترویج "نوعی لمپنیسم و خبررسانی یکطرفه" در ایران دانسته و آنها را متهم به ایجاد "غوغاسالاری و فتنه" کرد. او همچنین نوشته است: «این‌ها [تلگرام] خیلی هوشیارانه ما را به گوشه‌ای برده‌اند، البته تندروهای داخلی هم با حمایت از بستن توییتر و فیس‌بوک و ... به آنها کمک کردهاند.»
فیروزآبادی در پایان یادداشت خود مشکل اصلی را در این دانست که هنوز در ایران برای تلگرام "آلترناتیو" وجود ندارد و باید برای آن آلترناتیو ایجاد شود.
استفاده ۳۰ میلیون کاربر تلگرام از فیلترشکن
بسیاری از رسانه‌های داخلی جلسه غیرعلنی روز یکشنبه مجلس با موضوع "وضعیت فضای مجازی و پیام‌رسان‌ها در کشور" را به مقدمهچینی برای فیلترینگ تلگرام تعبیر کردند و آن را در راستای تایید شایعاتی دانستند که در روزهای اخیر در مورد مسدود کردن تلگرام در سال آینده منتشر شده‌اند.
محمود صادقی، نماینده تهران در توییتر خود در رابطه با نشست مجلس نوشت: «جلسه غیرعلنی امروز مجلس به سخنرانی دبیر شورای عالی فضای مجازی اختصاص داشت. اول فکر کردیم می‌خواهد برای فیلترینگ تلگرام مقدمهچینی کند. اما او از هم‌گرایی ۵ فناوری در فضای مجازی و بسط روزافزون آن در دهه آینده سخن گفت. گزارشش که تمام شد عبث بودن سیاست فیلترینگ برای همه مبرهن شد.»
صادقی در توییتی دیگر نوشت که در این جلسه رییس‌مجلس به نقل از گزارشی که وزیر ارتباطات به شورای عالی امنیت ارائه کرده بود، گفته در روزهایی که تلگرام فیلتر بود، "بیش از ۳۰ میلیون نفر از فیلترشکن استفاده کردند."
عدم اعتماد کاربران به پیامرسانهای داخلی
در جریان ناآرامی‌های دی‌ماه در ایران تلگرام برای چند روز از دسترس خارج شد. در آن دوران بسیاری از کاربران با نصب فیلترشکن روی گوشی‌های خود، فیلتر تلگرام را دور زدند. با این همه به بسیاری از کسب‌و کارهایی که از طریق کانال‌های تلگرامی جریان دارند، به واسطه فیلترینگ این پیام‌رسان زیان مالی زیادی وارد آمد.
بیشتر بخوانید: کسب درآمد بیش از ۱۸۰ هزار خانواده ایرانی از طریق شبکه تلگرام
برآورد می‌شود که در ایران ۱۰ تا ۱۵ هزار کسب و کار تلگرامی وجود داشته باشد. قابلیت تلگرام برای ایجاد کانال، موجب شده که بر محبوبیت این پیام‌رسان میان ایرانی‌ها روز به روز افزوده شود. طبق تحقیقات مرکز ملی فضای مجازی تعداد کانال‌های فارسی تلگرام به بیش از ۷۵۴ هزار عدد رسیده است.
میانگین بازدید روزانه این کانال‌ها در گزارش این مرکز، حدود دو و نیم میلیارد دفعه اعلام شده است.
عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، روز ۲۵ اسفند با انتشار مطلبی در کانال شخصی خود در پیام‌رسان سروش از "تحولی عظیم در خصوص نجات فضای مجازی کشور از سلطه و نفوذ برخی از شبکه‌های اجتماعی بیگانه و مهاجرت مردم از شبکه‌های خارجی به شبکه‌های داخلی" خبر داد.
او به جزییات بیشتر این "تحول عظیم" اشاره‌ای نکرد.
مصطفی تاجزاده، از چهره‌های سرشناس اصلاح‌طلب در توییتی نوشت: «حملات کم‌سابقه اخیر انسدادگراها به فضای مجازی از خواب‌هایی شوم برای فیلترینگ بی‌سابقه تلگرام و اینستاگرام و دیگر شبکه‌های مجازی خبر می‌دهد. بهوش باشیم که سرمان را به امور فرعی گرم نکنند و خود گام‌هایی ویرانگر به‌سود تک‌صدا کردن جامعه برندارند.»
مقامات ایرانی تلاش کردهاند کاربران را به استفاده از پیامرسانهای داخلی نظیر "سروش" سوق دهند که سرورهای آنها در ایران قرار دارند. با این حال بسیاری از کاربران به دلایل امنیتی و عدم‌اعتماد به حفظ اطلاعات خصوصی‌شان توسط این پیامرسانهای داخلی تمایلی به استفاده از آنها نشان نداده‌اند.