فراز و نشیب‌های ورزش ایران در سال ۱۳۸۹
۱۳۸۹ اسفند ۲۴, سه‌شنبه
سال ۱۳۸۹، سالی پر از پیروزی و شکست با قهرمانی تیم ملی کشتی فرنگی ایران در جام جهانی بلاروس و فروپاشی رکورد ملی دسته فوق سنگین وزنه برداری در حرکت یکضرب توسط بهداد سلیمی به پایان رسید. در این گزارش به مهم ترین رویدادهای ورزشی در رشته‌های غیر فوتبالی اشاره شده و عملکرد تیم‌های ملی ایران در سال ۱۳۸۹ بررسی شده است.
ببینید: آلبومی تصویری از موفقیت‌ها و ناکامی‌های ورزشکاران ایران در سالی که گذشت
واليبال قهرمانی جهان
در رقابت های واليبال قهرمانی جهان به ميزبانی ايتاليا، برزيل توانست جام قهرمانی را نصيب خود کند. ايتاليا ميزبان بازی‌ها ناکام بزرگ اين رقابت‌ها لقب گرفت. آنها حتی مقابل ايران نيز با ارائه نمايشی انتقادآميز، به زحمت به برتری ۳-۲ دست يافتند.
ایران با سرمربیگری حسین معدنی پس از شکست انتقادآمیز سه بر صفر از مصر، ژاپن را سه بر یک شکست داد.
ایران در برابر تیم بزرگ ایتالیا ست دوم را بسیار بد ظاهر شد؛ اما در دو ست بعدی اتیالیا را در خاک خود پشت سر گذاشت و در ست سرنوشت‌ساز پنجم هم تا آستانه یک پیروزی تاریخی و کسب مقام دوم گروه پیش رفت، اما سرانجام مغلوب قدرت میزبان بزرگ شد و بهای سنگینی برای شکست سنگینش در برابر مصر پرداخت کرد.
از هر گروه سه تیم به مرحله دوم راه یافتند که پس از ایتالیا سه تیم ایران، مصر و ژاپن با دو باخت و یک پیروزی سرنوشت صعود را به شمارش امتیازها سپردند. در این روش ایران چهارم و حذف شد.
کاروان والیبال ایران را علی سعیدلو رئیس سازمان تربیت بدنی و جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی همراهی می کردند.
بسکتبال قهرمانی جهان
در شانزدهمين دوره جام جهانی بسکتبال، آمريکا با غلبه بر ترکيه ميزبان بازی‌ها به مقام قهرمانی رسيد. بسکتبال ايران که صمد نيکخواه بهرامی را به خاطر مصدوميت در اختيار نداشت، در کنار آمريکا، اسلوونی، برزيل، کرواسی و تونس گروه دوم رقابت‌ها را تشکيل می‌داد. چهار شکست و يک پيروزی مقابل تونس، حاصل کار شاگردان وسلين ماتيچ در اين رقابت‌ها بود.
تیم ملی بسکتبال ایران در استانبول ترکیه با نتیجه ۷۱ بر ۵۸ از سد تونس گذشت و به نخستین پیروزی تاریخ بسکتبالش در رقابت‌های قهرمانی جهان دست یافت.
نبرد حاشیه‌ای ایران و آمریکا در شرایطی با نتيجه ۸۸ بر ۵۱ به نفع تيم آمريکا به پايان رسيد که قهرمان سال ۲۰۱۰ جهان، پیش از حضور در این رقابت‌ها، بسیاری از ستارگانش را در آمریکا جا گذاشته بود.
کشتی آزاد و فرنگی قهرمانی جهان
در رقابت‌های کشتی آزاد و فرنگی قهرمانی جهان که در روسيه برگزار شد، تيم ملی کشتی فرنگی ايران با کسب دو مدال طلا توسط حميد سوريان و اميرعلی اکبری، بهترين نتيجه تاريخ کشتی فرنگی ايران را رقم زد. در اين بين، سوريان موفق شد پنجمين طلای جهانی را نصيب خود کند.
در رده بندی کشتی فرنگی، روسيه ۴۶ امتياز گرفت و ضمن قهرمانی، ناکامی‌اش در مسابقات جهانی ۲۰۰۹ دانمارک را جبران کرد. ترکيه و آذربايجان هم در رده های بعدی ايستادند.
این در حالی بود که اگر طالب نعمت پور در ۸۴ کیلوگرم امکان مبارزه با حریف اسرائیلی را پیدا می‌کرد، حتی در صورتی که به مقام هفتم جهان می‌رسید نیز تیم ملی ایران در رده‌بندی پایانی، به جمع سه تیم برتر راه می‌یافت.
در کشتی آزاد اما ايران بدون کسب مدال طلا به کار خود خاتمه داد. روسيه با برتری محسوس نسبت به تمام رقبا اول شد. آذربايجان و کوبا هم دوم و سوم شدند. ايران با يک نقره و يک برنز در رده چهارم قرار گرفت.
ناکامی کشتی آزاد ایران در شرایطی رخ داد که اغلب تیم‌ها دست به جوانگرایی زده و المپیک لندن را دورنمای برنامه های خود قرار داده بودند. تیم ملی ایران اما با حضور فردین معصومی ۳۳ ساله و مراد محمدی ۳۰ ساله، جایی در جمع سه تیم برتر جهان پیدا نکرد.
کاراته قهرمانی جهان
مسابقات جهانی ۲۰۱۰ کاراته در صربستان برگزار شد و کاراته ایران مثل سال قبل، با نتایجی ضعیف به کار خود خاتمه داد.
حامد زيگساری كاراته كای ۶۷ كيلوگرم ايران در ديدار نهایی مقابل نماينده يونان كه مدال طلای اروپا را در كارنامه داشت، شكست خورد و مدال طلا را از دست داد. به این ترتیب، تک مدال ایران در این رقابت‌ها که رنگش سیمین بود رقم خورد.
مبارزه زيگساری با حريف يونانی در وقت قانونی و وقت اضافی به تساوی انجاميد تا داوران با رای خود رقیب او را برنده معرفی کنند.
زيگساری در دور اول بلژيک را ۲-۱ شكست داد و در ادامه نماينده اوكراين را با رای داوران مغلوب كرد. او در مرحله سوم بر آفريقای جنوبی ۷-۰ پیروز شد و به نيمه نهایی رسيد.
در این دوره از مسابقات که بیستمین دوره رقابت‌های جهانی کاراته بود، رقابت با رقیب مصری نیز نتیجه‌ای جز تساوی برای زیگساری در پی نداشت تا او با رای داوران به فینال برسد.
وزنه برداری قهرمانی جهان
در رقابت‌های وزنه‌برداری قهرمانی سال ۲۰۱۰ جهان در آنتالیا و در شب پایانی رقابت‌ها، بهداد سلیمی از ایران روی سکوی قهرمانی دسته ۱۰۵+ کیلوگرم قرار گرفت.
سلیمی در یکضرب نقره گرفت، در دو ضرب نیز نایب‌قهرمان شد اما در مجموع، با ۴۵۳ کیلوگرم روی سکوی برتر ایستاد. مدال طلا در شرایطی به مرد آهنین ۲۲ ساله ایرانی رسید که ماتیاس اشتاینر، قهرمان المپیک پکن از آلمان، اگرچه در دوضرب قهرمان شد، اما در مجموع به عنوان نایب قهرمانی رضایت داد.
ویکتور شرباتیس، قهرمان سابق جهان از لتونی، در حرکت دو ضرب سه بار پیاپی در مهار وزنه‌ها ناکام ماند و از دور مسابقات حذف شد. یوگنی چیگیشف از روسیه هم که در یکضرب طلا گرفته بود، در حرکت دوضرب از مهار وزنه‌ها بازماند تا از جدول خارج شود. آن یونگ کوان از کره جنوبی نیز که سال گذشته در خانه، ناباورانه به مقام قهرمانی جهان رسیده بود، این بار در رده نازل نهمی قرار گرفت.
قهرمانی سلیمی در شرایطی رقم خورد که پس از کناره‌گیری حسین رضازاده از دنیای قهرمانی در سال ۲۰۰۸، سایر ستاره‌ها و پدیده‌های ایران در این وزن، یکی پس از دیگری از جمله به دلیل استفاده از مواد نیروزا، از صحنه رقابت‌ها کنار ماندند.
کیانوش رستمی دیگر وزنه‌بردار ایرانی در این رقابت‌ها موفق شد مدال برنز حرکت يکضرب دسته ۷۷ کيلوگرم را نصيب خود کند. او خرداد ۱۳۸۹ نیز در بلغارستان موفق شده بود روی سکوی نخست رقابت های جوانان جهان بايستد.
بازی های آسيايی گوانجو
چينی ها در شرايطی با کسب ۱۹۹ مدال طلا و مجموع ۴۱۶ مدال به کار خود خاتمه دادند که به زعم کارشناسان ورزش، در برخی رشته‌ها با تمام قوا حضور نيافتند. آنها در وزنه‌برداری، بعضی وزن ها را خالی گذاشتند تا کره شمالی به مدال طلا برسد.
کاروان ورزش ايران با اتکا به رشته‌های همواره مدال‌آورش، ۲۰ مدال طلا گرفت. در اين بين، کشتی‌گيران با هفت مدال طلا سرآمد بودند. ووشو سه طلا، تکواندو سه طلا، دو و ميدانی، کاراته و قايقرانی هر کدام دو طلا و وزنه‌برداری هم يک طلا از مدال های زرين کاروان ايران را به خود اختصاص دادند.
ايران در حالی با مجموع ۵۹ مدال در رده چهارم ايستاد که مجموع مدال های کشورهای رتبه پنجم، ششم و هفتم از ايران بيشتر بود.
در فاصله يک روز تا پايان شانزدهمين دوره بازی‌های آسيايی ۲۰۱۰ گوانجو، با شکست تيم‌های ملی هندبال، واليبال و کبدی در فينال و کسب سه مدال نقره تيمی، اين رقابت‌ها برای کاروان ورزش ايران به پايان رسيد. ايران با ۲۰ طلا، ۱۴ نقره و ۲۵ برنز در رده چهارم جدول رده‌بندی مدال‌ها قرار گرفت.
از حيث تعداد مدال، اين نتيجه بعد از انقلاب اسلامی ايران بی‌سابقه بود، اما رده چهارم ايران، در بازی‌های آسيايی ۱۹۸۶ سئول و در اوج جنگ بين ايران و عراق نيز تکرار شده بود. بهترين نتيجه ورزش ايران در تاريخ بازی‌های آسيايی مربوط می‌شود به سال ۱۹۷۴ و بازی‌های آسيايی تهران که کاروان ورزش ايران با ۳۶ مدال طلا، ۲۸ نقره و ۱۷ برنز بالاتر از چين و کره جنوبی در رده دوم قرار گرفت. اين در حالی است که آن مسابقات فقط در ۱۶ رشته ورزشی برگزار شد، اما بازی‌های ۲۰۱۰ گوانجو در ۴۲ رشته ورزشی به انجام رسید.
فهرست طلایی های ايران در اين دوره از رقابت ها به شرح زير است:
روز پنجم: حميدرضا قلی پور، خديجه آزادپور و محسن محمد سيفی در ساندا، عليرضا نصرآزادانی و يوسف کرمی در تکواندو
روز هفتم: محسن شادی در در رشته روئينگ، محمد باقری معتمد در تکواندو و بهداد سليمی در دسته +۱۰۵ کيلوگرم وزنه‌برداری
روز نهم: سعيد عبدولی در ۶۶ کيلوگرم و اميد نوروزی در ۶۰ کيلوگرم کشتی فرنگی
روز دهم: بابک قربانی در ۹۶ کيلوگرم و طالب نعمت‌پور در ۸۴ کيلوگرم کشتی فرنگی
روز دوازدهم: ذبيح‌الله پورشيب در کاراته، جمال ميرزايی در ۸۴ کيلو و صادق گودرزی در ۷۴ کيلوگرم کشتی آزاد، احسان حدادی در پرتاب ديسک
روز سيزدهم: احمدرضا طالبيان در قايقرانی، سجاد مرادی درر دوی ۸۰۰ متر و رضا يزدانی در ۸۴ کيلوگرم کشتی آزاد.
روز چهاردهم: جاسم ويشگاهی در کاراته
بازی های زمستانی آسیایی
بازی‌های آسیایی زمستانی ۲۰۱۱ هفتمین دوره از بازی‌های آسیایی زمستانی بود که در قزاقستان برگزار شد.
اولین مدال در تاریخ بازی‌های زمستانی برای ایران در این دوره از بازی‌ها رقم خورد. در این رقابت‌ها ۸۴۳ ورزشکار از ۲۶ کشور حضور داشتند که فقط هشت کشور موفق به کسب مدال شدند.
قزاق‌ها با ۳۲ طلا و مجموع ۷۰ مدال در صدر ایستادند. ژاپن، کره جنوبی، چین و مغولستان نیز در رده‌های بعدی قرار گرفتند. ایران هم با یک نقره و دو برنز ششم شد.
محمد كیا دربندسری مدال برنز ماده اسكی آلپاین را به دست آورد تا اولین مدال اسكی ایران توسط این ورزشكار صید شود. همچنین در این مسابقات حسین ساوه شمشكی و مرجان كلهر نیز در رشته آلپاین چهارم و پنجم شدند.
در مسابقات اسكی صحرانوردی جهت يابی، ۱۱ اسكی باز حضور داشتند كه ميخائيل سروكين از قزاقستان طلا گرفت. در این ماده بيژن كنگرلو مدال برنز را به گردن آويخت. ياسين شمشكی هم به جايگاه چهارم دست يافت.
در رقابت‌های تیمی همین ماده آخرین مدال ایران نیز کسب شد که رنگ آن نقره‌ای بود. ایران با ترکیب بیژن کنگرلو، یاسین شمشکی و سید ستار صید در جایگاه دوم بازی‌های آسیایی زمستانی قرار گرفت. قزاقستان مدال طلای این رشته را از آن خود کرد و برنز هم به مغولستان رسید.
سیر نزولی رشته های مختلف ورزشی
غیر از مهم ترین رویدادهای غیر فوتبالی در ورزش ایران در سال ۱۳۸۹ که در این یادداشت به آن اشاره شده است، مسابقات جهانی در سایر رشته‌های ورزشی نیز به انجام رسید که در اغلب رقابت‌ها؛ حاصل آن یا نمایشی معمولی از سوی تیم ها و نمایندگان ایرانی بود یا حتی سیر نزولی و پسرفت نسبت به سال‌های قبل.
گرچه در روزهای پایانی سال ۱۳۸۹، مسئولین ورزش ایران دائماً به ۲۰ مدال طلای بازی‌های آسیایی گوانجو استناد می‌کنند و سال ۸۹ را سالی بی‌نظیر در تاریخ ورزش ایران قلمداد می‌کنند، اما مروری بر عملکرد رشته‌های مختلف ورزشی نشان می‌دهد که ورزش ایران، کماکان متکی به تک ستاره‌ها و استعدادهای ناب است.
ورزش مدارس همچنان کارکردی در پروسه مدرن و جهانی قهرمان‌پروری ندارد. هیات‌های ورزشی استان‌ها دائماً از نداری‌ها و بی‌پولی‌ها گله می‌کنند. روند انتقال ورزشکاران مستعد از رده نوجوانان و جوانان به دوران حرفه‌ای بزرگسالان نیز مانند گذشته تابع هیچ گونه مدیریت یا برنامه‌های علمی نیست.
رشته ورزشی جودو، چند سالی است که روی نوار ناکامی حرکت می کند و ورزشکاران شاخصش هم دائماً به کشورهای مختلف می‌گریزند. در دوچرخه سواری، رکابزنی‌ها در جهت معکوس است و ایران به رده قدرت‌های درجه ۲ آسیا تنزل یافته است.
در پینگ پنگ، هنوز نوشاد عالمیان تنها مهره قابل ارائه ایران در سطح آسیاست. در تنیس و بدمینتون نیز از حیث نتیجه‌گیری، خوابی زمستانی حکفرماست. بوکس ایران دو دهه است که با احمد ناطق نوری رئیس تغییر‌ناپذیر خود درجا می‌زند. شطرنج و شمشیربازی وضعیت مناسبی ندارند.
اوضاع دو و میدانی ایران با کناره گیری مصطفی کریمی رئیس این فدراسیون؛ آشفته و نابسامان است. موضوعی که احسان حدادی ستاره این رشته ورزشی نیز به آن اشاره کرده.
ورزش بانون هم درگیرودار مقنعه یا کلاه است. دختران ورزشکار ایرانی به جای تمرکز روی رقابت‌های بین المللی، دستاویز مسئولینی شده‌اند که هر روز از ابداع و طراحی جدید نوعی لباس اسلامی سخن می‌گویند.
باید دید ورزش در سال ۱۳۹۰ که سال رقابت‌های گزینشی المپیک در رشته های مختلف ورزشی است، تا چه اندازه می‌تواند بر معضلات پرشمار خود در سال‌های گذشته چیره شود و با چه کیفیتی مهیای حضور در رقابت های المپیک لندن خواهد شد.
مهدی رستم پور
تحریریه: شهرام احدی