فرار صنایع به ترکیه در سایه بحران حاکم بر اقتصاد ایران
۱۳۹۶ بهمن ۱۶, دوشنبه
غلامحسین شافعی رئیس اتاق بازرگانی و صنایع ایران حدود دو هفته پیش درباره ناکارآمدی اقتصاد صادراتی ایران هشدار داده بود. او سهم ایران از کل صادرات جهان را بسیار نازل دانسته و اعلام کرده بود که این صادرات نیز عمدتا به کالاهای سنتی، نظیر فرش و پسته و اقلام مشابه دیگر مربوط می‌شود.
رئیس اتاق بازرگانی و صنایع ایران گفته بود که سهم ایران از صادرات جهانی کمی بیش از ۲ دهم درصد است. شافعی آشکارا اعتراف کرده بود که ایران "عددی در صادرات دنیا" نیست.
امتیاز به خارج، مجازات در داخل
صادرات اصلی ایران را نفت، گاز و فرآورده‌های پتروشیمی تشکیل می‌دهند. از همین روست که یکی از مسائل اصلی مطرح در نشست خبری یاد شده، موضوع نقش سیاست‌های اقتصادی دولت در حوزه صنایع پتروشیمی و فرآورده‌های پلاستیکی کشور بوده است.
بیشتر بخوانید: کاهش قابل ملاحظه صادرات نفت ایران و قطر به کشورهای آسیایی
بیوک صحاف‌امین، رئیس هیئت مدیره انجمن ملی پلاستیک ایران است. او معتقد است که مشکلات جاری اقتصاد تولیدی کشور به سیاست‌های اقتصادی سال ۱۳۹۳ باز می‌گردد. به باور او، این سیاست می‌تواند صنایع تکمیلی کشور را به بن‌بست جدی بکشاند. بن‌بستی که نخستین پیامد آن دامن زدن به افزایش نرخ بیکاری در کشور است.
رئیس هیئت مدیره انجمن ملی پلاستیک ایران درباره سیاست اقتصادی دولت روحانی در سال ۱۳۹۳ از جمله گفته است: «در آن زمان قرار بر این شد که تولیدکنندگان داخلی مواد اولیه خود را با ارز آزاد دریافت کنند، در صورتی که شرکت‌هایی که در کشورهای همجوار ما قرار دارند و از مواد پتروشیمی ایرانی استفاده می‌کنند، مواد اولیه خود را خیلی ارزان‌تر از ما به دست می‌آورند.»
به سخن دیگر، دولت برای افزایش صادرات برای شرکت‌های خارجی تخفیف‌های ویژه‌ای در نظر می‌گیرد، حال آنکه همان مواد خام برای تولید کنندگان داخلی کشور با بهایی گران‌تر عرضه می‌شود.
از آنجا که بازار فروش تولیدات شرکت‌های ایرانی، کشورهای همسایه و از جمله ترکیه هستند، صادرات ارزان‌تر این مواد به کشورهای همسایه، باعث شده است که کالاهای تولیدی در آن کشورها ارزان‌تر از کالاهای تولیدی ایران تمام شود. بدیهی است که چنین سیاستی نه تنها بازارهای داخلی کشورهای همسایه را از واردات کالاهای ساخت ایران بی نیاز می‌کند، بلکه باعث نابودی تولید در داخل کشور می‌شود.
ترکیه به‌مثابه رقیب اصلی
علیرضا ترک، عضو دیگر انجمن ملی پلاستیک نیز در نشست خبری یاد شده از جمله اعلام کرد که ترکیه عمده‌ترین رقیب ایران در ارتباط با صادرات کالاهای پتروشیمیایی است.
بیشتر بخوانید: رئیس اتاق بازرگانی: در صادرات دنیا عددی نیستیم
علیرضا ترک گفت: «در واقع سوبسیدی که دولت به پتروشیمی‌ها داده، به تولیدکنندگان ترک می‌رسد، به جای اینکه به ما برسد. با این شرایط اشتغال‌زایی در ترکیه ایجاد می‌شود، حتی بخشی از تولیدکنندگان به این فکر افتاده‌اند که کارخانه‌ها را به ترکیه ببرند.»
هرگاه سخنان رئیس اتاق بازرگانی و صنایع جمهوری اسلامی و اظهارات مسئولان صنایع تولید پلاستیک و پلی‌اتلین ایران در یک مجموعه تحلیل و بررسی شوند، این نتیجه حاصل می‌شود که تخفیف‌های ویژه‌ای که برای صادرات مواد پتروشیمیایی پیش‌بینی شده‌اند، نه تنها باعث افزایش صادرات کشور نشد‌ه‌اند، بلکه زمینه‌های رقابت صنایع داخلی با محصولات تولیدی کشورهای همسایه را نیز از بین برده است.