عملیات تانکهای ترکیه در سوریه هم‌زمان با سفر بایدن
۱۳۹۵ شهریور ۳, چهارشنبه
جو بایدن، معاون ریاست جمهوری آمریکا روز چهارشنبه (۲۴ اوت / ۳ شهریور) راهی ترکیه شد؛ سفری که هدف آن ترمیم مناسبات آمریکا با ترکیه است. روابط دو کشور در هفته‌های اخیر پرتنش بوده است.
بایدن در جریان سفر خود با اسماعیل قهرمان، رئیس پارلمان ترکیه، بن‌علی یلدریم، نخست وزیر و رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور این کشور کرد. ورود بایدن به آنکارا مصادف شد با عملیات "سپر فرات" ارتش ترکیه در شمال سوریه که در جریان آن تانکهای نیروهای مسلح ترکیه وارد مرزهای سوریه شدند.
بیشتر بخوانید: تانکهای ترکیه از مرز سوریه گذشتند
بزرگ‌ترین دغدغه ترکیه به گفته مقامات این کشور "تامین امنیت مرزها در مقابل گروه دولت اسلامی (داعش) و یگان‌های کردهای سوریه" (YPG) است.
مقامات ترکیه به "همکاری آمریکا" با یگان‌های مدافع خلق، شاخه نظامی حزب کردی "اتحاد دموکراتیک سوریه" اعتراض می‌کنند. به گفته آنان این حزب و شاخه نظامی آن رابطه نزدیکی با حزب کارگران کردستان "پ ک ک" دارد.
از دید دولت ترکیه یگان‌های مدافع خلق همانند پ ک ک یک گروه تروریستی است، در حالی که ایالات متحده آمریکا این گروه را متحد خود در مبارزه با شبکه تروریستی "دولت اسلامی" می‌داند.
اردوغان: عملیات را آغاز کردیم
رئیس‌جمهور ترکیه (۲۴ اوت / ۳ شهریور) اعلام کرد: «حملاتی که به شهرهای غازیان تپه و کیلیس از خاک سوریه انجام گرفته باعث به‌وجود آمدن وضعیت کنونی شده و ترکیه قصد دارد به این وضعیت پایان دهد.»
او افزود: «ارتش ترکیه عملیاتی را علیه گروه‌های تروریستی چون داعش و یگان‌های کردهای سوریه انجام داده است».
چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه حتی خبر داد که"عملیات ارتش ترکیه از همان ابتدا با آمریکا طراحی شده" است.
مصطفی ملکان، روزنامه‌نگار آشنا به مسائل ترکیه به دویچه وله میگوید، هدف سفر کاری و یک روزه جو بایدن به ترکیه همچنانکه منابع رسمی ترکیه نیز اعلام کرده‌اند، بررسی همه‌جانبه مناسبات دو کشور است. این که چرا مناسبات راهبردی و دیرین آنکارا و واشنگتن نیاز به بررسی دارد، پیامد حوادثی مانند کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه، مناسبات ترکیه و روسیه و تغییرات به‌وجود آمده در سیاست ترکیه در قبال بحران سوریه است.
به گفته این روزنامه‌نگار حضور فتح‌الله گولن در آمریکا که ترکیه او را مسئول کودتای نافرجام می‌داند و واکنش آمریکا در برابر کودتا که آنکارا آن را به‌قدر کافی راضی‌کننده نیافت، اندکی بر روابط دوستانه دو کشور سایه انداخته است. هم‌چنین سرعت بهبود مناسبات ترکیه و روسیه و دیدار اردوغان و پوتین این تلقی را در نزد برخی‌ها به وجود آورده که گویا ترکیه از غرب و آمریکا دور و به روسیه نزدیک می‌شود. رخدادهای یادشده موجب شده که مقام دوم ایالات متحده آمریکا جهت بررسی دوباره‌ی مناسبات دوجانبه به ترکیه سفر کند.
به گفته ملکان اما نتیجه این بررسی تنها یک چیز خواهد بود که در پایان دیدار بایدن از آنکارا اعلام خواهد شد: تاکید مجدد بر روابط مستحکم و راهبردی دو کشور، زیرا هم آنکارا و هم واشنگتن به این روابط نیاز دارند و خللی در آن ایجاد نخواهد شد. آمریکا و غرب در خاورمیانه و غرب آسیا شریکی مهمتر از ترکیه ندارند. ترکیه نیز بدون اتکا به غرب و بدون سرمایه و فن‌آوری غرب قادر به توسعه اقتصاد خود نیست.
بیشتر بخوانید: آغاز حمله ترکیه به جرابلس در شمال سوریه
ملکان درباره عملیات هوایی و زمینی ارتش ترکیه در جرابلس نیز میگوید: «امروز برای نخستین بار جنگنده‌های اف۱۶ ترکیه مواضع داعش در جرابلس را بمباران کردند، در حالی که در چند ماه اخیر و پس از هدف قرار گرفتن سوخوی روسی، جنگنده‌های ارتس ترکیه از بیم انتقام‌جویی روس‌ها در آسمان مرزی سوریه پرواز نمی‌کردند. بنابراین روسیه نیز در جریان عملیات "سپر فرات" قرار دارد و با این کشور هماهنگی صورت گرفته است.»
بیشتر بخوانید: ترکیه مواضع کردها و داعش در سوریه را هدف قرار داد
هدف ترکیه از عملیات "سپر فرات" به گفته مصطفی ملکان، دور کردن داعش و در عین حال دورکردن یگان‌های کرد سوری از مرزهای ترکیه است. برای این که جرابلس نیز همانند منبج توسط نیروهای کرد سوری فتح نشود، ارتش ترکیه خود راسا وارد عمل شده است.
رسانه‌های ترکیه: واکنش تاسف بار آمریکا در مقابل کودتا
رسانه‌های ترکیه به همراه مقامات این کشور از سفر جوبایدن گرچه استقبال خوبی کردند، اما از تاخیر موضع‌گیری آمریکا در محکوم کردن کودتا در این کشور انتقاد می‌کنند.
باتوخان یاشار، روزنامه‌نگار ترک در پایگاه خبری "خبر ۷" درباره علت حضور بایدن در ترکیه نوشته است: « واکنش اولیه جان کری در پی کودتا در ترکیه بسیار تاسف‌آور بود.او بدون محکوم کردن کودتا و بدون حمایت از حکومت ترکیه اظهار امیدواری کرده بود که اوضاع هرچه زودتر آرام شود. این سخنان دقیقا مشابه موضعی بود که آمریکا در قبال کودتای سیسی در مصر گرفته بود. به نظر می‌رسد سفر جو بایدن به آنکارا و دیدار وی از بنای بمباران شده مجلس ترکیه پیامی قاطع در زمینه عدم حمایت آمریکا از کودتاگران را خواهد داد.»
محمد صالح خاتم، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل ترکیه از شهر استانبول به دویچه وله میگوید: «مقامات ترک در سفر بایدن به این کشور می‌خواهند به او نشان دهند که تا چه حد در درخواست استرداد گولن به کشور جدی هستند و در صورت عدم اعاده گولن هرگونه خلل در روابط ترکیه و آمریکا را متوجه دولت آمریکا می‌دانند.»
آخرین هشدارهای ترکیه به آمریکا
به گفته این تحلیل‌گر مقیم استانبول ترکیه خواهان یک راهکار قطعی برای سوریه است. راهکاری که در آن "نه داعش و نه یگان‌های مدافع خلق در نقشه سیاسی سوریه حضور نداشته باشند". آمریکا تا کنون با "گسیل سرباز" از گروه مسلح کردهای سوری حمایت کرده است.
صالح خاتم میگوید: «ورود صبح امروز تانکهای ارتش ترکیه به شمال سوریه در چارچوب عملیات "سپر فرات" نیز نشان میدهد که ترکیه در این زمینه تا چه حد جدی است. این عملیات بی‌شک با هماهنگی با روسیه و ایران به آمریکا تحمیل شده و آمریکا نیز در مقابل عمل انجام‌شده قرار گرفته است. چرا که واکنشها در ترکیه نسبت به حضور فیزیکی سربازان آمریکا در صفوف جنگجویان کرد بسیار خشم‌آلود بوده و ترکها میپرسیدند که چطور آمریکا علیه متحد استراتژیک خود، با یک گروه جنگجو ائتلاف میکند.»
این کارشناس می‌افزاید: «همینطور سیاستهای کژدار و مریز آمریکا در قبال حکومت اسد کاسه صبر مقامات ترکیه را لبریز کرده است. چرا که بار اصلی جنگ در سوریه را ترکیه بر دوش می‌کشد و با این وجود بیشترین انتقادات نیز متوجه ترکیه می‌شود.»
این تحلیل‌گر مقیم استانبول پیش‌بینی میکند که "لاینحل ماندن تنش‌های ترکیه و آمریکا ممکن است، موجب برخی تغییرات در سیاستهای دو کشور شود. به گفته او "ترکیه در سفر معاون اول اوباما، آخرین هشدارها را به آمریکا خواهد داد."
این در حالی است که به اعتقاد مصطفی ملکان مناسبات ترکیه و آمریکا راهبردی است و تغییری در آن ایجاد نخواهد شد. به نظر او دیدار جو بایدن از آنکارا بیشتر یک "سفر سمبولیک" برای تاکید مجدد بر مناسبات راهبردی دو کشور است.