علیرضا کاظمی سال ۱۳۴۴ در مشهد متولد شد. آنگونه که رسانه‌های نزدیک به نهادهای امنیتی در جمهوری اسلامی درباره کاظمی نوشته‌اند، او از سال ۱۳۶۳ و به مدت پنج سال در دانشگاه علوم اسلامی رضوی و حوزه علمیه مشهد تحصیل کرده و مدرک لیسانس اللهیات و معارف اسلامی را به دست آورده است. او در حوزه علمیه مشهد نیز تا سطح رسائل و مکاسب تحصیل کرده است.
کاظمی سال ۱۳۶۸ به دانشگاه فردوسی مشهد وارد شد و مدرک کارشناسی رشته زبان و ادبیات انگلیسی را کسب کرد؛ سپس از دانشگاه آزاد اسلامی همین شهر مدرک کارشناسی ارشد در رشته فقه و مبانی حقوق را به دست آورد و در دوره دکتری مدیریت راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملی پذیرش شد. او در ماه‌های اخیر بر روی پایان‌نامه‌اش کار می‌کند.
او البته همزمان وارد کار اجرایی شد و رئیس اداره آموزش و پرورش تایباد در خراسان رضوی شد. از کاظمی به عنوان یکی از "گردانندگان حلقه صالحین در مرکز آموزشی ثامن‌الحجج مشهد" نام برده می‌شود. در سابقه او همچنین عضویت در هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی واحد تایباد، معاونت آموزشی و فرهنگی دانشکده ثامن‌الحجج، ریاست گروه معارف دانشگاه فرهنگیان مشهد و مدیرکلی آموزش و پرورش خراسان رضوی نیز دیده می‌شود.
از میانه دهه ۱۳۹۰ اما کاظمی وارد مسئولیت‌های کشوری می‌شود و دی‌ماه سال ۱۳۹۶ از سوی محمد بطحائی، وزیر وقت آموزش و پرورش در دولت حسن روحانی، به عنوان معاون پرورشی و فرهنگی این وزارتخانه منصوب می‌شود.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
اوایل شهریورماه سال ۱۴۰۰ و در پی رای عدم اعتماد مجلس به وزیر پیشنهادی ابراهیم رئیسی برای وزارت آموزش و پرورش، علیرضا کاظمی برای مدت سه ماه به عنوان سرپرست این وزارتخانه منصوب شد. قائم‌مقامی دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز از دیگر سمت‌های او در نظام جمهوری اسلامی است.
معلمان بسیجی؛ دانش‌آموزان بسیجی
علیرضا کاظمی خود را یک بسیجی فرهنگی توصیف می‌کند و در سمت‌های مختلفش در نظام آموزشی همواره در پی پرورش دانش‌آموزان و کادر آموزشی "بسیجی" بوده است؛ بسیج را "معجزه انقلاب" و بسیجیان را "همراه و همدل همیشگی معلمان" می‌داند و معتقد است که "آموزش و پرورش بالاترین وظیفه را در انتقال فرهنگ بسیجی دارد".
او بارها بر بسط و توسعه بسیج دانش‌آموزی تاکید کرده و گفته است که در این زمینه از "ظرفیت‌های داخل و خارج از مدارس" استفاده خواهد شد؛ منظورش از "داخل و خارج از مدارس" البته احتمالا پایگاه‌های بسیج و سایر گروه‌های تندروی نزدیک به سپاه است.
بیشتر بخوانید: از اسکندر مومنی، ستایشگر "مشت آخر یگان ویژه"، چه می‌دانیم؟
ارتباط نزدیک کاظمی با سپاه پاسداران و بسیج در موارد متعددی آشکار شده است؛ آنچنان که تیرماه سال ۱۴۰۲ در مقام قائم‌مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر هم از امضای تفام‌نامه‌ای میان این ستاد با "قرارگاه محرومیت‌زدایی سپاه پاسداران" با هدف پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در محلات محروم خبر داد.
تابستان سال ۱۳۹۸ نیز در ادبیاتی مشابه با رهبر جمهوری اسلامی "دشمن" را عامل مشکلات در جمهوری اسلامی دانست و از جمله گفت که "دشمن نهادهایی همچون سپاه، بسیج و ولایت را نشانه می‌گیرد" تا "سیاه‌نمایی" کند.
ماموریت اصلی آموزش و پرورش: توسعه فرهنگ نماز و قرآن
وزیر پیشنهادی مسعود پزشکیان برای وزارت آموزش و پرورش، مهم‌ترین رسالت این وزارتخانه را "توسعه فرهنگ نماز و قرآن" می‌داند. رسانه‌ها در ایران روز ۲۶ مهرماه سال ۱۴۰۰ از قول علیرضا کاظمی به عنوان سرپرست وزارت آموزش و پرورش، نوشتند: «آموزش و پرورش هرگز نباید مأموریت اصلی خود را که توسعه فرهنگ نماز و قرآن است فراموش کند و تلاوت، تدبیر و تفسیر این کتاب الهی از اهداف نظام تعلیم و تربیت است.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
در این راستا او برنامه‌ها و مسابقات پرشماری را در مدارس کشور تهیه و اجرا کرده است. مثلا تیرماه سال ۱۴۰۰ رسانه‌ها در ایران از قول کاظمی از برگزاری "مسابقات دانش‌آموزی قرآن، عترت و نماز" در ۱۴ رشته مختلف خبر دادند. او ابراز خشنودی کرد که در زمینه قرآن و عترت و نماز "سبد متنوعی" شامل "رشته‌های تفسیر، صحیفه سجادیه، نهج‌البلاغه، احکام، انشای نماز، قرائت، قرائت تحقیق و قرائت ترتیل" پیش‌بینی شده است.
از همین رو است که او خواستار حضور بیشتر طلاب در مدارس است: «ما امروز به‌شدت به طلاب، مبلغان و مبلغات نیاز داریم و رویکرد ما نیز استفاده از تمام ظرفیت‌های حوزه علمیه است.»
کاظمی در همین راستا تلاش گسترده‌ای داشته تا به شکل پررنگ‌تری مساجد را به مدارس "وصل" کند؛ آنچنان که مثلا تابستان سال ۱۴۰۰ اعلام کرد که ۱۵۰ مسجد را به سیستم اوقات فراغت دانش‌آموزان وصل کرده است.
افزون بر این، در زمینه تربیت معلم نیز او بر فعالیت‌های قرآنی تاکید می‌کند: «بخش اعظم فعالیت‌های ما [در دانشگاه فرهنگیان] قرآنی است البته روخوانی و روان‌خوانی قرآن جزو بدیهیات محسوب می‌شود.»
بیشتر بخوانید: از وحید حقانیان چه می‌دانیم؟ راننده‌ای که "دست راست آقا" شد
اسفندماه سال ۱۳۹۷ در همایشی به عنوان "تربیت اسلامی" گلایه کرد که چرا در همه این سال‌ها در نظام آموزشی از "دارالقران‌ها" غفلت شده است و به عنوان "سرباز ولایت" قول داد که از این پس، توجه بیشتر به دارالقران‌ها سرلوحه کار وزارت آموزش و پرورش قرار گیرد.
شستشوی مغزی دانش‌آموزان؛ از ولایت‌پذیری تا استکبارستیزی
علیرضا کاظمی در قالب برنامه‌ها و طرح‌های مختلف درسی و اوقات فراغت و همچنین از طریق تغییر محتوای کتاب‌های درسی دست به اقدام‌های پردامنه‌ای برای شستشوی مغزی دانش‌آموزان زده است.
او از جمله خواستار تقویت روحیه "اسکتبارستیزی" در میان دانش‌آموزان و گنجاندن این موضع در کتاب‌های درسی است: «کتاب‌های درسی در راستای گنجاندن استکبارستیزی نیازمند بازبینی جدی هستند.»
کاظمی در نظام آموزش و پرورش در پی تربیت دانش‌آموزان "ولایت‌مدار" و "ولایت‌پذیر" است، به طوری که اساسا "شاخص موفقیت" جامعه دانش‌آموزی را روحیه ولایت‌پذیری و ولایت‌مداری می‌داند: «دو مساله مهم‌ترین ماموریت ما باید باشد؛ یکی ارتقای بصیرت و معرفت دانش‌آموزان نسبت به انقلاب و دیگری داشتن روحیه ولایت‌مداری و ولایت‌پذیری.»
او همچنین بارها تاکید کرده که ضروری است تا مطالبی در زمینه "فرهنگ شهادت" در کتاب‌های درسی گنجانده شوند و از همین رو است که کاظمی یکی از اصلی‌ترین حامیان اجرای اردوهای "راهیان نور" است: «مهم‌ترین مأموریت آموزش و پرورش نگاه تربیتی به جنگ مقدس است.» در نمونه‌ای دیگر در همان مدت حدودا سه ماهی که در پاییز سال ۱۴۰۰ سرپرستی وزارت آموزش و پرورش را برعهده داشت، صراحتا تاکید کرد که "مطمئن باشید کتب درسی را متناسب با فرهنگ ایثار و شهادت بازبینی و تکمیل خواهیم کرد."
کاظمی در سخنانش همواره از سند بنیادین تحول در نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی دفاع می‌کند و برنامه‌ها و طرح‌هایش را به این سند ارجاع می‌دهد. این سند که در زمان ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد رونمایی شده، عمدتا بر آموزه‌های اسلامی تاکید دارد و اولین هدف کلان مندرج در آن "تربیت انسانی موحد، مؤمن و معتقد به معاد" اعلام شده است.
علیرضا کاظمی از جمله با اشاره به این سند، هدف از آموزش معلمان در "دانشگاه فرهنگیان شهید رجایی" را "قرب الهی در مرتبه اعلا" و "حیات طیبه در مرحله نازل‌تر" توصیف کرده است.
او درباره نحوه گزینش دانشجویان جدید در دانشگاه‌های تربیت معلم، بر میزان مانوس بودن داوطلب‌ها با قرآن و نماز تاکید می‌کند و حتی پا فراتر می‌گذارد و می‌گوید که در درس‌های ریاضی و فیزیک هم "هر چه معلمان به تربیت و قوانین اسلامی پایبندتر و معتقدتر باشند، تأثیر بیشتری بر منش و رفتار دانش‌آموزان خواهند داشت."
در سابقه کاظمی تهیه و اجرای برنامه‌های پرشماری در زمینه امر به معروف و نهی از منکر دیده می‌شود؛ مثلا مهرماه سال ۱۳۹۷ در قالب طرحی خواستار استفاده از ظرفیت معلمان در آموزش امر به معروف و نهی از منکر شد و گفت که ضروری است در هر مدرسه "شورای امر به معروف و نهی از منکر" تعریف شود تا دانش‌آموزان و معلمان به عضویت در این شورا درآیند. او در اوج نوآوری خود گفت که یکی از معلمان در هر مدرسه مسئولیت این شورا را برعهده گیرد و این معلم را "یاور معروف" نام نهاد.
عزاداری گروهی و آنلاین دانش‌آموزان؛ تعریف سرانه اقامه نماز در مدارس
در سابقه علیرضا کاظمی طرح‌ها و برنامه‌های غریبی برای دانش‌آموزان در مدارس دیده می‌شوند. یکی از آنها عزاداری گروهی دانش‌آموزان در سالگرد کشته شدن امام سوم شیعیان در قالب طرحی به نام "احلی من العسل" است. او روز ۱۶ شهریورماه سال ۱۳۹۸ در دفاع از برگزاری این مراسم گفت که ۷۵۰ منطقه آموزش و پرورش و ۳۴ هزار هیات مذهبی فعال در مدارس ۳۲ استان سوگواری "احلی من العسل" را برگزار می‌کنند.
او البته در آن سال ابراز تاسف کرد که مراسم "احلی من العسل" فقط برای دانش‌آموزان پسر است و افزود که در مقابل، مسابقات قرانی کشوری ویژه دانش‌آموزان دختر با عنوان "دختران فاطمی زائرین رضوی" در مشهد برگزار شده است.
کاظمی در زمان شیوع ویروس کرونا نیز اوج خلاقیت خود را نشان داد و مردادماه سال ۱۴۰۰ به عنوان معاون فرهنگی وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد که مراسم "احلی من العسل" به صورت "آنلاین" برگزار می‌شود.
در نمونه‌ای دیگر از این طرح‌ها او روز اول مهرماه سال ۱۳۹۸ به مدیران مدارس سراسر کشور دستور داد تا با مرخصی دانش‌آموزان و معلمانی که متقاضی حضور در مراسم اربعین هستند، موافقت کنند. او در ادامه تاکید کرد: «این صحبتی که بنده انجام می‌دهم به منزله بخشنامه است.»
بیشتر بخوانید: درباره مجتبی خامنه‌ای چه می‌دانیم؟
کاظمی در سخنانی به‌غایت غریب، در دفاع از این تصمیمش اظهار داشت: «قطعاً دانش‌آموزی که اراده دارد کیلومترها راه را به زیارت امام حسین برود این اراده را هم دارد که عقب‌ماندگی تحصیلی خود را با همت و تلاش مضاعف جبران کند.»
در موردی دیگر او به مدیران کل در آموزش و پرورش سراسر کشور دستور داد تا در هر استان "شورای عالی نماز" تشکیل شود و سرانه ویژه‌ای به عنوان "سرانه اقامه نماز در مدارس" درنظر گرفته شود.
مدیر فرهنگی مطلوب "آقا"
علیرضا کاظمی از مدیران مطلوب شخص علی خامنه‌ای است؛ آنچنان که مثلا همچون خامنه‌ای دل پُرخونی از فضای مجازی دارد و خواستار ایجاد "فضای امن در اینترنت ملی و بین‌المللی" است؛ تیپ بسیجی‌هایی که در زمینه‌های فرهنگی و آموزشی فعالیت می‌کنند تا به قول خودشان "نسلی ذوب در ولایت" و "آتش به اختیار" پرورش دهند که به وقت نیاز نظام، هم از دیوار سفارت بالا روند و هم باتوم به‌دست گیرند؛ نسلی که در کتاب‌های درسی‌اش محسن حججی به عنوان الگو تعریف می‌شود، در زنگ تفریحش "سلام فرمانده" می‌شنود و برای اوقات فراغتش نیز مساجد و پایگاه‌های بسیج درنظر گرفته شده‌اند.
خروجی همه این تلاش‌ها، برنامه‌ها و پیش‌بینی‌ها اما اغلب نسلی مخالف با این مفاهیم است؛ دخترانی که تن به حجاب اجباری نمی‌دهند و پسرانی که در مقابل گلوله و باتوم سینه سپر می‌کنند.
علیرضا کاظمی چنانچه به وزارت برسد، همین برنامه‌های یادشده را با فراغ بال و قدرت اجرایی بیشتری پیگیری و اجرا خواهد کرد. هرچه باشد او "وزیر" بزرگترین وزارتخانه در جمهوری اسلامی لقب خواهد گرفت؛ وزیری با انبوهی از برنامه‌ها برای ترویج "فرهنگ شهادت"، امر به معروف و نهی از منکر، "استکبارستیزی و ولایت‌پذیری" با پشتیابی بسیج و مساجد در یک دولت "اصلاح‌طلب".