عقب نشینی دانشگاه علامه طباطبایی و برگرداندن برخی رشته‌های حذف شده
۱۳۹۰ مرداد ۲۰, پنجشنبه
وزارت علوم و دانشگاه علامه طباطبایی اعلام کرده‌اند، در ۱۳ رشته‌ای که پیشتر از لیست رشته‌های علوم انسانی این دانشگاه حذف شده بود، پس از "هماهنگی‌های به عمل آمده" برای نیم‌سال دوم تحصیلی (از بهمن ماه) در برخی دوباره دانشجو خواهد پذیرفت. در اطلاعیه منتشر شده در سایت وزارت علوم ایران، به اضافه شدن مجدد برخی رشته‌های پیشتر حذف شده در مقطع کارشناسی اشاره شده است.
"مديريت دولتی"، "مديريت بازرگانی"، "اقتصاد بازرگانی"، "روان‌شناسی بالینی"، "حسابداری"، "علوم اجتماعی"، "روابط عمومی"، "مشاوره"، "علوم تربیتی"، "روزنامه‌نگاری" دوباره به لیست انتخاب رشته این دانشگاه بازگشته‌اند اما همچنان رشته‌های "علوم سیاسی"، "تاریخ"، "فلسفه" و... از جمله رشته‌های حذف شده هستند.
بشنوید: گفتوگو با علی افشاری
پیش از این رئیس دانشگاه علامه طباطبایی و برخی از مقامات وزارت علوم ایران، "حرکت به سمت تحصیلات تکمیلی" و "توجه به نیاز بازار کار" را از دلایل حذف رشته‌های علوم انسانی معرفی کردند. در همین زمینه قرار است هفته آینده مسئولان وزارت علوم و سازمان سنجش در باره حذف رشته‌های علوم انسانی در دانشگاه علامه طباطبایی به سوالات نمایندگان مجلس پاسخ دهند.
بالاگرفتن اعتراضات
سه‌شنه ۱۹ مرداد ۱۳۹۰، علی عباسپور، رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ایران در گفتوگو با سایت خبرآنلاین، گفته بود: «اصلا قبول نداریم که بازنگری در سر فصل دروس بهانه‌ای برای حذف برخی از رشته‌ها باشد، بسیاری از رشته‌هایی که حذف شده‌اند ارتباطی به بازنگری علوم انسانی ندارند. در واقع بازنگری به رشته‌هایی مربوط می‌شود که دارای تئوری‌های غربی باشند و ما بخواهیم آنها را با اندیشه‌های اسلامی جمع کنیم؛ اما حذف رشته‌ای مانند مترجمی زبان انگلیسی چه ارتباطی به بازنگری در علوم انسانی دارد؟ من اطلاع دارم که رتبه نخست کنکور امسال برای تحصیل در رشته "روان شناسی بالینی" اعلام تمایل کرده بود که این رشته حذف شده است.»
علی افشاری، نماینده پیشین دانشجویان و عضو سابق سازمان ادوار تحکیم وحدت در گفتوگو با دویچه وله، یک علت برگرداندن "غیرمتعارف و شتاب‌زده" رشته‌های حذف شده علوم انسانی را "بالاگرفتن اعتراضات" می‌خواند و چند فرضیه در این‌باره مطرح می‌کند: «یک فرضیه این است که می‌خواستند تست کنند و بر اساس نتیجه این تست، گام‌های بعدی برای اسلامی کردن علوم انسانی را بردارند. فرضیه دوم، ایجاد بحران و حل مصنوعی بحران به‌منظور خلق محبوبیت اجتماعی برای رئیس جمهور است. مشابه صحبت‌های احمدی‌نژاد درباره توقف طرح تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها. فرضیه سوم این است که آنها به هر حال مشکلاتی برای اسلامی کردن علوم انسانی دارند. روش غلط و شتاب‌زده‌ای را انتخاب کرده بودند. در گام اول، دچار مشکل شدند. ولی باید منتظر بود تا به شکل دیگری اسلامی کردن علوم انسانی را جلو ببرند.»
به گزارش روزنامه روزگار، صادق زیباکلام، نظریه‌پرداز ایرانی نیز در روزنامه روزگار نوشته است: «با گذشت بیش از دوسال از برنامه تغییر علوم انسانی از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت علوم تغییر سرفصل‌ها و محتوای ۳۸ رشته علوم انسانی که جای خود دارد، آنان نتوانسته‌اند طی این دو سال دو صفحه مطلب روی هم بگذارند و پس فردا که اول مهر می‌رسد به دانشگاه‌ها اعلام کنند به‌جای آن مطالب منحرف و ظاله غربی، این دو صفحه را که وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین کرده‌اند در دانشگاه‌ها تدریس کنید.»
مشکل اصلی علوم انسانی
آقای زیباکلام معتقد است، طرفداری دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم انسانی از "رقیب اصولگرایان" مشکل اصلی علوم انسانی است. صادق زیباکلام می‌نویسد: «مشکل آنها بیشتر این است که چرا دانشجویان و دانشگاهیان رشته‌های علوم انسانی طرفداران ما نیستند. والا ای‌بسا اگر فارغ‌التحصیلان و دانشجویان همین علوم انسانی فعلی به جای طرفداری از رقیب، از اصولگرایان طرفداری می‌کردند نه مساله اسلامی کردن علوم انسانی مطرح می‌شد، نه کسی به دنبال بومی سازی علوم انسانی می‌رفت، نه در دانشگاه‌ها برای دختران سهمیه در نظر می‌گرفتند، نه ضرورت تفکیک جنسیتی پیش می‌آمد، نه جلوی صدور مجوز رشته‌های علوم انسانی گرفته می‌شد، نه دانشگاه علامه رشته‌های علوم انسانی را حذف می‌کرد و نه هیچ‌یک از تصمیمات و سیاست‌های دیگری که شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت علوم ظرف دو سال گذشته اتخاذ کرده بودند اتفاق می‌افتاد.»
علی افشاری درباره جلسه هفته آینده نمایندگان مجلس با مسئولان وزارت علوم و سازمان سنجش در باره حذف رشته‌های علوم انسانی در دانشگاه علامه طباطبایی می‌گوید: «نظر بخش اکثریت مجلس تفاوت چندانی با مسئولان وزارت علوم ندارد. آنها اگرچه ممکن است با حذف رشته‌ها مخالف باشند، ولی باز به دنبال طرح موهوم اسلامی‌کردن علوم انسانی می‌روند. در این حوزه اشتراک نظر دارند. ولی ممکن است نسبت به این که رشته‌هایی را کلا تعطیل کنند اختلاف داشته باشند. من فکر می‌کنم که این موضوع بُعد سیاسی پیدا می‌کند و دستمایه‌ی رقابت دیگری بین اکثریت مجلس و دولت احمدی‌نژاد خواهد شد. پیش‌بینی می‌کنم فرجامی مشابه طرح تفکیک جنیستی کلاس دانشگاه‌ها پیدا کند. البته تغییر در مدیریت رشته‌های علوم انسانی از ناحیه‌ی خود رهبر جمهوری اسلامی هدایت می‌شود، بنابراین نه مجلس و نه دولت هیچ کدام تأثیری بازدارنده در برابر این سیاست نمی‌توانند داشته باشند.»
شهریور سال ۸۸، آیت‌الله خامنه‌ای با ابراز نگرانی از "تحصیل حدود دو میلیون نفر از سه و نیم میلیون دانشجو در رشته‌های علوم انسانی"، گفته بود: «آموزش بسیاری از رشته‌های علوم انسانی در دانشگاه‌ها، منجر به بی‌اعتقادی به تعالیم اسلامی، ترویج شکاکیت و تردید در مبانی دینی و اعتقادی خواهد شد. علی افشاری بحث درباره اسلامی کردن علوم انسانی را "بی‌معنا" می‌داند و در این باره ادامه می‌دهد: «بحث در این‌باره بی‌معناست چون اساسا در اسلام علم نداریم. اسلام ارزش‌ها را مشخص می‌کند. چیزی که به‌عنوان سنت مطرح است یا علوم انسانی که در سده‌های قدیم مطرح است چیزی نیست که مثلا با نزول قرآن و رسالت پیامبر به‌وجود آمده باشد. تجربه‌ی سه دهه‌ی جمهوری اسلامی به شکل عینی ثابت کرده اسلامی کردن علوم انسانی شدنی نیست. اگر شدنی بود با همان انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها و بازگشایی مجدد دانشگاه‌ها در اوایل انقلاب این اتفاق افتاده بود و الان شاهد بودیم علوم، اسلامی شده‌اند.»
حسین کرمانی
تحریریه: عباس کوشک جلالی