عبدالكريم لاهيجى / انتخاب اعضاى شوراى حقوق بشر سازمان ملل

معه‌هاى حقوق بشر، دعوت به شركت در مصاحبه‌اى در اين باره كرد.

آقای دکتر لاهیجی، سرانجام مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعضای شورای حقوق بشر را انتخاب کرد و ایران که برای عضویت داوطلب شده بود، انتخاب نشد. خواهش مى‌كنم برای شنوندگان ما توضیح بدهید كه چرا؟

عبدالکریم لاهیجی: با توجه به اینکه تقسیم‌بندی بر مبنای جغرافیایی ـ قاره‌ای و به اعتبار وسعت و جمعیت هر یک از قاره‌ها صورت می‌گیرد، قاره آسیا و خاورمیانه ۱۳ عضو دارد و قاره آفریقا هم همینطور. در مورد قاره آسیا ۱۸ کشور داوطلب شده بودند که ۱۳ کشور عضو شدند، به لحاظ اینکه اصولا در آسیا، همچنانکه در آفریقا، به سختی می‌توان ۱۳ کشور را پیدا کرد که کارنامه‌ی قابل قبولی، حتا، بصورت نسبی از نظر وضعیت حقوق بشر داشته باشند. اینجاست که، به اعتقاد من، انتخاب تابعی بوده از متغیر اهمیت و اعتبار دپیلماتیک و سیاسی‌- اقتصادی کشورهای داوطلب و در چنین زمینه‌ای‌ست که چین انتخاب می‌شود، با توجه به اینکه عضو شورای امنیت هم هست، و پاکستان و عربستان سعودی هم انتخاب می‌شوند و ایران انتخاب نمی‌شود. و از این نظر، فکر می‌کنم، یکی از درس‌هایی که می‌شود از این انتخاب گرفت، انزوای ایران است در جامعه بین‌المللی و در سازمان ملل متحد، هم در مقایسه با مقام کشورهای آسیایی و هم‌ بويژه، در مقایسه با کشورهای عرب در دو قاره‌ی آسیاـ آفریقا. در حالیکه بحرین، اردن و عربستان سعودی، اگر به وضعیت این کشورها درمنطقه نگاه کنیم، اینها انتخاب می‌شوند و ایران انتخاب نمی‌شود. درآفریقا هم ما می‌بینیم که سه کشور شمال آفریقا، الجزایر، مراکش و تونس انتخاب می‌شوند. از این نظر است که متاسفانه وضعیت ایران، به لحاظ دولت جمهوری اسلامی، هم از کشورهای آسیایی عقب‌تر است و هم از کشورهای عرب و مسلمان.

همانطور که اشاره کردید، با وجود توصیه‌های سازمانهای مدافع حقوق بشر کشورهایی مثل چین، عربستان سعودی و روسیه را انتخاب کردند. آیا می‌توانیم بگوییم انتقادی که آمریکا کرده بود، در اینمورد که با مقررات جدید برای شورای حقوق بشر بازهم کشورهای ناقض حقوق بشر عضو این شورا می‌شوند، درست است؟

عبدالکریم لاهیجی: انتقاد آمریکا کم‌وبیش درست است، برای اینکه متاسفانه آمریکا خودش هم در سطح کشورهای ناقض حقوق بشر است، بويژه، با وضعیت وخیمی که در کشورهای عراق و تا حدودی افغانستان و در پایگاه نظامی گوانتانامو برای خودش بوجود آورده است. ولی اگر کشورهای عضو سازمان ملل و ما مدافعان حقوق بشر می‌خواستیم از پیشنهادات آمریکا تبعیت بکنیم، اصلا من فکر نمی‌کنم که شورای حقوق بشر بوجود می‌آمد، به لحاظ اینکه آمریکا پیشنهادش این بود که مجمع عمومی با اکثریت سه‌چهارم اعضای این شورا را انتخاب بکند و ما می‌دانیم که در شرایط کنونی هم که با اکثریت نصف باضافه‌ی یک بود، اعضای شورا به سختی انتخاب شدند. یادآوری می‌کنم، مثلا برای عضویت ۱۳ کشور آفریقایی فقط ۱۳ کشور داوطلب بودند. همین وضعیت کم‌وبیش در مورد اروپای غربی و آمریکا هم بوده که برای ۷ عضویت فقط ۹ کشور درخواست عضویت کرده بودند. به عقیده‌ی من، با توجه به اینکه ترکیب سازمان ملل و ساختار منشور سازمان ملل بر این است که تمام کشورهای عضو سازمان ملل حقوق مساوی دارند و می‌توانند در تمام نهادهای سازمان ملل عضویت داشته باشند، به استثنای شورای امنیت، من فکر می‌کنم که نتیجه‌ی بدست آمده برای ما مدافعان حقوق بشر کم‌وبیش قابل پیش‌بینی بوده، با توجه به ترکیب مجمع عمومی سازمان ملل و ساختار سازمان ملل در منشور آن.

با توجه به ترکیب اعضا و ساختار شورای حقوق بشر، انتظار تغییر محسوسی در کیفیت کار و میزان کارآیی این شورا را، از جمله در مورد کشورهایی مثل ایران، دارید؟

عبدالکریم لاهیجی: من این امید را دارم، بخاطر اینکه ترکیب این شورا، هرچند ترکیب آرمانی نیست، اما از ۴۷ کشوری که انتخاب شده‌اند، ۳۰ کشور کم‌وبیش صلاحیت عضویت در این شورا را دارند و تقریبا دوسوم اعضای این شورا واجد صلاحیت هستند. بنابراین، باید امیدوار بود که این شورا کارنامه‌ی بهتری از کمیسیون حقوق بشر داشته باشد، بخصوص که مدت زمان تشکیل‌اش هم بیش از کمیسیون است و حتا اگر طی ماههای آینده شورا مواجه بشود به کشوری مثل عربستان سعودی که در آن وضعیت حقوق بشر به چنان وخامتی رسیده است که نمی‌تواند به عضویت خودش در شورا ادامه بدهد. می‌دانید که در اساسنامه پیش بینی شده است که با اکثریت دوسوم می‌شود عضویت یک کشور را به حالت تعلیق درآورد. در هرحال، من فکر می‌کنم، این شورا با ترکیب کنونی‌اش می‌تواند کارنامه بهتری از کمیسیون حقوق بشر، بویژه، نسبت به دهسال گذشته داشته باشد.

آقای دکتر عبدالکریم لاهیجی، بسیار سپاسگزارم که وقت‌تان را در اختیار ما قرار دادید.