ظریف: روزهای دشواری در پیش است

روزنامه اطلاعات نزدیک به محافل معتدل در ایران در شماره امروز خود سه‌شنبه (۱۹ بهمن/ ۷ فوریه) مصاحبه‌ای مفصل را با محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، منتشر کرده است.

ظریف در این مصاحبه در رابطه با دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، شرایط به قدرت رسیدن، سیاست‌های داخلی جهانی و منطقه‌ای او و نیز اقدام مشخصِ احتمالی‌اش در رابطه با توافق هسته‌ای با ایران، موسوم به برجام، برای نخستین بار به تفصیل سخن گفته است.

وزیر خارجه ایران ظهور ترامپ در پهنه‌ی سیاسی جهان را "نمایانگر یک واکنش تقریبا جهانی به روند جهانی شدن" می‌داند.

از نظر ظریف، ترامپ به عنوان "دورترین" فرد به دستگاه حکومتی آمریکا، از یک سو در سایه‌ی فشارهای برخاسته از یک "واقعیت فناوری" که منجر به نابودی بسیاری از شغل‌ها در آمریکا شد و از سوی دیگر "هزینه‌های پیشرفت" این فناوری که نتیجه‌اش کم شدن کار در ایالات متحده بود، به قدرت رسید؛ فردی که به گفته‌ی ظریف، "هیچ ماشین سیاسی داخلی" نداشته و با وصف شکست در آرای مردمی، توانسته است در آرای الکترال پیروز شود.

رئیس دستگاه دیپلماسی ایران انتظار محاسبه‌پذیری و عملکرد در چارچوب‌های قابل پیش‌بینی را برای چنین پدیده‌ای بی‌جا می‌داند، اما در عین حال معتقد است که بسیاری از پیچیدگی‌ها، متغیرها و واقعیت‌های جامعه‌ی بین‌الملل می‌توانند خود را بر شعارهای ترامپ تحمیل کنند و شعارهای انتخاباتی او را غیر قابل حصول گردانند.

محمد جواد ظریف در مصاحبه خود با روزنامه اطلاعات بر "سیال" بودن دوران گذار کنونی تأکید می‌کند؛ دورانی که در آن همه برای تأثیرگذاری بر روند سیاسی در جهت منافع خود تلاش می‌کنند.

از نظر وزیر خارجه ایران، گرچه روحیات دونالد ترامپ او را به عنوان فردی"مستعد" برای اقدامات نظامی نشان می‌دهند، اما ورود بدون مقدمه به برخوردهای نظامی، مگر در شرایط تحمیلی، با مجموع سیاست‌های ترامپ ناسازگار است.

نگرانی از فرجام برجام

ظریف گرچه توافق هسته‌ای ایران با کشورهای ۱+۵، موسوم به برجام، را "توافقی چندجانبه" می‌نامد که در آن آمریکا تنها تصمیم‌گیرنده و تعیین‌کننده نیست، اما تصویر کاملا روشنی را نیز از آینده‌ی آن با توجه به سیاست‌های ترامپ ترسیم نمی‌کند.

وزیر خارجه دولت روحانی ضمن برشمردن دستاوردهای برجام، به‌خصوص در حوزه‌ی حمل و نقل و نفت، تصریح می‌کند که «ممکن است در ماه‌های آینده کار مقداری دشوارتر شود».

ظریف دلیل مخالفت ترامپ با برجام و یاد کردن از آن به عنوان "بدترین توافق" را در این می‌داند که ایران به دستاوردهای بزرگی در این توافق رسیده و آمريكايی‌ها هم "عادت نكرده‌اند در روابط بين‌‌‌المللی‌شان چيزی كمتر از حداكثر خواسته‌هايشان به دست آورند".

از نظر رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی، "برجام بعد از شكست تمام تلاش‌های آمريكا برای رسيدن به اهدافش" به دست آمده و آمریکایی‌ها در نهایت "به راه‌حل توافقی رضايت دادند".

ظریف سپس با تأکید بر اینکه هیچ‌کس در "راه حل توافقی" به همه اهدافش نمی‌رسد، اقدام احتمالی ترامپ در مقابل توافق هسته‌ای با ایران را اینگونه پیش‌بینی می‌کند: «ممكن است ترامپ برای مذاكره مجدد تلاش كند. معلوم است كه نه ايران و نه اروپايی‌ها ‌مذاكره مجدد را نمی‌پذيرند. جامعه بين‌المللی‌هم قبول نمی‌کند؛ لذا روزهای دشواری را در پيش‌رو خواهيم داشت».

پرهیز ایران از واکنش‌های "عجولانه"

تنها سخنان اخیر ظریف، نشانگر رویکرد خویشتندارانه‌ی دولت جمهوری اسلامی در برابر دولت جدید آمریکا نیست. همین موضع در اظهارات سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز در روز دوشنبه (۱۸ بهمن) در رابطه با رفتار دولت جدید آمریکا در مقابل آزمایش موشکی ایران و اعمال تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی، نمایان بود.

بهرام قاسمی گفته بود: «آنچه از دولت جدید [آمریکا] برمی‌آید نشان می‌دهد که هنوز تا استقرار کامل فاصله دارد و به شکل قابل قبولی که انتظار می‌رود، دولت به صورت یک دولت مستقر وجود ندارد».

سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران، ضمن تأکید بر پرهیز جمهوری اسلامی از واکنش‌های "عجولانه" ادامه داده بود: «صحبت‌هایی [از سوی آمریکایی‌ها] گفته می‌شود که ضد و نقیض است و با هم تطابق ندارد».

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، بارها در جریان کارزار انتخاباتی ریاست جمهوری ایالات متحده و پس از آن، از توافق هسته‌ای با ایران انتقاد کرده و از آن به عنوان "بدترین توافق" یاد کرده است. او در یکی از آخرین اظهارنظرهایش در این باره گفته بود: «ایرانی‌ها باید برای توافق افتصاحی که آمریکا با آنها کرد ممنون می‌بودند». ترامپ در عین حال جمهوری اسلامی را تهدید کرده بود که رئیس جمهوری سابق آمریکا با ایران "مهربان" بوده، اما او نیست.

دولت ترامپ در عین حال در واکنش به آزمایش موشکی اخیر ایران ۲۵ شرکت و فرد مرتبط با برنامه موشکی جمهوری اسلامی را مشمول تحریم‌های جدید خود کرد.

مقام‌های آمریکایی همچنین اعلام کرده بودند که به خاطر دست زدن ایران به آزمایش موشکی، به جمهوری اسلامی "اخطار رسمی" داده‌اند. خود دونالد ترامپ نیز به ایران هشدار داده بود که "با آتش بازی نکند".

همچنین مایک پنس، معاون رئیس جمهوری آمریکا، در پی وضع تحریم‌های جدید آمریکا به خاطر آزمایش موشکی ایران، با لحنی تهدیدآمیز خطاب به ایران گفته بود: «ایران بهتر است نگاهی به تقویم کند و ببیند که شخص جدیدی بر سر میز دفتر کار ریاست جمهوری آمریکا نشسته و به صلاح این کشور است که عزم رئیس‌جمهور جدید آمریکا را آزمایش نکند».