طولانی‌ترین خط لوله‌‌ی گازی جهان افتتاح شد

پیروزی چین در بازار گازی آسیای میانه

هو جین تائو، رئیس جمهور چین، روز جمعه سفر کاری خود به آسیای میانه را آغاز کرد. وی در مراسم افتتاحیه‌ی خط لوله‌ی ترکمنستان به چین، در منطقه‌ی "سامان تپه"، در شمال شرقی این کشور شرکت کرد. مقامات ترکمنستان گفتند، بخشی از گاز این خط لوله از حوزه‌ی گازی آمودریا و بخش دیگر آن نیز از منطقه‌ی گازی باغتیارلیق تامین خواهد شد. عملیات کشف و حفاری چاه‌های نفت و گاز میدان باغتیارلیق در دست شرکت‌های نفت و گاز چین بود. بوسیله خط لوله جدید، سالاله ۴۰ میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان با عبور از خاک ازبکستان و قزاقستان به پکن خواهد رسید.

چینی ها تشنه انرژی آسیای میانه هستند

به نظر دانگ هونگ چانگ، یکی از مسئولین بخش اقتصادی دویچه وله، سیاست خارجی چین در آسیای میانه بر اساس روابط تجاری و اقتصادی تنظیم می‌شود. وی در گفت‌وگو با بخش فارسی دویچه وله می‌افزاید، در درجه نخست چین قصد دارد نیازمندی‌های خود به انرژی را از طریق کشورهای همسایه، یعنی آسیای میانه، تامین کند: «رشد بیش از اندازه‌ی اقتصادی سبب شده است که چین نیاز شدیدی به انرژی داشته باشد و کشورهای آسیای مرکزی نیز از لحاظ انرژی بسیار غنی هستند».

با توجه به سرمایه‌گذاری هنگفت چین در عرصه‌ی انرژی آسیای میانه و حوزه‌ی دریای خزر، کارشناسان بر این باورند که چین تابه‌حال موفق‌تراز روسیه و اتحادیه اروپا عمل کرده است.

اروپایی ها دست خالی ماندند

برخی از صاحب‌نظران غربی امور گاز، از جمله ولادیمیر سوکور، کارشناس موسسه‌ی تحقیقی جیمز تاون فوندایش در واشنگتن، در گفت‌وگو با بخش فارسی دویچه وله پیش از این ادعا کرده بودند که صدور گاز ترکمنستان به چین مقرون به صرفه نخواهد بود و چین از تجهیزات فنی مدرن برخوردار نیست و احداث خط لوله‌ی ترکمنستان به چین بدون کمک غرب امکان‌پذیر نخواهد بود.

این کارشناس، دور بودن چین از چاه‌های نفت و گاز آسیای میانه را نیز دلیل آورده بود. اما بر خلاف گفته‌ی ولادیمیر سوکور، این خط لوله دروقت تعیین شده افتتاح شد.

چین قوی‌تر از کنسرن های انرژی غربی

دولت ترکمنستان در آستانه‌‌ی افتتاح این خط لوله اعلام کرد که صدور گاز به چین را به مدت ۳۰ سال تضمین می‌کند. کارشناسان غربی مقدار گاز ترکمنستان را نیز به اشتباه برآورد کرده بودند. سوکور که یکی از همین کارشناسان گازی شمرده می‌شود، به این سئوال ما چنین پاسخ می‌دهد: «صدور گاز ترکمنستان به چین و افتتاح خط لوله‌ی جدید، برای من و برخی دیگر از کارشناسان امور گازغافلگیرکننده بود. ما کمتر به سیاست "کاپیتالیستی دولتی" چین اهمیت داده بودیم و پیش‌بینی نمی‌کردیم که دولت چین خط لوله را احداث کند». سوکور در ادامه‌ی صحبت‌هایش نتیجه می‌گیرد، چین قوی‌تر از کنسرن‌های غربی وارد میدان شده و سیاست‌های آن بر اساس برنامه‌های استراتژیک این کشور تنظیم می‌گردد، نه بر اساس سود اقتصادی.

وضعیت ایران چگونه خواهد بود؟

رسانه‌های ترکمنستان گزارش می‌دهند تا پایان سال جاری میلادی، خط لوله‌ی دوم این کشور به ترکمنستان نیز با حضور محمود احمدی‌نژاد و بردی محمداف، رئیس جمهور این کشور، افتتاح خواهد شد. ایران به دلیل همسایگی و نزدیکی به منابع گازی ترکمنستان، درقیاس با دیگر رقبای خود شانس بیشتری برای خرید و ترانزیت گاز ترکمنستان دارد.

کارشناسان امور گاز، خط لوله‌ی دوم ترکمنستان به ایران را از این جهت مهم تلقی می‌کنند که بوسیله آن ظرفیت گاز صادراتی ترکمنستان به ایران تا حدود ۲۲ میلیارد متر مکعب در سال افزایش خواهد یافت. این مقدار گاز به‌نظر ولادیمیر سوکور، نصف حجم گاز صادراتی ترکمنستان به روسیه است و این خط لوله شانس ایران را برای ترانزیت گاز ترکمنستان بیشترمی‌کند. سوکور تاکید می‌کند انزوای ایران در عرصه‌ی گاز غیرممکن است.

خط لوله‌ی ترکمنستان به چین و ایران، یکی از بزرگترین پروژه‌های انرژی پس از فروپاشی شوروی به حساب می‌آید. این خطوط گازی انحصار و تسلط روسیه را به انرژی منطقه کاهش داده و شانس جدیدی برای تنوع راه‌های انتقال گاز منطقه بوجود آورده است.

طاهر شیرمحمدی

تحریریه: بابک بهمنش