ضرب‌الاجل ترکمنستان برای فروش گاز به ایران
۱۳۸۷ آبان ۸, چهارشنبه
ایران برای تأمین گاز مناطق شمال کشور به گاز ترکمنستان وابسته است. روزنامه اعتماد با استناد به منابع غیررسمی ترکمنستان می‌نویسد، این کشور پیشنهاد ۴۵۰ دلار را برای هر هزار متر مکعب گاز طلب کرده است. اگر دولت ایران این قیمت را نپذیرد از اول ژانویه سال ۲۰۰۹ شیرهای گاز ترکمنستان به روی ایران بسته می‌شود. به نظر برخی از کارشناسان امور گاز، توافق بر سر قیمت گاز بدون توافق بر سر قیمت پایه از اهمیت چندانی برخوردار نیست.
تضمینی برای ادامه صادرات نیست
برای ادامه صادرات گاز ترکمنستان به ایران چه ضمانت اجرایی وجود دارد؟ برخی از کارشناسان از جمله دکتر هومن پیمانی، صاحب‌نظر در امور مسائل آسیای میانه و قفقاز معتقدند که ترکمنستان گاز خود را قطع نخواهد کرد. وی در مصاحبه با بخش فارسی دویچه وله می‌گوید: «به طور کلی هیچ تضمینی نیست، ولی ترکمنستان در حال حاضر برای صدور کالاها و نفت و گاز خود دو راه بیشتر ندارد: یکی ایران است و دیگری روسیه. از این جهت من فکر نمی‌کنم به صلاح دولت ترکمنستان باشد که با پافشاری بیش از حد در افزایش قیمت آن هم در حدی که با واقعیت‌های موجود در منطقه هم‌ساز نباشد، بخواهد روابط خود را با ایران تیره بکند. من فکر نمی‌کنم هدف ترکمنستان این باشد. به نظر من این غیرواقع بینانه است که دولت ترکمنستان با علم به اینکه در فصل سرما ایران نیاز به گاز خواهد داشت، دوباره گاز خود را قطع بکند و روابط خود را به طرز فاجعه‌باری تیره سازد. حالا ممکن است این مسئله در اویل زمستان به وقوع بپیوندد ولی پافشاری دولت ترکمنستان روی این مسئله با منافع درازمدت این کشور سازگار نیست.»
مذاکره مقامات دو کشور
پیش از پایان موعد قرارداد گاز دو کشور، غلامحسین نوذری، وزیر نفت جمهوری اسلامی و قربانقلی بردی محمد اف رئیس جمهور ترکمنستان در دیداری که داشتند بر سر افزایش حجم گاز صادراتی از ترکمنستان به ایران و حضور فعال‌تر ایران در صنعت نفت و گاز توافق کردند. سفیر ایران در ترکمنستان تائید می‌کند که در دیدار نوذری با وزیر نفت ترکمنستان موضوع قیمت گاز مورد بررسی قرار گرفت ولی تا کنون طرفین توافقی بر سر قیمت پایه گاز حاصل نکردند.
با وجود این، آیا امکان موافقت بر سر قیمت نهائی گاز در موعد مقرر هست؟
آقای پیمانی، کارشناس ایرانی معتقد است: «ترکمنستان بخش بزرگی از درآمدش حاصل از صادرات گاز و پنبه است. در نتیجه یکی از مسائلی که در عرض ۱۶ سال گذشته ترکمنستان با آن روبروست مسئله چگونگی صادرات بوده. به نظر من حصول توافق بین دو کشور کاملا عملی است. حالا ممکن است بر سر قیمت گاز چک و چانه زدن‌ها ادامه پیدا بکند ولی در تحلیل نهائی دو کشور بر سر این مسئله توافق خواهند داشت.»
احتمال قطع گاز و برون‌رفت از مشکل
سید رضا کسایی‌زاده، معاون وزیر نفت و مدیر عامل شرکت ملی گاز جمهوری اسلامی ایران می‌گوید که قیمت پایه گاز صادراتی ترکمنستان در سال آینده میلادی به زودی مشخص می‌شود، ولی احتمال قطع شدن گاز ترکمنستان را حتی مقامات ایرانی هم تائید می‌کنند.
برای برون‌رفت از این مشکل چه باید کرد؟
آیا جمهوری اسلامی ایران با ذخیره عظیم گازی خود پیشنهاد همسایه شمالی را خواهد پذیرفت یا اینکه باید راه چاره دیگری اتخاذ کند؟
در این خصوص هومن پیمانی، کارشناس ایرانی چنین توضیح می‌دهد: «ایران باید نیاز خود را به واردات گاز متوقف کند، برای اینکه خود ایران دومین ذخیره گاز دنیا را دارد و با وجود داشتن چنین ذخیره‌ای واردات گاز به ایران با واقعیت‌های ایران و نیازهای کشور همخوانی ندارد.»
ایران روزانه ۲ میلیون لیتر از ترکمنستان بنزین وارد می‌کند. حجم مبادلات تجاری دو کشور حدود یک ملیارد و ۸۰۰ میلیون دلار است. برخی از کارشناسان محلی می‌گویند که جمهوری اسلامی و ترکمنستان منافعی فراتر از گاز دارند و قطع مجدد گاز تاثیر بدی بر روابط اقتصادی دو کشور خواهد گذاشت.
اکنون با فرا رسیدن فصل سرما نگرانی مردم به‌ویژه در شمال کشور که به شدت به گاز صادراتی ترکمنستان وابسته‌اند نیز افزایش می یابد. نمایندگان مجلس و مقامات استان‌های شمالی پیش از بروز سرما هشدار داده‌اند که این بار بایستی مذاکره بر سر تعیین نرخ گاز تسریع یابد.