شلوار جین به قیمت مرگ کارگران ترک
۱۳۸۸ فروردین ۵, چهارشنبه
به‌گزارش سایت اینترنتی "اشپیگل آنلاین" تاکنون نزدیک به ۱۰۰ نفر از جوانان روستای تاسلیکای و ده‌های اطراف آن در شرق آناتولی ترکیه، به‌بیماری‌ریوی دچار شده‌اند که در بسیاری موارد درمان‌ناپذیر است. تاکنون ۷ نفر نیز بر اثر همین بیماری جان باخته‌اند. این جوانان فقیر اغلب برای یافتن کار و ساختن آینده‌ای بهتر در شهرهایی مانند استانبول به کار در کارگاه‌های تولید شلوار جین مشغول شده‌اند. شباهت دیگری نیز در میان افراد مبتلا به این بیماری به‌چشم می‌خورد. بسیاری از آنها در کارخانههایی کار کرده‌اند که شلوارهای جین شیری‌رنگ و سنگشور به اروپا ارسال می‌کنند. این نوع شلوارهای جین که در نگاه نخست کهنه به‌نظر می‌رسند، از مدتی پیش در بازار مد شده‌اند.
تنفس از ذره‌های حاوی کوارتس در هوای چنین کارگاه‌هایی کارگران را به نوعی بیماری ریوی به‌نام سیلیکوزیس مبتلا می‌کند که در آن شش‌های بیمار از درون سخت می‌شود و فرد در حالت‌های پیشرفته‌ی آن در اثر خفگی می‌میرد.
سودهای کلان و کارگران بیمار
در سپتامبر سال ۲۰۰۸ یکی از کارگران بیمار به نام عبدالحلیم که چندی در یکی از همین کارخانه‌‌ها کار کرده بود، همراه فرد دیگری برای ضبط شرایط کار کارگران با دوربین مخفی به‌عنوان خریدار شلوار جین، وارد یکی از مکان‌های سنگشور کردن شلوارها شد. تصویرهایی که این دو از محل تهیه کردند، از تجارتی پرسود حکایت داشت که به بهای بیماری کارگران انجام می‌گرفت. در فیلمی که این دو نفر از محل تولید چنین شلوارهای تهیه کردند، حفره‌هایی در دیوار به‌چشم می‌خورند که کارگران جوان در آنها با لباس‌های مخصوص و ماسک تنفس با حرکت‌های منظم، پارچه‌ها را با دستگاه‌های سنگین فشار و پاشیدن شن کم‌رنگ می‌کنند تا رنگ خاکی مورد نظر بر پارچه ظاهر شود. اگر در این حین غبار برخاسته از پارچه وارد مجرای تنفس شود، بیماری ریوی سیلیکوزیس در انتظار فرد خواهد بود.
آبجو و شیر به‌عنوان دارو!
بعضی از کارفرمایان ترک که شلوارهای جین را آماده می‌کنند، به‌کارگران ساعتی یک یورو (تقریباَ ۱۳۰۰ تومان) می‌پردازند. آنها به کارگران خود توصیه می‌کنند، شیر یا آبجو بنوشند تا مواد سمی از بدن آنها دفع شوند. بسیاری از کارگران نمی‌دانند شن به‌کار رفته در دستگاه تولید این شلوارهای جین، تا چه حد برای ریه‌های آنها خطرناک است. در این میان شمار مبتلایان به بیماری سیلیکوزیس در استانبول افزایش یافته است. در آغاز مراجعه‌ی کارگران جوان پزشکان را متعجب می‌کرد؛ زیرا این نوع بیماری نه در کارخانه‌های نساجی، بلکه در میان معدنچیان به‌چشم می‌خورد. زکی کیلیک‌اصلان، استاد درمانگاه دانشگاه استانبول، تاکنون ۷۰۰ مورد مبتلا به سیلیکوزیس را ثبت کرده که البته آمار رسمی این نوع بیماران است.
این پزشک دانشگاهی توضیح می‌دهد که جریان شن، زیر فشار بالای دستگاه، سیلیکن تولید می‌کند که پس از تماس با اکسیژن تبدیل به کوارتس می‌شود. اگر این ترکیب پس از تنفس وارد شش‌های فرد شود، سختی بافت داخلی شش و ایجاد بافت‌های اضافه را در پی دارد که می‌تواند باعث سرفه، کاهش وزن، تنگی نفس و در حالت پیشرفته، خفگی شود.
پیشگیری و مبارزه
زکی کیلیک اصلان، پزشک استانبولی، مخالفت خود را با کاربرد شن در دستگاه‌های فشار اعلام کرده و خواستار ممنوعیت آن شده است. اما نظر او در میان مقام‌های ترک بازتاب چندانی نداشته است؛ زیرا مراکز تولید این نوع پارچه و شلوار جین بیرون از محدوده‌ی کنترل حکومتی هستند.
هر سال صدها هزار شلوار جین روانه‌ی بازارهای سیاه اروپا می‌شوند، که با روش پیش‌گفته تولید شده‌اند. هزاران جوان کرد در کارخانه‌های تولیدی آنها، گرفتار بیماری‌های مهلک ریوی می‌شوند.
در سال ۲۰۰۸ کارگران چنین کارخانههایی همراه با حامیان خود، نخستین تظاهرات را علیه این روند در استانبول برگزار کردند. یکی از شعارهای آنها این بود:" شلوارهای جین، رنگ روشن می‌گیرند، زندگی ما تیره می‌شود!"
در این فاصله کمیته‌ی همبستگی با این کارگران تشکیل شده است. به‌گفته‌ی فولیا آیاتا، از فعالان این کمیته، آنها قصد دارند، شرکت‌ها را وادار به افشای نام تولیدکنندگانی کنند که از شن و دستگاه‌های فشار برای کم‌رنگ کردن شلوارهای جین استفاده می‌کنند.
از نظر او ممکن است شرکت‌های نساجی بین‌المللی در این ماجرا درگیر باشند و بسیاری از آنها با شرکت‌های فرعی ترک همکاری می‌کنند.