شصتمين سالگرد تآسيس اتحاديه عرب
۱۳۸۴ فروردین ۱, دوشنبه
اتحاديه عرب در دوره شصت ساله موجوديت خود شاهد موفقيتهاى واقعاً بزرگ و چشمگير نبوده و نتوانسته مانع يا حلال درگيريهاى ملل عرب بين خود آنها يا با ساير كشورها باشد، از جنگ يمن گرفته تا حمله نظامى عراق به كويت و از مسئله صحرى غربى گرفته تا وضع مصيبت بار دارفور در سودان. اين واقعيت را كه اتحاديه عرب ببرى است كاغذى از آنجا هم ميتوان فهميد كه بيشتر سران و رهبران كشورهاى عضو از شركت در جلسات مرتب و ادوارى خود عذر ميخواهند و كنار ميمانند. علت اين عدم تآثير و كارآئى ممكن است در اين امر نهفته باشد كه جمع شدن چند كشور گرد يكديگر براى رفع يك خطر واقعى يا واهى كافى نيست، در حاليكه علت تآسيس اين سازمان تشكيل و سپس وجود كشور و دولت مستقل اسرائيل بود.
اين ترس يا فرض، كه دولت يهود عامل و حامل بازگشت قدرتهاى استعمارى به منطقه خواهد شد، شناختى غلط از واقعيات دوره پس از جنگ جهانى دوم بود، ولى همين تصور باطل هنوز هم در مغز و فكر بسيارى از اعراب باقى مانده است.
ولى بايد تصديق كرد كه اين اتحاديه در اين بين نظر و موضعى جديد در قبال اسرائيل اتخاذ كرده و شاهد اين مدعا اينكه اتحاديه عرب در كنفرانس عالى خود در بيروت به دولت اسرائيل پيشنهاد صلح و برسميت شناختن آن دولت را داد با اين شرط كه اسرائيل از اراضى متصرفه در سال ۱۹۶۷ ميلادى خارج شود و با تشكيل دولت مستقل فلسطين موافقت كند.
بنظر ميرسد كه جهان عرب از نقاط مشترك و وحدت كلام كافى برخوردار نيست كه بتواند اين سازمان را بصورت وسيله اى سازنده و مفيد براى همه كشورهاى عضو درآورد. عليرغم ابراز وفادارى و همبستگى مكرر، بسيارى از كشورهاى عربى با يكديگر رقابت ميورزند يا حساب خرده هاى قديمى دارند كه هنوز تسويه نشده، يا پيرو راههاى عقيدتى مخالف يكديگر هستند. يك نكته مهم ديگر اينكه وجه مشخصه همه آنها كمبود آزادى و دمكراسى است، در حاليكه واقعيت اينست كه رژيمهاى خودكامه فاقد وجوه مشترك با يكديگر براى مبارزه در راه آرمانى واحد هستند، و اگر در اروپا هم چنين وضعى وجود ميداشت تشكيل اتحاديه اروپا ممكن نميبود.
يك موضوع را نيز نبايد فراموش كرد و آن اينكه فكر و اعتقاد كشورهاى عربى_ هر يك براى خود _بيشتر معطوف جهان غير عرب است تا كشورهاى عربى همسايه، مثلآ مراكش و لبنان مسحور فرانسه هستند و بيشتر كشورهاى ساحلى خليج فارس متوجه انگلستان و همه با هم مريد آمريكا،آنهم با وجود سوء ظنى كه نسبت به اين كشور دارند.