سیاست ایران در افغانستان:<br> شریک دزد و رفیق قافله؟

حکایت "بسته‌های پولی" که مقامات جمهوری اسلامی به رئیس دفتر کرزای رئیس‌جمهور افغانستان داده‌اند، همچنان باقی است. صحبت از "میلیون‌ها دلار" پول است که از طرق غیر دیپلماتیک توسط سفیر ایران در افغانستان به عمر داودزای رئیس دفتر کرزای تحویل داده شده است.

حامد کرزای در یک کنفرانس مطبوعاتی تایید کرد که رئیس دفتر وی هر سال دو بار بین ۵۰۰ هزار تا ۷۰۰ هزار یورو پول نقد از ایران دریافت کرده است. وی تصریح کرد که از دریافت پول‌ها خبر داشته است.

رئیس‌جمهور افغانستان دریافت این پولها را در راستای کمک‌های مالی بین‌المللی به دولت افغانستان پس از سقوط طالبان اعلام کرد.

این خبر در حالی منتشر شده که خبر ارسال کمک‌های نظامی ایران به نیروهای طالبان نیز همچنان بر سر زبانهاست. ژنرال پترائوس، فرمانده نیروهای ناتو در افغانستان بارها به طور مشخص اعلام کرده که جمهوری اسلامی ایران به طالبان کمک‌های مالی و تسلیحاتی ارسال می‌کند، ادعایی که پیوسته با تکذیب ایران مواجه شده است.

احمد سعیدی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی مقیم کابل به سیاست‌های دوگانه ایران در قبال افغانستان اشاره کرده و معتقد است دادن این پولها به کرزای برای پوشاندن کمک‌هایی است که ایران به طالبان می‌کند. او می‌گوید: «ما نباید فراموش کنیم که ایران در مورد افغانستان سیاست دوگانه‌و دوپهلویی را دنبال می‌کند. از یکطرف دزد را می‌گوید هوشیار باش و صاحبخانه را می‌گوید بیدار باش! به باور من این پول‌هایی که به آقای داودزی رئیس دفتر حامد کرزای پرداخت شده، خلاف ماده‌ی ۴۲ قانون اساسی افغانستان است. یعنی نقض صریح و زیرپا گذاشتن قانون اساسی افغانستان است. این پول‌ها به باور من به این خاطر داده شده که اگر ایران کارهایی منفی در افغانستان انجام می‌دهد، حداقل ریاست جمهوری روی آن کارها پرده‌ای خاکی بپوشاند».

سعیدی همچنین به مداخلات دولت ایران در امور داخلی افغانستان اشاره کرده و چنین می‌گوید: «از شش سال قبل به این طرف ایران در امور افغانستان مستقیم و غیرمستقیم مداخلاتی داشته و نیروهای مخالف دولت افغانستان را تغذیه می‌کرده است. اما هر وقت اعتراضی صورت می‌گرفته، از طرف دولت افغانستان روی آن پرده انداخته شده است. یعنی گفته می‌شود که ایران دوست و همسایه‌ی ماست. یعنی گویا کوشش می‌شده مداخلات ایران پنهان نگه داشته شود».

رئیس خبرگزاری صدای افغان در کابل اما نظر دیگری دارد. وی که این روزها برای شرکت در نمایشگاه مطبوعات به دعوت دولت ایران در تهران به سر می‌برد در این مورد به دویچه وله گفت: «دولت جمهوری اسلامی ایران از ابتدای دولت آقای کرزای تا کنون سعی‌اش براین بوده که دولت آقای کرزای تقویت و حمایت شود و تأمین صلح و ثبات در افغانستان فراهم شود. چون واقعیت امر این است که افغانستان به هر میزانی که امنیت داشته باشد و صلح و ثبات در آن برقرار باشد، به نفع کشورهای همسایه و به‌خصوص کشور جمهوری اسلامی ایران است که نیاز به امنیت در اطراف خودش دارد».

آقای حسین مزاری معتقد است دریافت این پولها چیز عجیبی نیست و در راستای کمک‌هایی است که تمامی دولتها به افغانستان می‌کنند. او می‌گوید: «دادن پول کشورهای خارجی برای دولت افغانستان یک امر معمول به نظر می‌رسد، به‌خصوص بعد از به‌وجود آمدن شرایط جدید و سقوط طالبان افغانستان نیاز به کمک‌های جهانی داشته است و من فکر می‌کنم که اگر دادن پول دولت ایران به آقای کرزای صحت داشته باشد، قطعاً در همین راستا باید باشد و اگر هم پولی دولت ایران به افغانستان داده است، قطعاً در راستای کمک‌برای بازسازی و تأمین امنیت در افغانستان خواهد بود».

آقای مزاری معتقد است شیوه دادن این پول-به صورت بسته‌های یورو و نقدی که در رسانه‌ها توصیف شده، نمی‌تواند صحت داشته باشد.

هدف ایران: کمک به افغانستان یا ضربه زدن به امریکا؟

برخی از تحلیلگران معتقدند سیاست‌های دوگانه جمهوری اسلامی در افغانستان تنها به دلیل حضور نیروهای خارجی در این کشور است. در حقیقت اگر این نیروها در افغانستان نباشند جهت سیاست ایران نیز تغییر خواهد کرد.

آقای مزاری اما می‌گوید وجود این نیروها نه در حسن نیت کنونی ایران تاثیرگذار بوده و نه با خروج آنها از افغانستان سیاست ایران تغییر چندانی خواهد کرد. او می‌گوید: «در این که وجود نیروهای غربی و ناتو در افغانستان موجب نارضایتی ایران است، جای شکی نخواهد بود. اما این موضوع به‌هیچ‌وجه تاکنون باعث نشده که جلوی حسن نیت و همکاری‌های جمهوری اسلامی ایران را نسبت به دولت و مردم افغانستان بگیرد».

احمد سعیدی اما معتقد است تمامی جهت‌گیری‌های دولت جمهوری اسلامی در قبال افغانستان زیر سایه وجود نیروهای امریکایی در این کشور است. او معتقد است در حقیقت ایران قصد ضربه زدن به امریکا را دارد: «هدف ایران شکست دادن مردم افغانستان نیست بلکه ضربه زدن بر منافع آمریکا و قوای آمریکا در منطقه است. چون آمریکا دشمن دیرینه‌ی ایران است. برای همین کوشش می‌کند که آمریکا در افغانستان ورشکست شود و از افغانستان با سرافکندگی بیرون رود این از آرمان‌های ایران است».

میترا شجاعی

تحریریه: فرید وحیدی