سهم مردم ایران از تنگناهای تحریم
۱۳۹۱ خرداد ۲۵, پنجشنبه
شورای امنیت سازمان ملل تاکنون چهار قطعنامه تحریم سنگین علیه ایران تصویب کرده است. آمریکا و اتحادیه اروپا در صددند با تحریم‌های یکجانبه و هوشمند، اقتصاد ایران را فلج کرده و رهبران جمهوری اسلامی را وادار به تغییر رویه در برابر جامعه جهانی سازند.
مقامات جمهوری اسلامی همواره بر بی‌اثر بودن تحریم‌ها تاکید کرده‌اند، اما با تشدید فشارها و تنگ‌تر شدن عرصه، برخی از مقامات دولتی به تاثیر گزنده آن بر اقتصاد و صنعت کشور اعتراف کرده‌اند. محمود بهمنی، رئیس بانک مرکزی جمهوری اسلامی، چندی پیش به صراحت تحریم‌های اعمال‌شده علیه جمهوری اسلامی را یک «جنگ تمام عیار اقتصادی» خواند و گفت: «شرایط تحریمی، شرایطی به مراتب سخت‌تر از یک جنگ فیزیکی ایجاد کرده است.»
پروژه‌های هسته‌ای ایران با شعارها و تبلیغاتی گسترده به شهروندان ایرانی معرفی شده‌اند. پاره‌ای دبیرستان‌ها، موسسات آموزشی یا خیابان‌های این کشور نام "انرژی هسته‌ای" بر خود دارند. انرژی هسته‌ای "حق مسلم" همه شهروندان خوانده شده اما آنها در عمل به جای دستیابی به رفاه تکنولوژیک وعده شده یا سربلندی ملی، با سلب بسیاری از حقوق خود از جمله امنیت اقتصادی روبرو شده‌اند.
رشد بیکاری، گرانی، تورم، افت تولید و ورشکستگی بسیاری صنایع کوچک و متوسط از ملموس‌ترین نشانه‌های تحریم‌ها در ایران هستند.
تحریم‌ها از جمله به انزوای سیاسی ایران انجامیده و صنعت کم رونق توریسم در این کشور را بیش از پیش با دشواری همراه کرده‌اند. مشغله و معاش گروهی از شهروندان که در گرو گرمتر شدن بازار گردشگری بود، اینک چشم‌اندازی ندارد.
مدیر یک آژانس گردشگری می‌گوید: «تحریم‌ها مستقیم روی کار ما ممکن است تاثیر نگذاشته باشد اما نمای بیرونی ایران، باعث شده که کار ما خراب شود. وضعیت سیاسی کنونی باعث شده که کار اصناف "تراول اجنسی" که پول و توریست خارجی می‌آورند کساد شود. ما در انتقال خرده ریزهای مالی اندک خود هم باید با احتیاط عمل کنیم و اسم ایران را نیاوریم. کار من الان در مرحله صفر است و فکر می‌کنم بقیه هم همینطور باشند. من به استیصال رسیدم. خیلی‌ها با بلیط فروشی دارند کار خود را ادامه میدهند اما من نمی‌دانم چه کار کنم.»
چرخ تولید بسیاری کارخانه‌ها و صنایع خصوصی در ایران به دلیل تحریم‌های بانکی و فنی خوابیده است. اکثر این صنایع خودکفا نیستند و برای خرید قطعات مورد نیاز خود از کشورهای غربی ناچارند بهای گزافی به واسطه‌ها بپردازند و ریسک رفتن در فهرست سیاه را نیز به جان بخرند. بالا رفتن قیمت تمام شده هر کالای صنعتی اما به معنای کمتر شدن شانس آن برای فروش در بازار رقابت‌هاست.
مدیرعامل یک کارخانه ریخته‌گری با اشاره به تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم تحریم‌ها در عرصه‌کاری خود می‌گوید: «اثر مستقیم تحریم‌ها آن است که ما برای ۱۵ الی ۲۰ درصد تاسیساتی که می‌سازیم باید از خارج از کشور و مشخصا از آلمان مواد اولیه وارد کنیم. اینها با مشکل روبرو شده‌اند و همین باعث شده که باقی تاسیسات ما ناقص مانده و تکمیل نشوند. تاثیر غیرمستقیم این است که باقی صنایع که مصرف کننده تولیدات ما هستند، با بحران‌های کاری و مالی روبرو شده‌اند و در نتیجه مشتریان و سفارش‌دهندگان ما از دست رفته‌اند. وقتی ما در بهترین حالت با ۵۰ درصد ظرفیت خود کار کنیم، ناچار می‌شویم درصد بالایی از کارکنان و پرسنل خود را تعدیل و اخراج کنیم و همین به خیل بیکاران جامعه اضافه می‌کند.»
گرانی افسارگسیخته از دیگر پیامدهای تحریم ایران است. هدف تحریم‌ها، زیرفشار گذاشتن مقامات و مسئولان جمهوری اسلامی برای تغییر در طرحهای هسته‌ای است اما انرژی مردم کوچه و بازار نیز به همان نسبت برای تامین مایحتاجی که بهای آنها گاه ساعت به ساعت بیشتر می‌شود، تحلیل می‌رود.
رکود و تورم با تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌ها بیش از پیش بر دوش مردم سنگینی می‌کنند. یک خانم خانه‌دار می‌گوید: «تاثیر تحریم وحشتناک است. همه چیز ساعت به ساعت گران می‌شود، حتی نرخ چیزهایی که اصلا ربطی به تحریم ندارند، مثل کارهای خدماتی گرانتر شده‌اند. مثلا یک سلمانی که مو کوتاه می‌کند، نه مواد اولیه از خارج می‌آورد نه وسایلش به تحریم ربطی دارد، نرخ خود را دو برابر می‌کند. در حقیقت تحریم‌ها باعث شده که همه چیز گران شود و این تاثیری دوجانبه داشته است. همه کسانی که دستشان در کار است، یک چشمشان به مشتری است و یک چشمشان به اخبار که نتیجه فلان نشست و مذاکره چه شد، تا برای قیمت‌ها تصمیم بگیرند.»
همکار یک شرکت بازرگانی نیز در توضیح دشواری‌های کاری می‌گوید: «ما با دوبی کار می‌کردیم اما دولت دوبی هم سختگیری‌های زیادی می‌کند و نمی‌گذارد شرکت‌های ایرانی درهم به خارج حواله کنند. واسطه‌های بانکی هزینه‌های ما را خیلی بالا برده‌اند و الان باید برای هر حواله کلی کارمزد اضافی بدهیم. ما تاکنون با یک شرکت آلمانی کار می‌کردیم اما دیگر از طریق دوبی هم نمی‌توانیم پول حواله کنیم و کارمان خوابیده است.»
هر چند تحریم‌های جاری علیه ایران به نفع بسیاری سودجویان اقتصادی، دلالان بازار ارز یا محتکران کالاها تمام شده اما در این میان، صنعتگران و تولید کنندگانی نیز وجود دارند که توانسته‌اند در شرایط سخت تحریم و کمبود، فرصتی برای عرض اندام و کنار زدن رقبا پیدا کنند.
مدیر یک کارگاه قالب‌سازی می‌گوید: «در بیشتر صنایع داخلی تحریم ایجاد فشار کرده اما برای ما که یک کارگاه نسبتا کوچک صنعتی هستیم، این تحریم‌ها مثبت است. زیرا مصرف‌کنندگان این کالاها باید به جای رقبای ما و کارخانه‌های بزرگی که خوابیده‌اند، مورد نیاز خود را از ما بخرند. ما در تامین مواد اولیه و تکنولوژی خود به خارج وابسته نیستیم و همین موجب شده که کار ما نسبت به سابق بهتر گردش داشته باشد.»